شرافت ؛ حلقه گمشده صنعت خودرو سازی در ایران

هنگام بررسی علل فراز و نشیب صنعت خودرو به عوامل متعددی برمی خوریم، اما این عوامل از کجا می آیند؟

در کشورهای خارجی به ویژه کشورهای پیشرفته که خودرو یک وسیله مصرفی است و سرمایه محسوب نمی شود، خریداران خودرو انتظار دارند در ازای پرداخت هزینه، خودروی کامل و بدون عیب خود را دریافت کنند، زیرا آن خودرو هزینه دارد. در ازای یک قطعه یا کیفیت خاص، قسمت به جزء پرداخت می شود، بنابراین خودروی تحویلی باید دارای تمام عناصر از پیش تعیین شده باشد. اما در کشور ما خریدار ایرانی نه تنها باید هزینه تمام قطعات و خدمات را پرداخت کند و باید خودروی خود را کامل و بدون ایراد دریافت کند، بلکه یک عامل دوم نیز وجود دارد و آن عامل سرمایه ای بودن خودرو است. یعنی توقع دریافت یک خودروی کامل و سالم از این هم بیشتر است. این بدان معناست که مالک وسیله نقلیه در هنگام فروش تنها انتظار کاهش قیمت به دلیل قدمت آن را دارد (تا زمانی که خودرو سالم باشد) و هیچ عیب دیگری را تصور نمی کند و نمی پذیرد. بنابراین انتظار دریافت خودروی سالم در بین مشتریان ایرانی بیشتر است. از سوی دیگر عامل سوم نیز مداخله می کند و هزینه بالای خرید خودرو نسبت به درآمد خانوار است که باعث می شود قیمت خودرو در مقایسه با نمونه های خارجی و درآمد خانوار نسبت به سایر خودروهای مشابه یا رقبا بیشتر شود. کشورها پایین تر است و این باعث کاهش قدرت خرید خودرو در کشور می شود. بنابراین خریدار با پس انداز خود خریدی را انجام می دهد که جمع آوری آن زمان زیادی را صرف کرده است و انتظار دارد در ازای این خرید محصولی کامل و بی عیب و نقص دریافت کند که بیشترین پس انداز وی به آن اختصاص یافته است. کند بنابراین با توجه به این 3 عامل ذکر شده، انتظار خریدار ایرانی بیش از یک خریدار خارجی برای دریافت خودروی کامل و بی نقص است و از سوی دیگر مسئولیت شرکت خودروسازی در قبال چنین خریدی بیشتر است. اما عکس این داستان را می بینیم. شرکت هایی که خودروهایی را با انواع عیوب آشکار و بعضا پنهان به مشتریان تحویل می دهند.

چند لحظه پیش یکی یکی از آشنایان که می خواست خودروی خود را بفروشد، آن را توسط یک مرکز معتبر بررسی کرد و نتیجه را در یک سایت اینترنتی قرار داد تا از ایمنی خریدار اطمینان حاصل شود. گفت دستور از یکی یکی از خودروسازان اصلی کشور بود که اولین سری آن در سال های 93 و 94 به فروش رسید و این خودرو با حدود 40 هزار کیلومتر مسافت در جاده یکی از همان نسخه های سری اول بدون رنگ و آسیب بود. مالک با علم به اینکه ماشین مذکور عملکرد ضعیفی دارد و تغییر رنگ داده است، محدوده قیمت مشخصی را در نظر داشت، بنابراین با توجه به آن رقم، مبلغ مذکور را برای هدف از پیش تعیین شده خود هزینه کرد. پس از بررسی ها نتیجه اعلام شده توسط کارشناس همه این برنامه ها را به هم زد. 2. درب جلو جایگزین اصلی کارخانه و درب صندوق عقب در کارخانه رنگ پاشیده شده است. اکنون می توان افت قیمت خودروی مذکور را در حالی محاسبه کرد که فروشنده این پول را ریال به ریال حساب کرده است. متاسفانه در سال 94 مانند امروز کارشناسان خودرو در دسترس نبودند و صاحب خودرو در زمان تحویل خودرو کارشناسی نکرد و اکنون پس از گذشت 8 تا 9 سال از آن زمان قطعا چنین خودروسازی پاسخگو نیست. بی دلیل. خودروساز با شورای رقابت در مورد قیمت خودروی مذکور در اولین عرضه و پس از تصمیم شورا با قیمت مورد نظر خودروساز مخالفت کرد. نبود مدیرعامل در آن زمان اعلام کرد که «با این قیمت تحویل نمی دهیم و فقط این خودرو را صادر می کنیم» و سازمان های مربوطه نیز اعلام کردند که باید با این قیمت به تعهدات خود عمل کنند و پس از انجام آن می توانند اقدام کنند. صادرات شاید خودروساز تاوان این تولید غیراقتصادی را از جیب خریداران پرداخت کرده است. نکته جالب اینجاست که وقتی تبلیغات این خودرو را برای مدل آن سال ها می بینید، خودروهای زیادی هستند که درها یا صندوق عقب آن ها عوض شده یا پارچه کارخانه رنگ شده است.

به طور خلاصه همانطور که در بالا ذکر شد خریدار ایرانی به سه دلیل حق دریافت خودروی کامل و بی عیب و نقص را دارد تا سرمایه او حفظ شود و هدر نرود. ضرر مالی است، اما در سایر نقاط جهان فقط یک مورد وجود دارد. به یک دلیل منطقی که پرداخت پول برای دریافت یک محصول سالم و کامل است، می توانید خودروی خود را بدون هیچ هزینه ای و گاهی با هدایا و تخفیف و بارها نقد به فروش برسانید. دلیل این تفاوت در دیدگاه و رفتار چه می تواند باشد؟ قطعا یکی یکی از دلایل اصلی، از دست دادن «عزت» در خودروسازی و حتی مسئولان شاغل در این صنعت و کارخانجات است.