از زالزالک به عنوان یک داروی گیاهی برای مشکلات گوارشی، بیماری‌های قلبی-عروقی و فشار خون بالا، در سال‌های اخیر استفاده می‌شود.
سَرْخه ولیک یا زالزالک برگ‌ریز (نام علمی: Crataegus monogyna) میوه‌ای است که روی درختان و درختچه‌های متعلق به جنس کراتاگوس رشد میکند. این جنس شامل صدها گونه است که معمولاً در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا یافت می‌شوند. توت‌ها غنی از مواد مغذی هستند و طعم ترش و تند با شیرینی ملایم دارند. رنگ آنها نیز از زرد تا قرمز تیره متغیر است.
صدها سال است که مردم از زالزالک به عنوان یک داروی گیاهی برای مشکلات گوارشی، بیماری‌های قلبی-عروقی و فشار خون بالا استفاده می‌کنند. در واقع این میوه عضو کلیدی و جدانشدنی طب سنتی چین از سال ۶۵۹ پس از میلاد بوده است. امروزه انواع مکمل‌های دارویی حاوی کراتاگوس از طریق داروخانه‌های سراسر کشور قابل تهیه هستند. نکاتی که در ادامه و مرتبط با این گیاه شگفت‌انگیز مورد بررسی قرار می‌گیرند، از طریق وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا در دسترس علاقه‌مندان قرار دارند.
سرشار از آنتی اکسیدان
زالزالک این منبع غنی از ترکیبات پلی فنلی است که آنتی اکسیدان های قوی در نظر گرفته می شود و در گیاهان مختلف یافت می شود. آنتی اکسیدان ها به خنثی کردن مولکول های ناپایدار به نام رادیکال های آزاد کمک می کنند تا از آسیب به سلول های بدن جلوگیری کنند.
لازم به ذکر است که سطح رادیکال های آزاد این می تواند پس از خوردن برخی از غذاهای ناسالم در بدن افزایش یابد. علاوه بر این، افراد به دلیل قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند آلودگی هوا و دود سیگار، سطوح بالاتری دارند.
پلی فنول ها به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی خود با فواید سلامتی متعددی از جمله کاهش خطر ابتلا به موارد زیر مرتبط هستند:
– برخی سرطان ها
– دیابت نوع 2
– آسم
– برخی عفونت ها
– مشکلات قلبی
– پیری زودرس پوست
اگرچه تحقیقات اولیه حیوانی و سلولی امیدوارکننده بوده است، اما مطالعات انسانی بیشتری برای ارزیابی تأثیر دقیق زالزالک بر کاهش خطر بیماری‌های مختلف مورد نیاز است.
خواص ضد التهابی
زالزالک ممکن است دارای خواص ضد التهابی عالی باشد که به طور کلی بهبود وضعیت سلامت مصرف کننده را بهبود می بخشد.
تحقیقات نشان داده اند که التهاب مزمن با بسیاری از بیماری‌ها از جمله دیابت نوع ۲، آسم و برخی سرطان‌ها مرتبط است. در یک مطالعه روی موش‌های مبتلا به بیماری کبدی، عصاره زالزالک به میزان قابل توجهی سطوح ترکیبات التهابی را کاهش داد و علایم آسیب کبدی را کاهش داد.
در مطالعه‌ای دیگر، محققان ترکیبی به نام ویتکسین که در برگهای زالزالک وجود دارد، را به موش‌های مبتلا به بیماری تنفسی دادند. این روش درمانی منجر به کاهش تولید مولکول‌های التهابی شد و همزمان باعث کاهش پاسخ گلبول‌های سفید به التهاب شد.
در نتیجه، مطالعات حاکی از این است که زالزالک می‌تواند به عنوان یک درمان پتانسیل‌دار برای کاهش التهاب و بهبود وضعیت سلامت در بیماری‌های مزمن مورد استفاده قرار گیرد.
به مدیریت علائم نارسایی قلبی کمک میکند
کاراتاگوس برای استفاده سنتی آن در درمان نارسایی قلبی شناخته شده است. نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب نمی تواند خون را به درستی پمپاژ کند.
چندین مطالعه نشان داده است که این میوه می تواند اثرات مفیدی در افراد مبتلا به نارسایی قلبی بدون عوارض جانبی جدی داشته باشد. در حال حاضر مطالعات قابل اعتماد عمدتاً بهبود عملکرد قلب و علائم نارسایی قلبی مانند تنگی نفس و خستگی را تأیید کرده‌اند.
به گفته محققان، اثرات گفته شده به دلیل وجود ترکیباتی به نام فلاونوئید است. با این حال، شواهد متناقضی وجود دارد مبنی بر اینکه این گیاه ممکن است در موارد خاصی از نارسایی قلبی مضر باشد. به عنوان مثال، مشاهده شده است که استفاده همراه با درمان های دارویی سنتی، خطر نارسایی قلبی را افزایش می دهد. بنابراین، قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی حاوی این گیاه، بهتر است با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
پروفایل ضد اضطراب
دانشمند زالزالک به عنوان یک گزینه درمانی جدید و موثر برای اختلالات اضطرابی مورد مطالعه قرار گرفته است. در یک مطالعه قدیمی روی 264 فرد مبتلا به اضطراب، ترکیبی از عصاره زالزالک، منیزیم و خشخاش کالیفرنیا به طور قابل توجهی سطح اضطراب را در مقایسه با دارونما کاهش داد. با این حال، دقیقاً مشخص نیست که زالزالک در این مورد چه نقشی داشته و تأثیر آن چقدر قوی بوده است. از سوی دیگر، به نظر می رسد زالزالک در مقایسه با داروهای سنتی ضد اضطراب عوارض جانبی کمی دارد. این خاصیت یکی از دلایلی است که دانشمندان در حال تحقیق روی این گیاه برای درمان اختلالات سیستم عصبی مرکزی مانند اضطراب و افسردگی هستند.
با این حال، در این گونه مطالعات از قسمت های مختلف کوراتاگوس استفاده شد، نه لزوماً میوه های این گیاه. به همین دلیل، تحقیقات بیشتری برای تکمیل نتایج مورد نیاز است.
اگر قصد مصرف مکمل غذایی را دارید زالزالک برای مدیریت اضطراب خود، مصرف داروهای فعلی خود را قطع نکنید و حتماً ابتدا با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
عوارض جانبی، اقدامات احتیاطی و تداخلات
عوارض جانبی کراتاگوس چندان گزارش نشده است. بنابراین، احتمالاً موارد محدود و خفیف تا متوسطی وجود داشته باشد.
شایع‌ترین عوارضی که تاکنون توسط مصرف کنندگان گزارش شده‌اند شامل تعریق، سردرد، خواب آلودگی، تپش قلب، بثورات خفیف پوستی، بی‌قراری و مشکلات گوارشی است. این عوارض جانبی شدید یا تهدیدکننده حیات نیستند، اما در صورت تجربه هرکدام از این علائم، توصیه می‌شود حتما به پزشک مراجعه کنید.
تحقیقات درباره تداخلات احتمالی بین کراتاگوس و داروهای تعیین دوز شده نشان می‌دهد که نباید این گیاه را همزمان با داروهای قلب مصرف کنید. مصرف زالزالک می‌تواند اثر داروهای رقیق‌کننده خون، داروهای کاهنده فشار خون و داروهای درمان نارسایی قلبی را افزایش دهد.
علاوه بر این، زالزالک ممکن است سطح دیگوکسین را افزایش دهد. دیگوکسین یک دارو استفاده شده برای درمان نارسایی قلبی و مشکلات ریتم قلبی. مصرف همزمان زالزالک و دیگوکسین می‌تواند خطر مسمومیت و آریتمی قلبی را افزایش دهد.
در هر صورت، بهتر است قبل از مصرف هر گونه مکمل یا عصاره گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید تا از تداخلات محتمل و مطلع شوید.