نام “ای ایران”. یکی یکی از معروف ترین و پرطرفدارترین سرودهای میهنی و ناسیونالیستی ایران، سروده روح الله خالقی است که می توان آن را سرود ملی غیررسمی ایرانیان دانست. سرودی که اتفاقاً در ثبت ملی ثبت شد، اما این سرود چگونه ساخته شد؟
به گزارش طبنا، درباره پیشینه و دلایل ساخت این آهنگ داستان های مختلفی وجود دارد. روح الله خالقی در کتاب تاریخ موسیقی ایران می نویسد: «سراینده و گوینده اشعار آن را تحت تأثیر شرایط کنونی ساخته است… در آن زمان کشور ما در اشغال نیروهای انگلیسی، روس و آمریکا و جهان دوم بود. جنگ هنوز ادامه داشت، تظاهرات ملی وجود نداشت، زیرا شرایط آماده بود نبود اما آهنگ و شعر این سرود به شدت احساسات ملی را برانگیخت و به خصوص در مقابل خارجی هایی که در آن مجلس حضور داشتند (اولین اجرای سرود) تظاهرات ایرانی ها بیشتر شد و اولین ضربه ای بود که به طور غیرمستقیم به بدن ارتش خارجی که مهمان ناخوانده ما بودند ضربه زد. تبدیل شد.”
برخی دیگر بر وقایع جنگ جهانی دوم، زمانی که متفقین ایران را در شهریور 1320 اشغال کردند، تأکید کرده اند و فکر سرودن شعر «ای ایران» حسین گل گلاب را به اهتزاز درفش متفقین از استرآباد نسبت داده اند. پادگان
در روایتی دیگر آمده است که روزی حسین گل گلاب در راه ملاقات با روح الله خالقی در خیابان، شاهد درگیری دو سرباز ایرانی و انگلیسی بود که در آن سرباز انگلیسی به سرباز ایرانی که درجه بالاتر از او داشت سیلی زد. . و سرباز ایرانی به دلیل شرایطی که ایران در اشغال بود هیچ واکنشی نشان نمی دهد. گل گلاب با دیدن این صحنه با چشمانی گریان به دیدار خالگی می رود و ماجرا را بازگو می کند و همچنین می گوید شعری می نویسم تا ایران و روح ایرانی در آن زنده بماند. خالقی هم می گوید آهنگش را من می سازم و بنان هم که آنجا بود می گوید شعر را هم می خوانم.
اولین اجرای رسمی سرود “ای ایران”
اولین اجرای آن در 27 مهر 1323 در سالن دبستان نظامی دانشکده افسری با صدای غلامحسین بنان و زیر نظر روح الله خالقی در خیابان استانبول به مدت دو شب متوالی برگزار شد. آهنگ «ای ایران» آنقدر تاثیرگذار بود که شنوندگان درخواست تکرار آن را کردند و سه بار تکرار شد. استقبال و تاثیرگذاری این سرود باعث شد تا وزیر فرهنگ وقت گروهی از نوازندگان را به مرکز پخش صدا دعوت کند تا صفحه ای از آن را ضبط و هر روز از رادیو تهران پخش کنند.
اجرای دیگر مربوط به سال های 1337 تا 1342 در برنامه «گلها» است که غلامحسین بنان این سرود را خواند. در سال 1350 اپرای رادیویی این سرود با همکاری ارکستر رادیو و تلویزیون ملی ایران به رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی اسفندیار قره باغی اجرا شد. دو اجرای دیگر این اثر نیز یکی یکی با صدای حسین سرشار و دیگری با صدای رشید وطن دوست.
حالا امروز این سرود ماندگار 80 ساله شد. آهنگی که کلامش همه فارسی است; آهنگی که هنوز زنده است…
متن شعر به شرح زیر است:
- ای ایران مرز قطور غبار تو سرچشمه هنر است
- از افکارت دور باش و برای همیشه بمان
- ای دشمن! آخه تو سنگ خاری من آهنم جانم فدای خاک پاک کشور
- مهر تو چون حرفه من شد
- افکار من از شما دور نیست
- ارزش زندگی ما در راه شما چیست؟
- زنده باد خاک ایران ما
- سنگ کوه تو در و گوهر است، خاک دشت تو از طلا بهتر است
- چه کسی قلب شما را ترک خواهد کرد؟ برگو، بمهر تو، چرا من؟
- تا چرخش جهان (زمین) و به دور آسمان، نور خدا همیشه راهنمای ماست.
- مهر تو چون حرفه من شد
- افکار من از شما دور نیست
- ارزش زندگی ما در راه شما چیست؟
- زنده باد خاک ایران ما
- ای ایران بهشت من از تو روشن تر است سرنوشت من
- اگر آتش بر تنم ببارد، جز عشق تو را در قلبم نخواهم داشت
- از آب و خاک و مهر تو عضو شدی عزیزم مهر اگر بیرون برود غمگین می شوم
- مهر تو چون حرفه من شد
- افکار من از شما دور نیست
- ارزش زندگی ما در راه شما چیست؟
- زنده باد خاک ایران ما