266 شهر جهان با شاخص کیفیت زندگی سنجیده شدند و نتایج پایش در پایان سال 2024 تهران را به عنوان «سومین بدترین» محیط زندگی شهری معرفی کرد. این شاخص بر اساس شش عامل موثر بر رفاه ساکنان از جمله «قدرت خرید و هزینه‌های مسکن» تعیین می‌شود. بین کیفیت پایین زندگی و فرار سرمایه ارتباط معناداری وجود دارد.
بر اساس گزارش جهانی اقتصاد، کیفیت پایین زندگی در شهرها حلقه باطلی ایجاد می کند که همچنان رو به رشد است. این چرخه نه تنها رفاه شهروندان را کاهش می دهد، بلکه بر رشد اقتصادی، انسجام اجتماعی و سلامت محیطی تأثیر منفی می گذارد. تهران به عنوان یکی یکی از نمونه های برجسته این چالش این است که بر اساس شاخص کیفیت زندگی Numbeo در بین 266 شهر در سراسر جهان در رتبه 264 قرار دارد. این رتبه پایین نشان دهنده شدت مشکلات در این کلانشهر است.
شاخص کیفیت زندگی Numbeo معیاری برای اندازه گیری رفاه عمومی در یک شهر یا کشور با در نظر گرفتن عوامل مختلف است. این عوامل عبارتند از قدرت خرید، آلودگی، هزینه های مسکن، ایمنی، سلامت، گزینه های حمل و نقل و شرایط آب و هوایی. به عبارت دیگر، این شاخص نشان می دهد که زندگی در یک مکان خاص چقدر مطلوب و با کیفیت است. از این شاخص می توان برای مقایسه شهرهای مختلف استفاده کرد و هر چه تعداد این شاخص بیشتر باشد، کیفیت زندگی در آن مکان بهتر است.
بر این اساس می توان گفت عدم تامین نیازهای اساسی شهروندان از جمله دسترسی به آب سالم، برق پایدار، محیط امن و امکانات لازم برای رشد و توسعه، پیامدهای منفی و بلندمدتی را در پی خواهد داشت. شهرهایی که از چنین کمبودی رنج می برند معمولاً با چالش فرار مغزها و فرار سرمایه گذاران روبرو هستند. نبود مسکن مناسب، نامناسب بودن سیستم حمل و نقل عمومی و افزایش نرخ جرم و جنایت از جمله عواملی است که انگیزه زندگی و کار در این مناطق را کاهش می دهد.
به گزارش بیزینس اینسایدر، مهاجرت نخبگان به مناطق توسعه‌یافته‌تر منجر به پدیده‌ای به نام «فرار مغزها» می‌شود که رشد اقتصادی و فرهنگی مناطق مبدأ را با چالش جدی مواجه می‌کند.
شهرهایی که کیفیت زندگی پایینی دارند عموماً با چالش هایی در جذب سرمایه و تحریک فعالیت های اقتصادی مواجه هستند. افزایش نرخ جرم و جنایت، آلودگی محیط زیست و زیرساخت های ضعیف بهداشتی به طور قابل توجهی هزینه های تولید و خدمات را افزایش می دهد و در نتیجه جذابیت این مناطق را برای سرمایه گذاران کاهش می دهد. این چالش ها بر منابع عمومی فشار وارد می کند و بنابراین توانایی سرمایه گذاری در زیرساخت ها و خدمات اجتماعی را محدود می کند. در نتیجه، رکود اقتصادی یک مشکل پایدار در این مناطق است.
علاوه بر این، شهرهایی که شرایط زندگی بدی دارند کمتر سرمایه‌گذاری داخلی و بین‌المللی را جذب می‌کنند. شرکت‌ها هنگام فعالیت در مکان‌هایی که ممکن است کارکنان با خطرات سلامتی، مشکلات ایمنی یا عدم دسترسی به امکانات عالی مواجه شوند، محتاط هستند.
بر اساس این گزارش کیفیت بالای زندگی در شهرها کلید طلایی توسعه پایدار است. چنین شهرهایی نه تنها رفاه شهروندان را تضمین می کنند، بلکه باعث ارتقای کسب و کار، خلاقیت و پایداری محیط زیست نیز می شوند. شهرهایی با استانداردهای زندگی بالا مانند آهنربایی قدرتمند استعدادها و نوآوران را جذب می کنند. زمانی که مردم احساس امنیت کنند و به جامعه خود تعلق داشته باشند و از خدمات عمومی باکیفیت بهره مند شوند، انسجام اجتماعی تقویت می شود. سیاست‌های فراگیر، فضاهای عمومی دلپذیر و فعالیت‌های فرهنگی متنوع، مبنای مشارکت فعال شهروندان و تقویت حس تعلق آنها به مکان است.
