خرگوش گیاهی گلدار است که در مناطق کوهستانی یافت می شود و به آن گل ماهور نیز می گویند. 350 گونه از این گیاه در سراسر جهان و حدود 40 گونه در ایران وجود دارد. از گل و برگ این گیاه برای درمان سرماخوردگی، سیاه سرفه، سل، برونشیت، گرفتگی صدا، ذات الریه، گوش درد، آنفولانزا، تب، آلرژی، ورم لوزه و گلودرد استفاده می شود.
خرگوش چیست؟
بر اساس این گزارش، رازیانه گیاهی گلدار است که فواید و کاربردهای زیادی دارد. این گیاه مفید به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- چای خرگوش؛
- روغن خرگوش؛
- پودر حاصل از سوزاندن گیاه خرگوش؛
- کپسول خرگوش.
مواد موثره این گیاه عبارتند از:
- ساپونین با خواص ضد التهابی، ضد درد و ضد تومور.
- فلاونوئیدها با خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی.
- گلیکوزیدهای فنیل اتانوئید با خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی.
- ایریدوئیدها که دارای خواص ضد التهابی هستند.
فواید و کاربردهای خرگوش
1. بهبود عفونت های تنفسی
یکی یکی از مهم ترین کاربردهای این گیاه برای درمان سرماخوردگی و مبارزه با ویروس های آنفولانزا، تبخال و برخی از باکتری های عامل عفونت های تنفسی است. مردم از این گیاه برای درمان سرفه، گلودرد و همچنین آسم و برونشیت استفاده می کنند.
2. محافظت از پوست
یکی کاربرد مهم دیگر این گیاه نرم کردن پوست، محافظت از آن و رفع مشکلات پوستی مانند زخم، سوختگی، بواسیر، کبودی، سرمازدگی و عفونت های پوستی (سلولیت) است. برای استفاده از این خواص، افراد روغن خرگوش را به صورت موضعی مصرف می کنند و آن را روی پوست می مالند.
3. پیشگیری از ریزش مو
این گیاه سرشار از موسیلاژ است. موکوس یک ماده ژلاتینی با خاصیت نرم کنندگی و مرطوب کنندگی است. این خواص آن را برای رفع التهاب و خشکی پوست سر و مو مفید می کند. به همین دلیل بسیاری از افراد از خرگوش برای ریزش مو استفاده می کنند. برخی از افراد از خرگوش برای ابرو نیز استفاده می کنند و معتقدند این گیاه برای پرکردن ابرو بسیار مفید است.
4. درمان عفونت های ادراری (از جمله عفونت های واژن)
خواص ضدالتهابی این گیاه باعث شده است تا افراد برای درمان انواع عفونت ها از جمله عفونت های واژن از آن استفاده کنند و استفاده از شنبلیله برای عفونت های واژن در بین مردم رواج یافته است. اگرچه استفاده از این گیاه در طب سنتی سابقه طولانی دارد، اما برای تایید خواص این گیاه برای رحم به شواهد علمی بیشتری نیاز است.
روغن خرگوش چیست؟
روغن میخک از گل یا برگ گیاه استخراج می شود. این روغن برای درمان گوش درد، اگزما و برخی دیگر از بیماری های پوستی استفاده می شود. در یکی به عنوان بخشی از این تحقیقات، محققان این روغن را برای درمان گوش درد در 171 کودک 5 تا 18 ساله مبتلا به عفونت گوش آزمایش کردند و اثربخشی آن را در تسکین درد مشاهده کردند.
روغن خرگوش به دو روش گرم (فعال) و سرد (غیرفعال) تهیه می شود.
- پردازش گرم: در این فرآیند، روغن حامل مانند روغن زیتون را روی حرارت ملایم همراه با برگ یا گل هیبیسکوس به مدت 3 ساعت حرارت داده و سپس فیلتر می کنند.
- پردازش سرد: این فرآیند معمولاً شامل خیساندن گل ها یا برگ های خشک هیبیسکوس در روغن حامل به مدت 7 تا 10 روز است.
عوارض جانبی
معمولاً مالیدن برگ های این گیاه برای مدت کوتاهی روی پوست یا گوش بی خطر است. در یکی در اولین مطالعه، محققان یک محصول ویژه حاوی میخک، سیر و گل همیشه بهار را به مدت سه روز در گوش افراد مبتلا به عفونت گوش قرار دادند. استفاده از این محصول تا حدی گوش درد این افراد را تسکین داد و هیچ عارضه ای نداشت.
با این حال، برخی از گونه های این گیاه می توانند باعث حساسیت پوستی (درماتیت) شوند، یک واکنش پوستی که باعث خارش، بثورات و تحریک پوست می شود. اگر پوست حساسی دارید یا مستعد واکنش های آلرژیک هستید، حتما مقداری از این روغن را در ناحیه کوچکی از پوست خود بمالید و قبل از استفاده موضعی آن را آزمایش کنید. از عوارض هاری بر روی مو و پوست می توان به حساسیت و تحریک پوست سر و مو اشاره کرد.
هیچ اطلاعات اطمینان بخشی در مورد مصرف خوراکی و بی خطر بودن برگ، گل یا ریشه این گیاه و عوارض جانبی آن وجود ندارد. اعتقاد بر این است که دانه های این گیاه سمی هستند و نباید مصرف شوند.
علاوه بر این، اطلاعات کافی برای تایید بی خطر بودن استفاده از خرگوش در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید از این گیاه استفاده نکنید.
عفونت های باکتریایی یا ویروسی می توانند اثرات سلامتی جبران ناپذیری داشته باشند. بنابراین، قبل از اینکه خودتان این عفونت ها را با برگ رازیانه درمان کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
دوز
دوز بی خطر این گیاه به عوامل مختلفی مانند سن مصرف کننده و وضعیت سلامتی بستگی دارد. در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین دوز مناسب وجود ندارد. به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه بی خطر نیستند و دوز آنها بسیار مهم و حیاتی است. حتما دستورالعمل های برچسب محصول را بخوانید و قبل از استفاده با داروساز یا پزشک مشورت کنید.
طرز تهیه چای خرگوش
1 فنجان آب جوش را روی 1 تا 2 قاشق چایخوری برگ یا گل خشک بریزید و بگذارید 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. سپس صاف کرده و بنوشید. می توانید این چای را 3 تا 4 بار در روز بنوشید.
حرف آخر
در طب سنتی سال هاست که برای درمان انواع عفونت های تنفسی، ویروسی و باکتریایی استفاده می شود. اگرچه این گیاه فواید و کاربردهای زیادی دارد، اما می تواند عوارض منحصر به فردی برای هر فردی ایجاد کند. قبل از مصرف این گیاه حتما با یک متخصص مشورت کنید و وضعیت بالینی خود را بسنجید.