مروری بر دوران بازیگری و افتخارات فریماه فرجامی بازیگر فقید سینما در فیلم زیبای فراموش شده

سوسن سیرجانی فریماه فرجامی ستاره دهه 60 و 70 با ایفای نقش های به یاد ماندنی خود جایگاهی ابدی در تاریخ سینمای ایران به خود اختصاص داد اما با وجود این، آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفت. مروری بر کارنامه فرجامی نشان می دهد که او چه ستاره ای بوده است.

به گزارش پی ام آپ، فریماه فرجامی فعالیت هنری خود را با اتمام تحصیلات آکادمیک آغاز کرد. یعنی تا قبل از سال 1352 که در 19 سالگی وارد دانشکده هنرهای دراماتیک تهران شد، سابقه فعالیت جدی در این زمینه نداشت و ترجیح داد با دانش کافی گام های بازیگری را بردارد. اما سرنوشتش برایش فرق کرد و در اواخر تحصیل یعنی سال های 55 و 56 به عنوان مجری رادیو مشغول به کار شد. ساخت برنامه های رادیویی اولین گام در کار هنری فرجامی بود. او از همان روزها به جز گویندگی و بازیگری علایق دیگری هم داشت. نسخه. علاقه ای که فریماه فرجامی را به مرکز هماهنگی و مطالعات فرهنگی شورای عالی فرهنگ و هنر کشاند. در آنجا علاوه بر سردبیری فصلنامه «فرهان و زندگی» به عنوان پژوهشگر نیز مشغول بود.

آثار صحنه | فریماه فرجامی تا قبل از انقلاب فقط در سریالی به نام «مرد موم شده» حضور داشت. اما از سال 1358 تا اواسط دهه 60 یعنی در دوره ای که اجازه کار در تلویزیون و رادیو را نداشت، با نمایش های بزرگ روی صحنه تئاتر رفت. نمایش هایی مانند «شب بیست و یکم» به نویسندگی و کارگردانی محمود استادمحمد و «فیزیکدانان» به نویسندگی فردریش دورنمات و کارگردانی رضا کرمرضایی از جمله نمایش هایی بودند که مخاطبان تئاتر را با چهره و اجرای فریماه آشنا کردند.فرجامی برای اولین بار. زمان. فرجامی در دهه 60 و 70 به ستاره سینما تبدیل شد، اما باز هم فعالیت در صحنه تئاتر را رها نکرد و در آثاری چون «پیروزی در شیکاگو» به کارگردانی داود رشیدی و یا آثار فرهاد آییش و مجید جعفری ظاهر شد.

بلیت فیلم و مصادره | فرجامی از اوایل انقلاب وارد سینما شد. فیلمی که هنوز تکلیفش با حجاب و پوشش و کلا زنان مشخص نبود. زیبایی خیره کننده او در آن سالها که در اوج جوانی و تنها 28 سال سن داشت بیشتر نمایان بود. اولین نقشی که در سینما بازی کرد، شخصیت یک زن لهستانی در فیلم «سه سعید» بود. این فیلم در سال 1359 توسط غلامعلی عرفان ساخته شد و داستان یک زندانی بود که سه داستان از زندگی او در فیلم دیده می شد. اما اولین تجربه سینمایی فریماه فرجامی همچنان در بازداشت به سر می‌برد و به‌جز نسخه‌ای بی‌کیفیت که به صورت غیرقانونی وارد اینترنت شده، هرگز به‌طور رسمی منتشر نشده است. فریماه فرجامی یک سال بعد در نقش اصلی فیلم «خط قرمز» مسعود کیمیایی ظاهر شد. فیلمی با مضمون انقلاب که دقیقاً به دلیل بی حجابی فرجامی برای همیشه توقیف شد و هیچکس جز پخش بین سینماگران و منتقدان به نسخه اصلی دسترسی نداشت.

آثار سینمایی | توقیف دو فیلم اول فریماه فرجامی و سینما فضا در اوایل انقلاب او را تا سال 63 از سینما دور کرد اما در این سال مسعود کیمیایی دوباره در «تیغ و ابریشم» با او همبازی شد. فرجامی با چهره ای جدید به عنوان یک زن قاچاقچی بار دیگر وارد سینمای ایران شد. ورودي كه يك سال بعد با بازي كوتاه اما موثر در فيلم كمدي «اجاره نشينان» جايگاه او را در سينما تثبيت كرد. اما اوج درخشش فریماه فرجامی در سینما از سال 1367 تا 1370 بود که در این چهار سال در چهار فیلم «سرب»، «مادر»، «پرده آخر» و «نرگس» ظاهر شد. فیلم هایی که فرجامی در هر کدام نقش متفاوتی داشت. با شروع دهه 70 و رسیدن فرجامی به 40 سالگی، او همچنان در سینما فعال بود، اما انگار سینماگران ترجیح دادند روی چهره های جدید شرط بندی کنند و کم کم از نقش اول زن در فیلم ها به سمت نقش اول زن پیش رفت. نقش ثانویه نقش هایی در فیلم هایی که کمتر دیده می شد. فریدون جیرانی در پایان این دهه در سال ۱۳۷۹ از او برای بازی در فیلم «آتش و آب» دعوت کرد، اما زمانی که تنها ۴۸ سال داشت در نقش مادری پیر روان پریش با ظاهری شکسته ظاهر شد. دهه 80 و 90 روزهای خانه نشینی و فراموشی فرجامی بود و برای آخرین بار در سال 1397 در سکانسی از فیلم «لمینور» داریوش مهرجویی ظاهر شد. حضور بدون گفتگو و دردناک.

تلویزیون کار می کند | فریماه فرجامی در اواسط دهه شصت با سریال «بخش جراحی» به کارگردانی مسعود فروتن به تلویزیون آمد. اما حضور برجسته او در تلویزیون به اواسط دهه هفتاد و پس از خروجش از سینما برمی گردد. تا اوایل دهه 80 در پنج سریال محبوب آن روزها اما در نقش های فرعی و کوتاه ظاهر شد. از جمله شخصیت هایی که او عهده دار آنها بود می توان به اعظم السادات در سریال «مبارزان نمی میرند»، خانم خردمند در «راه سوم» و زبیده در «ویالات عشق» اشاره کرد. آخرین بازی او در تلویزیون بازی در نقش حکیمه خاتون همسر شاه عباس اول در سریال «روشنتر از سکوت» به کارگردانی حسن فتحی بود، اثری که در اوایل دهه هشتاد و در واقع در اواخر دهه هشتاد از تلویزیون پخش شد. دهه 1980 فعالیت حرفه ای این بازیگر.

افتخارات | فریماه فرجامی مدت کوتاهی بازیگر پرکار و موفق سینمای ایران بود. موفقیتی که از چشم داوران و منتقدان جشنواره پنهان نماند و با وجود آثار اندکی که در کارنامه دارد، توانست چهار بار مورد تمجید قرار گیرد و چهار جایزه را به خانه ببرد. فرجامی برای اولین بار موفق به دریافت دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن برای بازی در فیلم سرب از هفتمین جشنواره فیلم فجر در سال 1367 شد اما دو سال بعد از این جایزه به سیمرغ بلورین رسید و این جایزه را دریافت کرد. بهترین بازیگر زن برای بازی در فیلم «پرده آخر» در نهمین جشنواره فیلم فجر. فریماه فرجامی در سال 1370 و در دهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «نرگس» نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد، اما رقبای قدرتمندی مانند جمیلا شیخی برای بازی در «مسافران» به سمت او رفتند. به همین دلیل فقط بازی او در «نرگس» مورد تقدیر قرار گرفت. فرجامی آخرین بار برای بازی در فیلم ساغر سیروس الوند در سال ۱۳۷۷ نامزد تندیس طلایی بهترین بازیگر زن از دومین جشنواره فیلم ایران شد.

سلطان کاغذها | فریماه فرجامی یکی از هنرپیشه های زیبای سینمای ایران بود که ثابت کرد زیبایی اش تاثیری در نقشش ندارد و مهارت های بازیگری اش چیزی است که او را در بین همسالانش متمایز کرده است. یکی از ماندگارترین سکانس های اجرای او صحنه فیلم سرب است که زنی سرش را می تراشد. فرجامی در همین سکانس قالب زیبای خود را شکست و با بازی خیره کننده مونس در این فیلم برنده جایزه بهترین بازیگر زن شد. بعد از مونس نوبت به محمودیر در فیلم «مادر» رسید تا بار دیگر قدرت بازیگری فریماه فرجامی را به نمایش بگذارد. دختر بزرگ خانواده ای اصیل که به دلیل شکست های پی در پی عشقی و مرگ پدر تعادل روحی خود را از دست داده است. ماه منیر زیبا بود، اما زیبایی او در میان اجرای روان فرجامی از بین رفت و تماشاگران می توانستند سال ها اندوه را در چشمان او ببینند. «پرده آخر» فروغ الزمان شاه نقش بعدی فرجامی بود که گویا روزهای قبل از روان پری ماه منیر را نشان می داد. خانواده قصد دارند او را دیوانه کنند تا زیبا و ولگرد ارثش را نگیرد. فریماه فرجامی دیوانگی فروغ را به خوبی به تصویر کشید. اما فرجامی شاه نقش برجسته ای در کارنامه اش دارد که با همه نقش های او قابل مقایسه است. نقشی که رخشان بنی اعتماد به او داده است. آفاق در فیلم نرگس. در این فیلم فریماه را در چادر با دندان های کثیف، زرد، شکسته و بدون آرایش می بینیم. او نقش یک زن جنایتکار را بازی کرد که همه چیز از جمله معشوقش را از دست می دهد.