شایع ترین سرطان در بین مردان و زنان ایرانی کدام است؟

رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی محمد اسماعیل اکبری در نشست خبری هجدهمین کنگره بین المللی سرطان پستان 19 تا 21 دی سرطان سینه یک بیماری مختص زنان در جهان است و شایع ترین سرطان در بین مردان و زنان ایرانی است. همچنین سرطان سینه دومین عامل مرگ و میر در زنان و ششمین عامل مرگ و میر در کل جمعیت ایران است. هر سال 17000 تا 18000 مورد جدید ثبت می شود.

به گزارش اکبری، به نقل از همشهری آنلاین، ایران از نظر شیوع سرطان سینه 10 سال از کشورهای غربی و 5 تا 7 سال از آفریقایی ها مسن تر است و دلیل ابتلا به این بیماری جوان تر بودن جمعیت آن نسبت به کشورهای اروپایی است. تقریباً یک پنجم بیماران زیر 40 سال و در سنین باروری کامل هستند. در کشورهای غربی این میزان بین 4 تا 5 درصد متغیر است.

اکبری ادامه داد: 5 درصد کل بیماران زیر 30 سال هستند و در هیچ جای دنیا این آمار را نداریم. در ایران شایع ترین سن ابتلا 45 تا 55 سال است در حالی که در سایر کشورها این محدوده سنی 55 تا 65 سال است. از کل جمعیت زنان کشور، از هر 100 هزار نفر، 34 نفر به سرطان سینه مبتلا می شوند که رقم چندان بالایی نیست، اما این رقم در گروه سنی 45 تا 55 سال به 150 نفر می رسد و تقریباً 5 برابر می شود.

البته این پزشک تاکید می کند که همچنان نسبت به کشورهای غربی رتبه پنجم سرطان را داریم که رقم پایینی است، اما نرخ سرطان در ایران بیشتر از سایرین است اما رشد سالانه سرطان سینه در ایران 6 درصد است. اتفاقی که در هیچ جای دنیا دیده نمی شود. مهم ترین دلیل افزایش موارد سرطان در همان سن، افزایش جمعیت سالمندان است.

وی درباره ارتباط سن باروری با سرطان سینه نیز گفت: البته از نظر علمی ثابت کرده ایم که باروری با سرطان رابطه مثبت دارد و سعی می کنیم بیماران مبتلا به ویژه زنان را از چرخه بارداری رها نکنیم. اگرچه بخشنامه ای از وزارت بهداشت وجود دارد که سرطان سینه را از دلایل سقط جنین ذکر کرده است، اما این اشتباه است.

تشخیص سرطان

رئیس مرکز تحقیقات سرطان در خصوص روش های تشخیص سرطان گفت: برخی کشورها از جمله انگلیس و آمریکا; استرالیا، کانادا… روش غربالگری دارند. این بدان معناست که ماموگرافی برای گروه منتخبی از افراد (سنین 50 تا 70 سال) هر سال رایگان است. البته 10 سال است که ثابت شده است غربالگری سرطان سینه هنری نیست و تعداد مرگ و میر در افرادی که غربالگری می شوند بیشتر از کسانی است که به دلیل تشخیص و درمان اضافی غربالگری نمی شوند. البته تشخیص زودهنگام سرطان به دریافت درمان ملایم و زودهنگام که نیازی به غربالگری گسترده ندارد کمک می کند.

اکبری با بیان اینکه غربالگری سرطان سینه در ایران غیرممکن است، ادامه داد: چند سال پیش که دلار 3 هزار تومان بود، برای انجام یکی دوبار غربالگری سرطان سینه، بودجه 3 میلیارد تومانی لازم بود. اگر هم انجام شود، شرایطی لازم است، از جمله اینکه 70 درصد گروه خاصی وارد میدان شوند. باید آموزش های لازم داده شود، رادیولوژیست ها و دستگاه های لازم در سراسر کشور مستقر شوند. با این حال، در حال حاضر هیچ پشتیبانی علمی برای غربالگری سرطان سینه در جهان وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه نیازمند آموزش همگانی در این زمینه هستیم، سخنان خود را اینگونه ادامه داد: با استفاده از اطلاعات، سطح سرطان سینه در سبزوار یک سطح کاهش یافت. در مورد این بیماری باید سر و صدا باشد، اما نیازی به ایجاد ترس یا جلب توجه نیست. وضعیت نباید باعث شود که بیمار به دلیل ناآگاهی به مراحل بسیار پیشرفته برسد.

اکبری مهمترین راه تشخیص این سرطان را معاینه بالینی عنوان کرد و گفت: تنها افرادی که می توانند این بیماری را تشخیص دهند جراحان هستند. با این حال، افراد در خانه نیز می توانند این تشخیص اولیه را دریافت کنند. بهترین و سریع ترین راه برای تشخیص این است که دستان خود را بالا ببرید. هر گونه فرورفتگی در هر نقطه از پوست سینه مشکل ساز است و باید با پزشک مشورت شود. خونریزی از نوک پستان نیز باید در نظر گرفته شود. البته ترشح از نوک پستان در هر خانمی وجود دارد و نباید وحشت کنیم، اما ترشحات خونی یک هشدار است.

البته با توجه به تاکید این پزشک، هرگونه توده ای در سینه خانم ها نباید سرطان تلقی شود، اما حتی اگر مادر در دوران شیردهی توده ای را در سینه خود ببیند یا احساس کند، حتما باید با پزشک مشورت کند. البته 90 درصد این موارد به دلیل تجمع شیر است اما حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص سرطان در مردان

رئیس مرکز تحقیقات سرطان در پاسخ به سوال آنلاین همشهری مبنی بر تفاوت روش های تشخیصی سرطان سینه در زنان و مردان گفت: بررسی های ما نشان داد که در ایران 8 درصد مردان به آن مبتلا هستند در حالی که در دنیا یک درصد مردان آن را دارند این سرطان را مصرف کنید البته هر مردی به خصوص بالای 40 سال در صورت مشاهده یا احساس بزرگی یا سفت شدن سینه در این ناحیه باید با پزشک مشورت کند. البته احتمال بزرگ شدن سینه در مردان به دلیل اقدامات مختلف مانند ورزش یا مصرف قبلی دارو وجود دارد، اما رشد یک طرفه و وجود توده سخت و چسبنده نگران کننده است. البته آقایان دیرتر از خانم ها وارد می شوند و درمان آنها کمی پیچیده تر است.

به گفته اکبری، ماموگرافی پس از معاینه بالینی انجام می شود و در انجام این آزمایش و ثبت نتایج باید تمامی استانداردها وجود داشته باشد. این در حالی است که بیش از 70 درصد ماموگرافی ها استاندارد عکاسی نیستند و بخشی از پستان در عکس قابل مشاهده نیست. دلیل آن این است که مامو توسط تکنسین ها انجام می شود و هیچ دکتری در فرآیند عکاسی وجود ندارد. علاوه بر ماموگرافی، سونوگرافی نیز برای برخی افراد انجام می شود و هر دو روش برای تعداد بسیار کمی از افراد اعمال می شود. در تشخیص این سرطان گاهی از ام آر آی استفاده می شود که 94 درصد بی فایده است، در وهله اول ابزار تشخیصی نیست.

عوامل خطر

رئیس مرکز تحقیقات سرطان در خصوص روش های پیشگیری از سرطان گفت: 40 درصد سرطان ها قابل پیشگیری است اما این موضوع مدیریتی است و افراد با سبک زندگی سالم نمی توانند از ابتلا به سرطان پیشگیری کنند زیرا عوامل محیطی دخیل هستند. در مورد تغذیه، رژیم غذایی بدی برای سرطان سینه نداریم، اما تغذیه سالم برای بسیاری از بیماری های غیر واگیر مهم است و باید رعایت شود.

اکبری با بیان اینکه تقریباً 20 درصد موارد ناشی از سابقه خانوادگی است، سایر عوامل خطر را نیز بیان کرد: چاقی و BMI بالای 30 به ویژه چاقی مرکزی دور شکم و دور کمر نیز از عوامل مهم سرطان سینه است. استفاده از هورمون ها نیز در این موضوع تاثیرگذار است و در زمینه زیبایی نیز استفاده از هورمون ها غیرقانونی و عملی بسیار خطرناک شده است. باردار نبودن و ازدواج نکردن از جمله عوامل خطر این سرطان است. حتی متاهل بودن و بچه دار نشدن هم از عوامل خطر هستند. این در حالی است که شیر دادن به هر کودکی می تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند. بازداری در سنین بالا نیز به میزان کمتری یک عامل خطر است.

با تاکید بر اینکه مصرف دخانیات و مشروبات الکلی از دیگر عوامل ابتلا به سرطان سینه است، البته زنان ایرانی برخلاف غربی ها کمتر سیگار، دخانیات و مشروبات الکلی مصرف می کنند، اما در این زمینه تحقیق مهمی انجام داده ایم. می دانیم که استرس مزمن در همه انواع سرطان از جمله سرطان سینه نقش دارد. در حالی که در تمام دنیا این استرس مزمن به مشکلات کاری مربوط می شود، در ایران ناشی از مشکلات خانوادگی (مثلاً رابطه زن و شوهر) است. تاثیر استرس مزمن بر سرطان سینه حتی بیشتر از شکست مالی و مرگ یکی از عزیزان است. چند ماه پیش انگلیسی ها نتایج یک مطالعه 40 ساله را منتشر کردند. یکی یکی از عوامل مهم در ابتلا به سرطان در افراد مورد مطالعه استرس روانی بود.

موفقیت درمان

به گفته رئیس مرکز تحقیقات سرطان، توزیع جراحان سرطان سینه در کشور مناسب و دسترسی به این پزشکان افزایش یافته است. تقریباً 90 درصد سرطان ها با آنها قابل درمان هستند و فقط 10 درصد آنها دشوار است و در مرکز ما درمان می شوند. 40 درصد از جراحی هایی که ما در مورد درمان های سخت انجام می دهیم استثنایی هستند و می توانند به دنیا ارائه شوند.

وی درباره آمار جراحی این رشته نیز گفت: سالانه حدود 1200 عمل جراحی تنها در مرکز تحقیقات سرطان انجام می شود. میزان موفقیت این جراحی ها 100 درصد بهبودی زودهنگام در سطح اول و 90 درصد در سطح دوم است. البته 30 درصد بیماران ما در سطح 3 هستند، یعنی بیماری در حال پیشرفت است، اما در مجموع 87 درصد بهبودی را ثبت می کنیم.

اکبری با بیان اینکه درمان اصلی سرطان سینه جراحی است، گفت: درمان های کمکی مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی و هورمون درمانی نیز داریم. البته شیمی درمانی در کشور ما 30 درصد بیشتر از دنیا اعمال می شود و در حالی که 11 درصد سود در درمان سرطان دارد، این میزان در روش جراحی 50 درصد است.

اقدامات موفق

اکبری همچنین برخی از اقدامات موفق انجام شده در زمینه درمان سرطان سینه را به شرح زیر تشریح کرد: یکی یکی از اقدامات احتیاطی مهم ما محافظت از بافت پستان در کسانی است که جراحی می کنند. ما این مقاله را 15 سال پیش منتشر کردیم و در دنیا مورد استقبال قرار نگرفت. ما آن را 7 سال پیش بازنشر کردیم، بسیار محبوب بود و اکنون شروع به جلب توجه بیشتر کرده است.

وی در ادامه سخنان خود گفت: ما جزو کشورهایی هستیم که آناتومی سرطان را در کشور تغییر داده و تشخیص آن را نیز تغییر داده ایم. به عنوان مثال برای ما غربالگری حیوانات خانگی دیگر به معنای تشخیص سرطان نیست و با همکاری خوب سازمان انرژی اتمی درمان جدیدی را با استفاده از روش زیست شناسی مولکولی (سیتولوژی و ماهیت ژن) آغاز کرده ایم. البته دو دانشگاه خارجی نیز این روش را آغاز کرده بودند، اما ما اولین کشوری هستیم که وارد فاز بشردوستانه این روش درمانی شده ایم. در این روش به طور خاص بررسی کردیم که سلول سرطانی چیست و چه چیزی ترشح می کند.

رئیس مرکز تحقیقات سرطان گفت: مهارکننده این سلول توسط سازمان ساخته شد و از دو سال پیش برای اولین بار درمان ایمنی اختصاصی، آنتی ژن و آنتی بادی را در کشور آغاز کردیم. ما اکنون در این زمینه بسیار قوی شده ایم و بین 5 تا 100 درصد به موفقیت درمانی رسیده ایم. البته این بدان معنا نیست که سرطان را تمام کرده ایم، بلکه به برخی از بیماران کمک کرده ایم تا از مزایای بیشتری بهره مند شوند.

این پزشک همچنین به اقدام دیگری در روش های درمان سرطان سینه اشاره کرد و گفت: این روش پلاسمای سرد است و ربطی به خون ندارد. آژانس انرژی اتمی این کار را برای ما انجام داد و درمان مرحله انسان از 1.5 سال پیش شروع شد. ما همچنین برای اولین بار در جهان دستگاهی ساختیم که سرطان سینه را تشخیص می دهد. این دستگاه دارای ثبت اختراع بین المللی است و تشخیص می دهد که آیا سلول های سرطانی در بافت سینه وجود دارد یا خیر. 30 درصد بهتر از آسیب شناسی عمل می کند.

کمبود بودجه تحقیقاتی

وی با بیان اینکه اولین خط تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مربوط به مرکز تحقیقات سرطان است، گفت: مهمترین چالش ما در این زمینه بودجه سالانه 55 تا 60 میلیون دلاری است اما هزینه تحقیقات ما این است. بیش از چند برابر میلیارد تومان اخیراً آزمایشی انجام دادیم.» تقریباً 70 میلیون تومان هزینه کردیم و 37 موش آزمایشگاهی خریدیم.

اکبری در پاسخ به این سوال که آیا جراحی زیبایی سینه عامل سرطان سینه است، گفت: این موضوع هیچ تاثیری ندارد، در واقع ما از آن استقبال می کنیم. برای زنانی که سرطان سینه تشخیص داده می‌شود، برداشتن سینه‌هایشان پس از جراحی باعث آسیب روحی یا مشکلاتی در خانواده می‌شود. ما سعی کرده ایم برای بازسازی بافت پستان در زنان از دولت بودجه بگیریم که این مشکلی است که در دنیا وجود دارد و دولت از بیماران حمایت مالی می کند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. از آنجایی که این عمل جراحی پلاستیک محسوب می شود و هزینه هر پروتز سینه تقریباً 18.5 میلیون تومان است، تحت پوشش بیمه نیست و هر بیمار توانایی پرداخت آن را ندارد.