«سونا» داستان چالش تجرد برای دختران و مشکلات جدی فیلمسازان زن را روایت می کند.

به گزارش خبرگزاری پی ام آپ، «سونا» داستان دختری هنوز مجرد است که در آستانه چهل سالگی است. او با مادرش زندگی می کند و با مشکل تنهایی و ترس از تنهایی دست و پنجه نرم می کند. فیلم این سوال را مطرح می کند: یک دختر جوان و خجالتی چگونه باید با مشکل تنهایی کنار بیاید؟ همین سوال کافی است که مخاطب و جامعه را به فکر وادار کند. به بهانه حضور سونا در چهلمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران که از 27 برگزار می شود. مهر تا 2 آبان 1402 اتفاق می افتد که با مدیر آن گفت و گو کردیم.

*چه دغدغه هایی باعث شد که موضوع تجرد دختران را برای «سونا» انتخاب کنید؟

ما به عنوان عضوی از جامعه با دغدغه های زنان کشورمان آشنا هستیم و این مشکلات را چه در خودمان و چه در اطرافیانمان می بینم. من بارها مشکل دختران مجردی را در محیطم دیده ام که از همه نظر خوب هستند اما بدون شرط ازدواج پیر می شوند. برای همه این دختران، چه متعلق به اعتقادات سنتی و مذهبی باشند و چه ذهنیت مدرن داشته باشند، آنچه مردان جامعه پیشنهاد می کنند فقط یک پیشنهاد برای ایجاد رابطه است نه پیشنهاد ازدواج. تنوع این موضوع مشکل ساز شده و این دختران را به بن بست کشانده است.

* مواردی که در فیلم از جمله طلسم و دعا و یا درخواست مداحان برای دیدن بدن سونا به صورت خارجی و واقعی است تا چه حد است؟

جادو و طلسم که امروزه نیز در جامعه رواج دارد. این تاپیک رو مطرح کردم چون میخواستم بگم که موضوع ساده انتخاب یک نفر برای زندگی به قدری پیچیده شده که دیگه دست این دختر نیست و این شخص ناخودآگاه میگه من باید هر کاری بکنم ازدواج کنم واقعیت من این کار را کردم و به نتیجه نرسیدم. بنابراین فکر نکنید که مشکل یک نیروی ماوراء طبیعی است که باید حل شود. در نتیجه بحث در مورد نوشتن دعا، استعاره از این بود که چگونه یک امر ساده ماهیت پیچیده ای پیدا کرده است. از سوی دیگر، موضوعی مانند درخواست خواستگاران برای دیدن مو و بدن سونا نیز استعاره ای از دیدن یک فرد به عنوان یک محصول بود و اینکه خواستگارها چگونه انتظار دارند محصولی که می خواهند ایده آل باشد.

* فریبا سهرابی بازیگر نقش «سونا» را چطور انتخاب کردید؟

اولین بار ایشان را در کارهای مرحوم یوسفی نژاد دیده بودم و در پشت صحنه که بودم فکر می کردم چقدر خوب و حساس کارش را انجام می دهد و چقدر احساساتش را بیان می کند. مدتی طول کشید تا بخواهم همان شخص این شخصیت را بازی کند و وقتی این نقش را گرفتم او را انتخاب کردم. عده ای به من گفتند بازیگر دیگری انتخاب کن اما من این شخصیت را در ذهن داشتم. هر وقت تصمیمی می‌گیرم، به هاشم اعتماد می‌کنم. به همین دلیل او را انتخاب کردم. خوشبختانه احساساتم معمولا درست است و معمولا بازیگرانم را بر اساس احساس انتخاب می کنم.

*کمی از سابقه خود بگویید. آیا قبل از «سونا» کاری ساخته اید؟

قبلاً چند فیلم کوتاه ساخته بودم و در تمام آثارم سعی کردم به یک چالش و مشکل اجتماعی بپردازم. راهی که برای حل مشکلات روحی ام تلاش می کنم این است که فیلم می سازم تا از درگیری های ذهنی ام خلاص شوم. فیلم قبلی من به نام «دیگری» در مورد تضاد جنسیتی بود که بعضی ها با خودشان دارند، یعنی اینکه ظاهرشان با یک جنسیت مطابقت دارد، اما ذهنیت و درونشان جنسیت دیگری را برای خودشان در نظر گرفته است و این افراد در جامعه نیستند. تعداد کمی هستند و هر روز بر تعداد آنها افزوده می شود. و گاهی اوقات نمی دانیم که آیا واقعاً افراد چنین اختلالی دارند یا توهم آن را دارند.

* آموزش شما در حوزه سینما است؟

معماری خواندم اما همیشه به سینما علاقه داشتم. البته من همیشه نگاه متفاوتی به هنر و شاخه های مختلف آن داشتم، اما سینما و سینما از همان دوران کودکی مورد توجه من بوده است. دوره های فیلمسازی را در انجمن سینمای جوانان تبریز گذراندم و در پایان دوره دو کار ساختم که یکی مستند و دیگری داستانی بود. شما درگیر موضوع خاصی می شوید و برای شما آموزنده نیست. تماشای فیلم و ساختن فیلم باعث می شود که بتوانید تئوری هایی را که خوانده اید عملا پیاده سازی و خلق کنید.

* آیا در ساخت فیلم الگوی خاصی دارید؟

فیلمسازان زیادی هستند که برای من بسیار ارزشمند هستند و از من الهام گرفته اند، اما من از هیچ نمونه ای الگوبرداری نکرده ام. من همیشه سعی کرده ام آنچه را که از دیگران دیدم آن طور که می خواهم تجربه کنم و خلق کنم، حتی اگر اشتباه باشد. به همین دلیل همیشه سعی کرده ام ذهنیت خود را از طریق آزمون و خطا بسازم و آنچه از من برمی آید را بدون هیچ خواسته ای بسازم.

* سختی های کار در این راه چه بود؟

دشواری های زیادی وجود دارد و گفتن آنها تکرار است. همه فیلمسازان به ویژه آنهایی که مستقل کار می کنند با مشکلات زیادی روبرو هستند. کار مستقل دو جنبه دارد: از یک طرف مشکل مالی و مادی دارد و از طرف دیگر کمک های واقعی زیادی وجود ندارد که کار را سخت تر می کند. متأسفانه هر چه از تهران دورتر می شویم، رفاقت کمتری داریم. این کمک نکردن و نبود افراد آگاه و دلسوز کار فیلمسازان مستقل در شهر را بسیار دشوارتر می کند. از سوی دیگر، اگر رقابت زیاد باشد، کار دشوارتر می شود; یعنی همکارم می تواند کمک کند اما به دلیل رقابت موظف به کمک به من نیست. البته عوامل “سونا” بهترین بودند، اما به دلیل رقابت و نبود یا بودجه کم، یافتن افراد شایسته و دلسوز دشوار است. از سوی دیگر، لابی گری در فضای سینمای ایران و حتی جهان متأسفانه موضوعی مشکل ساز و فراگیر است. به این ترتیب حمایت از کسانی که می دانند در مقایسه با بچه های گمنام تفاوت زیادی دارد و اگر اصلاً کسی نیست که از یک فرد ناشناس حمایت کند و کار آنها را ببیند، پس چگونه قرار است فیلم بسازند و به کار خود ادامه دهند؟ و آیا روزی دیده خواهند شد؟ فیلمی که یک بار در جشنواره فیلم کوتاه تهران جایزه بگیرد در هر جشنواره بعدی پذیرفته می شود. این درست نیست. از طرفی کسی که ناشناخته است و به خاطر جدید بودنش برای خلق اثری از دل و جان گذاشته است دیده نمی شود. ما نمی گوییم که باید به یک اثر متوسط ​​قدردانی کرد، بلکه باید همه چیز را در نوع خود دید تا فیلمساز انگیزه ساخت فیلم های بعدی و بهتر را داشته باشد. از آنجایی که من مسئولیت پخش بین المللی «سونا» را نیز بر عهده دارم، می توانم به شما بگویم که این وضعیت نه تنها در ایران رخ می دهد، بلکه در بعد بین المللی نیز رخ می دهد. اگرچه شرایط در این زمینه بهتر است، اما همچنان لابی گری وجود دارد و جشنواره های مطرح فیلم هایی را می پذیرند که صاحبان آن ها را از قبل می شناسند و سیاست های عجیبی دارند.

* «سونا» جوایز متعددی در جشنواره های بین المللی کسب کرده است. فکر می کنید دلیل اینکه خارجی ها از فیلم خوششان آمده بود چه بود؟

البته جوایز زیادی نداشت اما در جشنواره های زیادی شرکت کرد. فکر می کنم دلیل توجه من به فیلم این است که نمی خواهد حرف بزرگی بزند و سعی کردم بدون اغراق یا ارائه یک فانتزی، روایتی از جامعه خود ارائه کنم. علاوه بر این، انتقال حس خوب در فیلم و پشت دوربین برایم مهم بود. در سطح بین المللی، استفاده از حواس برای آنها مهم است. زیرا این احساس درست است. هر کسی در سراسر جهان که آن را می بیند می تواند با آن ارتباط برقرار کند.

*به چند چالش در فیلمسازی اشاره کردید. مشکل فیلمسازان زن را چه می دانید؟

به‌عنوان یک فیلمساز، هر وقت می‌خواهم در مورد مسائلی صحبت کنم، بیشتر مردم سکوت می‌کنند و من را به خاطر انتشار ادبیات فمینیستی قضاوت می‌کنند. آنها معتقدند که هیچ تفاوتی بین فیلمسازان زن و مرد وجود ندارد و مشکلات ما برای جلب توجه و ترحم طراحی شده است و در نهایت به درآمدهای ما برچسب فمینیسم زده می شود. مشکلات ما به عنوان فیلمساز مستقل به دلیل زن بودن نادیده گرفته می شود. من همیشه با این رویکردها مقابله می‌کنم و می‌گویم که شما فقط در صورتی می‌توانید مشکلات زنان را درک کنید که زن باشید. پس مشکل فیلمسازان زن جدی تر و اساسی تر از این حرف هاست.

۵۷۵۷