شیر گیاهی به جای شیر گاو؛ بخوریم یا نه؟

سازمان جهانی بهداشت در بیانیه اخیر خود اعلام کرد که مصرف نوشیدنی های گیاهی به جای شیر در اروپا افزایش یافته و نسبت به عوارض این امر به ویژه برای زنان هشدار داد. متخصصان تغذیه تاکید دارند جایگزینی شیر به جای نوشیدنی های گیاهی در ایران رواج یافته و عوارض آن هموطنان را تهدید می کند.

به گزارش همشهری آنلاین، در سال های اخیر بسیاری از مردم به جای شیر گاو، شیرهای گیاهی مانند شیر و سویا مصرف می کنند. شیر جو دوسر یا شیر بادام. این در حالی است که سازمان بهداشت جهانی اخیراً در پیامی نسبت به این جایگزینی هشدار داده و اعلام کرده است که افزایش دسترسی و محبوبیت جایگزین های گیاهی به جای منابع اصلی «ید» مانند شیر، لبنیات و ماهی منجر به خطر ید می شود. کمبود در منطقه اروپا البته این اتفاق و عوارض آن مختص اروپا یا آسیا نیست، بلکه کشور ما را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

نایب رئیس انجمن تغذیه ایران، دکتر مجید حسن قمی به عوارض جایگزینی شیر با نوشیدنی های گیاهی و مضرات مصرف بی رویه تعدادی از فرآورده ها و دمنوش های گیاهی به جای شیر و سایر لبنیات اشاره می کند. محصولات سلامت ما را تهدید می کند

قمی در خصوص دلایل جایگزینی شیر به جای نوشیدنی های گیاهی گفت: اتفاقی که در جوامع اروپایی و آسیایی و در کشور ما افتاد، با بیان اینکه بهتر است لبنیات به دلیل تبلیغات و یا اطلاعات نادرست در برخی رسانه ها مصرف نشود و سپس مصرف شیر لبنیات، پنیر و انواع کشک در رژیم غذایی افراد باید کاهش یابد. اول از همه باید بدانیم که 5 گروه غذایی اصلی داریم که باید روزانه مصرف کنیم که شامل نان و غلات، گوشت و مواد پروتئینی، سبزیجات و لبنیات است.

وی عوارض این جایگزین را اینگونه توضیح داد: برخی می گویند از این لبنیات استفاده نکنید و به جای آن از شیر سویا، شیر جو دوسر یا شیر بادام استفاده کنید. این در حالی است که شیر سویا یا شیر جو دوسر مانند لبنیات مانند شیر ید ندارد و زمانی که ید به بدن ما نمی رسد در برخی افراد باعث مشکلات تیروئید می شود و حتی در برخی زنان باردار ید برای رشد مغز ضروری است. جنین اگر خانم به جای شیر و لبنیات از محصولات گیاهی استفاده کند. ممکن است در حوزه سلامت با مشکلات زیادی مواجه شود.

این کارشناس با اشاره به باورهای غلط درباره مفید بودن فرآورده های گیاهی خاطرنشان کرد: بحث دیگری نیز در این زمینه وجود دارد و بسیاری از افراد فکر می کنند که یک محصول گیاهی هیچ عارضه ای ندارد، به عنوان مثال می توانند به همان اندازه که دمنوش های گیاهی یا غیره می نوشند آن را بنوشند. محصولات از گیاهی استفاده می کنند که مشکلی ایجاد نمی کند. امروزه در جامعه می بینیم که عده ای برای مشکلات گوارشی نعناع تجویز می کنند اما به این نکته توجه نمی کنند که مبتلایان به رفلاکس معده نباید از فرآورده های نعناع استفاده کنند. اگر فردی که مشکلات گوارشی دارد نعناع مصرف کند، وضعیت گوارشی او بدتر می شود. اگر بگوییم نعناع اصلا بد نیست و مشکلی ایجاد نمی کند، مثلاً می گویند از شیرخار در برابر کبد چرب استفاده کنید. چه مقدار از خار مریم استفاده کنیم؟ در مطالعات و آزمایشگاه ها بررسی شده است که دوز دارویی شیر خار که در کبد چرب استفاده می شود و در داروخانه ها به فروش می رسد برای درمان کبد کافی است. اگر شیرخشت را به صورت فله ای تهیه کنیم، مشخص نیست که آلودگی میکروبی یا قارچی دارد، چقدر باید استفاده کنیم و مصرف شیرخار تا چه حد ممکن است عوارضی ایجاد کند.

این متخصص تغذیه با تاکید بر مضرات مصرف تعدادی دمنوش و فرآورده های گیاهی برای سلامتی خاطرنشان کرد: گیاهی که از داروخانه می خریم مشکل دارد و همچنین اینکه چقدر باید از این ماده گیاهی استفاده کنیم تا برای خودمان مفید باشد. البته در برخی موارد مصرف این داروها باعث بروز مشکلات دیگری نیز می شود. به عنوان مثال، در صورت مصرف زیاد، گیاه خار مریم می تواند باعث تهوع، خشکی دهان و سرگیجه شود. یا خیلی ها می گویند باید از جینسینگ استفاده کنیم، اما در عین حال مصرف جینسینگ برای کسانی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند تداخل دارویی نیز دارد. بنابراین باید مراقب باشیم که از چه دارو یا چای استفاده می کنیم، به عنوان مثال ممکن است چای جینسینگ در فردی که وارفارین مصرف می کند باعث ناراحتی و خونریزی شدید شود. بنابراین تداخل دارویی وجود دارد و ممکن است باعث سکته شود. برخی نیز می گویند که چای سینا به دلیل آرامش بخش، خواب آور و مفید است. اما از آنجایی که همین چای سینبالتیو ممکن است عوارضی مانند خواب آلودگی ایجاد کند، بهتر است قبل از استفاده از این ترکیبات با پزشک متخصص مشورت کنید.

قمی همچنین درباره آسیب هایی که چای می تواند به کبد وارد کند، توضیح داد: گاهی اوقات دمنوش ها و داروهای گیاهی به کبد آسیب می زند، زیرا هر چیزی که می خوریم از طریق این عضو دفع می شود، بنابراین اگر چیزی بخوریم که تعادل بدنمان را به هم بزند، مشکلاتی پیش می آید. در کبد ما و گاهی صدمات جبران ناپذیر. برخی از این گیاهان، مانند گشنیز یا بادرنجبویه، در صورت مصرف زیاد، می توانند ما را در معرض خطر بیماری های قلبی عروقی قرار دهند. دومین عضوی که در اثر مصرف زیاد چای آسیب می بیند، قلب و سیستم قلبی عروقی است.