سرگیجه غیر قابل توضیح؛ آیا گوش شما مقصر است؟

آیا تا به حال احساس سرگیجه کرده اید که دلیل مشخصی برای آن پیدا نکرده باشید؟ شاید احساس کردید زمین زیر پایتان می لرزد یا ناگهان تعادل خود را از دست داده اید. سرگیجه بدون دلیل می تواند باعث نگرانی باشد و گاهی اوقات به دلایل ساده ای مانند خستگی یا استرس مربوط می شود، اما در برخی موارد می تواند به مشکلات جدی تر گوش داخلی نیز مرتبط باشد. در این مقاله به بررسی علل احتمالی این نوع سرگیجه و نقش گوش در بروز آن می پردازیم.

سرگیجه چیست و چه علائمی دارد؟

به گفته دالگورم، سرگیجه وضعیتی که در آن فرد احساس می کند اطرافش در حال چرخش یا حرکت است، یا احساس می کند که در حال حرکت است، حتی اگر واقعاً ایستاده یا نشسته باشد. سرگیجه یکی این یک مشکل رایج است که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد و تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی افراد دارد.

علائم سرگیجه:

• احساس چرخش یا چرخش محیط
• عدم تعادل یا بی ثباتی هنگام راه رفتن
• سبکی سر یا نزدیک به بیهوشی
• حالت تهوع یا استفراغ
• عرق کردن غیر معمول
• تاری دید یا مشکل در تمرکز
• سردرد یا فشار در سر
• شنیدن صدای زنگ (وزوز گوش) یا کاهش شنوایی

سرگیجه می تواند موقتی باشد و در عرض چند دقیقه ناپدید شود یا مزمن باشد و ساعت ها یا حتی روزها ادامه داشته باشد. درک این علائم و شدت آنها می تواند به تشخیص علت اصلی سرگیجه کمک کند. اگر سرگیجه به طور مداوم عود کند یا با علائم دیگری مانند مشکلات شنوایی یا اختلال شدید تعادل همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

گوش داخلی چگونه بر تعادل تاثیر می گذارد؟

گوش داخلی این بخش پیچیده و حیاتی از سیستم شنوایی و دهلیزی بدن است. این بخش شامل ساختارهای نامگذاری شده است هزارتو (لابیرنت) که وظیفه حفظ تعادل و موقعیت بدن در فضا را بر عهده دارند. با ارسال سیگنال‌های دقیق به مغز، گوش داخلی به ما کمک می‌کند هنگام حرکت، چرخش یا تغییر موقعیت، تعادل را حفظ کنیم.

بخش‌های گوش داخلی و نقش آن‌ها در تعادل:

• کانال های نیم دایره ای: این کانال های پر از مایع در سه جهت مختلف حرکت می کنند و حرکات سر را در جهات مختلف تشخیص می دهند. هنگامی که سر حرکت می کند، مایع موجود در این کانال ها حرکت می کند و گیرنده های حسی درون آنها پیام هایی را برای تشخیص جهت و سرعت حرکت سر به مغز می فرستند.

• Utricle و Saccule: این دو قسمت کوچک در گوش داخلی، حرکات خطی و تغییرات در موقعیت سر را نسبت به گرانش تشخیص می دهند. آنها نقش مهمی در حفظ تعادل هنگام ایستادن، خم شدن یا حرکت به جلو و عقب دارند.

• عصب دهلیزی: این عصب سیگنال های ارسالی از کانال های نیم دایره ای و رحم و ساکول را به مغز منتقل می کند. مغز این اطلاعات را با سیگنال های چشم و ماهیچه ها ترکیب می کند و در نهایت تعادل بدن را باز می گرداند.

چگونه گوش داخلی باعث سرگیجه می شود؟

اختلال عملکرد گوش داخلی می تواند تعادل بدن را مختل کند و باعث سرگیجه شود. شرایطی مانند التهاب عصب دهلیزی، عفونت‌ها، تجمع بیش از حد مایعات (به عنوان مثال، بیماری منیر)، یا کریستال‌های جابجا شده در کانال‌های نیم دایره‌ای می‌توانند این سیستم را مختل کنند و باعث ایجاد احساس پیچ خوردگی یا بی‌ثباتی شوند.

گوش داخلی به عنوان مرکز تعادل بدن عمل می کند و سلامت آن برای جلوگیری از سرگیجه و حفظ هماهنگی حرکتی مهم است. اگر مشکلات تعادلی یا سرگیجه ادامه داشت، ممکن است تماس با پزشک گوش، حلق و بینی در تهران یا شهر محل زندگی شما مفید باشد.

علل شایع سرگیجه غیر قابل توضیح

سرگیجه غیر قابل توضیح به وضعیتی اطلاق می شود که در آن فرد بدون هیچ دلیل مشخصی احساس سرگیجه یا عدم تعادل می کند. در بسیاری از موارد، این نوع سرگیجه می تواند نشانه ای از یک مشکل پنهان در بدن باشد. در زیر به برخی از شایع ترین علل این نوع سرگیجه اشاره شده است:

1. بیماری های گوش داخلی

• بیماری منیر: تجمع مایع در گوش داخلی که می تواند باعث سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی شود.
• کریستال های جابجا شده: تغییر موقعیت کریستال های کلسیم در کانال های نیم دایره ای گوش داخلی، باعث ایجاد سرگیجه در هنگام تغییر موقعیت سر می شود.
• نوریت دهلیزی: یک عفونت ویروسی است که به عصب دهلیزی آسیب می رساند و باعث سرگیجه ناگهانی و شدید می شود.

2. مشکلات مغزی

• میگرن دهلیزی: نوعی میگرن است که بدون سردرد باعث سرگیجه و حساسیت به نور و صدا می شود.
• اختلالات گردش خون مغزی: کاهش جریان خون به مغز می تواند منجر به سرگیجه و علائم دیگری مانند تاری دید یا ضعف شود.
• تومور مغزی: در موارد نادر، تومورهای مغزی می توانند تعادل را مختل کرده و باعث سرگیجه شوند.

3. فشار خون و مشکلات قلبی

• فشار خون پایین: فشار خون پایین می تواند جریان خون به مغز را کاهش دهد و باعث سرگیجه شود.
• آریتمی قلبی: ضربان قلب نامنظم می تواند جریان خون به مغز را مختل کند و باعث سرگیجه شود.

4. عوامل محیطی و سبک زندگی

• کم آبی بدن: کمبود مایعات در بدن یکی یکی از علل شایع سرگیجه است.
• خستگی یا استرس شدید: استرس و اضطراب می تواند تأثیر منفی بر تعادل داشته باشد.
• دارو: برخی داروها مانند داروهای فشار خون یا داروهای ضد افسردگی می توانند عوارض جانبی مانند سرگیجه داشته باشند.

5. کم خونی

کاهش سطح هموگلوبین در خون می تواند اکسیژن رسانی به مغز را کاهش دهد و باعث سرگیجه شود.

6. عفونت و التهاب سیستمیک

عفونت های ویروسی یا باکتریایی که کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند نیز می توانند سیستم تعادل بدن را مختل کنند.

سرگیجه غیر قابل توضیح می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، برخی ساده و برخی دیگر پیچیده و جدی. در صورت عود یا شدت علائم، لازم است برای تشخیص دقیق و درمان مناسب با متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص مغز و اعصاب مشورت شود.

نقش عفونت و التهاب در بروز سرگیجه

عفونت ها و التهاب ها می توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سیستم تعادل بدن تأثیر بگذارند یکی آنها یکی از شایع ترین علل سرگیجه هستند. در بسیاری از موارد، این مشکلات ناشی از اختلال در عملکرد گوش داخلی یا اعصاب مرتبط با تعادل است. در زیر به نقش عفونت و التهاب در ایجاد سرگیجه می پردازیم:

1. التهاب عصب دهلیزی

• این وضعیت معمولاً در اثر عفونت ویروسی ایجاد می شود و باعث التهاب عصب دهلیزی می شود. عصبی که پیام های تعادل را از گوش داخلی به مغز منتقل می کند.
• علائم: سرگیجه شدید ناگهانی، حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن تعادل.
• در بیشتر موارد، علائم در عرض چند روز تا چند هفته برطرف می‌شوند، اما گاهی اوقات اثرات باقی‌مانده مانند عدم تعادل می‌تواند برای مدت طولانی باقی بماند.

2. لابیرنتیت

• این بیماری همچنین معمولاً در اثر عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود و باعث التهاب در ساختارهای گوش داخلی (لابیرنت) می شود.
• علائم: علاوه بر سرگیجه، کاهش شنوایی و وزوز گوش نیز ممکن است رخ دهد.
• عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا می توانند باعث این بیماری شوند.

3. عفونت گوش میانی

• عفونت گوش میانی معمولاً با گوش درد، تب و کاهش شنوایی همراه است، اما در موارد شدید التهاب می‌تواند به ساختارهای گوش داخلی سرایت کند و باعث سرگیجه شود.
• این عفونت ها در کودکان شایع تر است، اما بزرگسالان نیز می توانند به آن مبتلا شوند.

4. عفونت های سیستمیک

• برخی از عفونت های رایج در بدن، مانند آنفولانزا یا عفونت های ویروسی، می توانند به طور غیر مستقیم منجر به اختلال در سیستم دهلیزی شوند.
• این عفونت ها معمولاً با تب، خستگی و ضعف همراه هستند که می توانند سرگیجه را بدتر کنند.

5. التهاب ناشی از بیماری های خود ایمنی

در برخی موارد، بیماری های خودایمنی مانند سندرم کوگان می تواند باعث التهاب گوش داخلی شود. این وضعیت به طور مستقیم تعادل را به هم می زند و باعث سرگیجه می شود.

عفونت ها و التهاب ها نقش مهمی در سرگیجه به ویژه در گوش داخلی یا عصب دهلیزی دارند. تشخیص به موقع این مشکلات می تواند از پیشرفت بیماری و بروز مشکلات جدی تعادل جلوگیری کند. در صورت تداوم سرگیجه یا علائمی مانند کم شنوایی، وزوز گوش یا تب، مراجعه به متخصص گوش، حلق و بینی ضروری است.

بیماری های گوش که باعث سرگیجه می شود

بسیاری از بیماری های گوش داخلی می توانند عملکرد سیستم تعادل بدن را مختل کرده و باعث سرگیجه شوند. این بیماری ها اغلب با اختلالات کانال های نیم دایره ای، عصب دهلیزی یا سایر اجزای گوش داخلی همراه هستند. در اینجا به برخی از شایع ترین بیماری ها اشاره می کنیم:

1. بیماری منیر

• این بیماری به دلیل تجمع مایع در گوش داخلی رخ می دهد که باعث افزایش فشار در لابیرنت می شود.
• علائم: سرگیجه و سرگیجه شدید، کاهش شنوایی (معمولاً یک طرفه)، وزوز گوش و احساس پری گوش.
• سرگیجه معمولاً به صورت دوره ای رخ می دهد و می تواند چند ساعت طول بکشد.

2. کریستال های جابجا شده

• شایع ترین علت سرگیجه گوش داخلی است. این بیماری به دلیل جابجایی کریستال های کلسیم در کانال های نیم دایره ای گوش داخلی رخ می دهد.
• علائم: سرگیجه کوتاه مدت هنگام تغییر وضعیت سر (به عنوان مثال هنگام بلند شدن از رختخواب یا خم شدن).
• این بیماری معمولا با مانورهای فیزیکی خاص درمان می شود.

3. التهاب عصب دهلیزی

• یک عفونت ویروسی که باعث التهاب عصب دهلیزی می شود.
• علائم: سرگیجه ناگهانی و شدید همراه با حالت تهوع و استفراغ، اما معمولاً بدون کاهش شنوایی.
• این بیماری می تواند به طور موقت تعادل را مختل کند.

4. لابیرنتیت

• التهاب یا عفونت گوش داخلی (لابیرنت) که معمولاً در اثر عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود.
• علائم: سرگیجه همراه با کاهش شنوایی و وزوز گوش.
• این وضعیت می تواند ناشی از عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی باشد.

5. اتواسکلروز

• رشد غیرطبیعی استخوان در گوش میانی که می تواند به گوش داخلی سرایت کند و سیستم دهلیزی را تحت تاثیر قرار دهد.
• علائم: کاهش شنوایی، وزوز گوش و گاهی سرگیجه.

6. کلستئاتوم

• رشد غیر طبیعی بافت در گوش میانی که می تواند به ساختارهای اطراف از جمله گوش داخلی آسیب برساند.
• علائم: سرگیجه، ترشحات گوش، کم شنوایی و عفونت مکرر گوش.

7. فشار گوش داخلی

• نشت مایع از گوش داخلی به گوش میانی که معمولاً در اثر ضربه، جراحی یا فشار ناگهانی ایجاد می‌شود.
• علائم: سرگیجه در حین فعالیت بدنی یا تغییر در فشار هوا.

8. وزوز گوش همراه با سرگیجه

برخی از بیماری های گوش داخلی می توانند همزمان با سرگیجه و وزوز گوش ایجاد شوند. نمونه ای از این موارد بیماری منیر است.

بیماری های گوش داخلی یکی آنها از مهم ترین علل سرگیجه هستند و اغلب نیاز به تشخیص و درمان دقیق توسط متخصص گوش، حلق و بینی دارند. اگر سرگیجه مکرر یا شدید را تجربه می کنید، به خصوص اگر با علائمی مانند وزوز گوش یا کاهش شنوایی همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.