نوروز 1390 اولین فصل از مجموعه «پایتخت»، به تهیهکنندگی الهام غفوری و کارگردانی سیروس مقدم با روایت سفر خانواده معمولی از على آباد به تهران از شبکه یک سیما منتشر شد.
فیلمنامه این سریال را خشایار الوند، محسن تنابنده و امیرحسین قاسمی نوشته اند. محسن تنابنده، پژمان بازغی، حسین مهری، افشین سنگچاپ، مجید واشقانی، احمد مهرانفر، ریما رامینفر، علیرضا خمسه، رضا بنفشهخواه، نعیمه نظامدوست، سارا فرقانی، نیکا فرقانی، گیتی قاسمی، آرش نوذری، سمیرا حسنپور و… از جمله بازیگرانی هستند که نقش های اصلی فصل اول این سریال را ایفا کردند.
تولد خانواده معمولی
سریال پایتخت نه تنها موقعیت های طنزی را در زندگی روزمره شخصیت های داستان ایجاد کرد، بلکه توانست خانواده ای با هویت ایرانی و مختصات فرهنگ بومی را در تصویر تلویزیونی به تصویر بکشد. سادگی و صمیمیت شخصیت های داستان، بازی های بی تکلف، دیالوگ های روزمره و توجه گروه سازنده به ویژگی های فرهنگی-مذهبی مخاطبان، تأثیر آشکاری بر فضای تلویزیون داشت و از این منظر، برای سریال سازی رسانه ملی در اوایل دهه 90 دستاورد بزرگی به حساب می آمد.
اگرچه در زمان پخش این سریال انتقادات و ایراداتی به استفاده از لهجه وجود داشت، اما سازندگان این چالش را پذیرفتند و تصمیم گرفتند لهجه را برای یک سریال تلویزیونی باز کنند. این نیز در شرایطی بود که پرداختن به گویش ها و لهجه های اقوام ایرانی حساسیت هایی را به دنبال داشت. اما «پایتخت» با استفاده از لهجه، به شخصیتهایش رنگ داد و توانست دل میلیونها ایرانی را که لهجه و گویش خاصی دارند، به دست آورد.
استثنایی برای مخاطبان سریال های طنز
یکی از دلایل ماندگاری و تداوم «پایتخت» این بود که مخاطبان فصل اول این سریال در ابتدا با اثری مواجه شدند که سطح سریال سازی طنز در رسانه ملی را تغییر داد. سریالی به مخاطبان پیشنهاد شد که کیفیت ساخت آن بالاتر از استانداردهای تلویزیونی بود و با سناریو و داستانی جذاب توانست مخاطبان ثابتی را به خود جذب کند. نکته قابل توجه دیگر، موضوعی بودن موضوعات آنها بود. در واقع «پایتخت» نیز متناسب با شرایط روز جامعه و در فضایی صمیمانه به بیان دغدغه های مخاطبان خود پرداخت. موقعیتی طنز که هم از مهارت طنز کلامی بهره می برد و هم از طنز موقعیت.
قهرمانی که از دل مردم عادی متولد شده است
نامگذاری خانواده “معمولی” کار را از همان ابتدا آسان کرد. خبری از شخصیت های پیچیده و چند لایه نبود و شخصیت های اصلی داستان نیز مانند همه افراد خارج از قاب تلویزیون، شرایط عادی را در زندگی روزمره خود تجربه کردند. سازندگان «پایتخت» از همان ابتدا اثری خلق کردند که داستانی از مردم عادی را نشان می داد و در آن شخصیت های داستان مانند هر آدم دیگری خارج از کادر، برای نیازهای طبیعی خود تصمیم می گرفتند.
یک ایرانی معمولی
علاوه بر همه فراز و نشیب های شخصیت های داستان، توجه سازندگان به آداب و رسوم سنتی ایرانی مانند استفاده صحیح از موسیقی محلی، اهمیت خانواده، معرفی اعیاد ملی و مناسبت هایی مانند آماده سازی جدول هفت سین نیز در زیر شرایط سخت اهمیت این نکات را در ذهن سازندگانشان نشان می دهد.
از سوی دیگر، ایجاد افرادی با هویت، ظاهر و باطن مسلمان در جامعه، انجام شعائر دینی و توجه و حساسیت نسبت به مسائل اخلاقی و دینی از جمله احترام و محبت به بزرگان خانواده، حساسیت روی حلال و حرام بودن مال، دوری از دروغ و مذمت رفتارهای غیراخلاقی نیز هویت شخصیت های داستان را نشان می داد.
نقش محوری خانواده
یکی دیگر از ویژگی های این خانواده معمولی، نقش محوری خانواده و اصالت «خانواده» به جای «خانه» است. با وجود تمام اتفاقات و حوادث، مردم تمام تلاش خود را می کنند تا این خانواده را در بهترین و شادترین شرایط در کنار هم نگه دارند. «پایتخت» در فصل اول با تکیه بر شخصیت پردازی و قرار دادن شخصیت ها در موقعیت های مختلف سعی در نشان دادن انسان معمولی ایرانی داشت.
راوی داستان اقوام
مجموعه نمایشی «پایتخت» از همان ابتدا توانست مسیری قابل تعمیم را برای ورود اقوام مختلف به کار نمایشی رسانه ملی باز کند. داستان اصلی جایی دور از کلان شهرها و زندگی مدرن شهری، در وسط روستاها یا شهرهای کوچک شمال کشور، در میان افرادی که معمولاً چهرهشان در نمایشهای تلویزیونی دیده نمیشود، اتفاق افتاد. اگرچه این خانواده در ابتدا سعی می کنند در تهران زندگی کنند، اما به نظر می رسد آن شهر قصدی برای استقبال از آنها ندارد و مشکلات شهرنشینی یا پایتختنشینی از طریق داستان های کوتاه به هم پیوسته نمایش داده می شود.
با پیروی از این اصل، با خلق شخصیت هایی از طیف های مختلف فرهنگی و اجتماعی که هر کدام نماینده طیفی در جامعه هستند، می توان حلقه های گسترده ای از مردم و بینندگان تلویزیون را جذب کرد که چاشنی طنز را با خود همراه می کنند. شخصیت های شناخته شده ای که با موضوعات جدید وارد سریال می شوند. شخصیت های واقعی که علیرغم رفتار اغراق آمیزشان از ثبات نسبی برخوردارند و ردپایشان در اقصی نقاط جامعه دیده می شود. اما در فصول بعدی برخی از شخصیت های داستان به تدریج دستخوش تغییراتی شدند و در برخی موارد از نتایج نقش ها و افراد عادی جامعه فاصله گرفتند و دچار اغراق شدند.
شروع فصل اول «پایتخت»
بر اساس جدول پخش شبکه آی فیلم، پخش سریال «پایتخت 1» از عصر فردا سی ام دی 1402 آغاز می شود. و پس از پایان سریال، «دردسرهای عظیم ۲» هر شب ساعت 21:00 از کانال آی فیلم پخش می شود. همچنین تکرار فصل اول این سریال روز بعد ساعت 17 و 13 روی آنتن می رود.