ساخت شهرهای جدید در کشور با خطراتی همراه است

دکتر. مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در چهل و ششمین نشست از سلسله نشست‌های ماهانه مرکز تحقیقات تغییر اقلیم و سلامت با عنوان «تغییر اقلیم و مخاطرات طبیعی در ایران امروز» که توسط پژوهشگاه تغییرات اقلیمی برگزار شد. مرکز و سلامت و گروه بهداشت حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران به صورت آنلاین برگزار شد و گفت: شواهد زیادی مبنی بر تاثیر فعالیت های انسانی بر تغییرات آب و هوایی مانند سوزاندن سوخت های فسیلی، کشاورزی و جنگل زدایی در سال های اخیر وجود دارد. نیم قرن.

وی افزود: تشعشعات خورشیدی این وضعیت را تشدید کرده و باعث شده تا 51 درصد اشعه خورشید جذب زمین شود و 20 درصد ابرها از بین بروند. علاوه بر این، انتشار گازهای گلخانه ای مانند: دی عوامل مصنوعی تغییر اقلیم شامل دی اکسید کربن، متان، اکسیدهای نیتروژن و ازن است.

زارع بالا آمدن سطح آب دریاها، افزایش دمای جهانی، تهدیدات بهداشتی و آب شدن تالاب ها را از دیگر پیامدهای تغییر اقلیم دانست و یادآور شد: کم آبی. یکی یکی دیگر از پیامدهای تغییرات آب و هوایی. بر اساس آمار، میزان آب تولیدی در 99 روز ابتدایی سال آبی جاری (از مهر تا 9 دی 1402) نسبت به مدت مشابه سال گذشته میزان بارندگی تقریباً یکسان است اما در این مدت شاهد افزایش 20 درصدی تولید آب از سدها برای تامین آب شرب، کشاورزی، صنعت و محیط زیست بودیم.

به گزارش ایسنا، این استاد پژوهشگاه بین المللی مهندسی زلزله تاکید کرد: در 99 روز اول سال آبی 1402-1403 حدود 6 میلیارد و 520 میلیارد متر مکعب آب از سدهای کشور داشتیم در حالی که این رقم 5 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب بوده است. در مدت مشابه سال گذشته 450 میلیون متر مکعب بوده است.

وضعیت بارندگی در ایران

زارع به وضعیت بارندگی در ایران اشاره کرد و گفت: میانگین بارندگی سالانه در ایران حدود 250 میلی متر است که در سال های آبی 1399 تا 1400 حدود 180 میلی متر در سال برآورد می شود. این میزان بارندگی در سراسر کشور به طور نابرابر پراکنده شده است، به طوری که مناطق شمالی و شمال غربی بیشترین میزان بارش را دارند، در حالی که مناطق مرکزی و جنوبی به طور قابل توجهی کمتر از این مقادیر بارندگی را دریافت می کنند.

به گفته وی، بارندگی سالانه 250 میلی متری شامل حدود 410 میلیون مترمکعب بارندگی سالانه یا 410 میلیارد مترمکعب در سال می شود، این در حالی است که کل بارندگی کشور در سه سال گذشته حدود 180 میلی متر بوده است. در سال به حدود 250 میلیارد متر مکعب در سال می رسد.

این پژوهشگر ریسک با بیان اینکه با بارندگی کافی حدود 290 میلیارد مترمکعب در مزارع و خاک ها تبخیر و تبخیر می شود، خاطرنشان کرد: در بهترین حالت حدود 120 میلیارد مترمکعب آب جذب و در سفره های زیرزمینی ذخیره می شود. ممکن است اما آمارها حکایت از برداشت میلیاردها مترمکعب در سال برای تقریبا 94 سال دارد.

به گفته وی، 5 میلیارد مترمکعب از این میزان در بخش شرب و بهداشت و یک میلیارد متر مکعب در بخش صنعت است.

زارع ادامه داد: حدود 78 درصد از آب های زیرزمینی در یک سال جمع آوری شد و دلیل این امر کمبود آب های ذخیره شده سطحی و نبود جایگزین های پایدار برای منابع آبی است.

وی خاطرنشان کرد: بیش از 900 هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که به عنوان مثال 40 درصد آن در دشت غرب استان تهران است. طی 30 سال برداشت آب منجر به تغییراتی در مساحت 40 تا 70 کیلومتر مربع شده است و در این صورت انتظار می‌رود در مکان‌هایی که گسل‌های فعال آبرفت را مختل کرده‌اند، رخ دهد.

این استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با بیان اینکه به نظر می رسد مناطق تحت تاثیر فرونشست در نقاطی با لرزه خیزی بالا باشد، یادآور شد: در ایران حدود 13 میلیون هکتار زمین زراعی داریم که 8 هکتار آن آبی و 5 هکتار آن آبی است. میلیون ها هکتار از باران آبیاری می شود. 90 درصد کشاورزی ایران در زمین های آبی و 10 درصد در زمین های دیم انجام می شود.

مرثیه اصفهان با توسعه کشاورزی

عضو فرهنگستان علوم به وضعیت استان اصفهان از نظر فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: اصفهان در سال 1396 در بخش کشاورزی حدود 5.7 میلیون تن زمین کشاورزی با حدود 567 هزار هکتار زمین کشاورزی (حدود 7 درصد) تولید کرد. از مساحت ایران) محصولات (حدود 4 درصد آنها). 130 میلیون تن از کل محصولات کشاورزی ایران را تولید می کند.

وی افزود: تحقیقات نشان می دهد که در اصفهان در شمال شهر اصفهان که در حوالی شاهین شهر و فرودگاه و ورزشگاه نقش جهان قرار دارد، در بالاترین میزان فرونشست زمین مشاهده می شود که فرونشست 12 تا 18 سانتی متری گزارش شده است. برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی به مدت 50 سال

این استاد مرکز تحقیقات زلزله با بیان اینکه شهرهایی مانند شاهین شهر و فولادشهر از شهرهای جدید استان اصفهان هستند، یادآور شد: در این مناطق توسعه صنعتی ناپایدار در این شهرها مشکل فرونشست زمین را مطرح کرده است.

وی تاکید کرد: این میزان برداشت از آب های زیرزمینی که 90 درصد آن برای کشاورزی است، ما را با پدیده فرونشست زمین مواجه می کند.

زارع گفت: برای حدود 41 میلیارد مترمکعب از چاه های مصوب که آب از آنها برداشت می شود مجوز صادر شده و سالانه حدود 10 میلیارد مترمکعب آب به صورت غیرقانونی برداشت می شود.

وی تاکید کرد: این روند منجر به شناسایی چندین منطقه جدید فرونشست زمین در ایران در سه سال اخیر از جمله مناطق خوزستان و مازندران شده است.

زمین لرزه و فرونشست زمین

عضو فرهنگستان علوم با بیان اینکه سالانه 20 میلیارد متر مکعب آب از چشمه های طبیعی و آب های زیرزمینی برداشت می شود، گفت: در صورت ادامه این روند تا 20 سال آینده اثری از کشاورزی در اطراف رشته کوه های زاگرس باقی نخواهد ماند. ” .

وی در تشریح منطقه فرونشست در ایران گفت: حدود 7.5 درصد از مساحت ایران شاهد فرونشست است و بخش مهمی از این منطقه را مناطق مسکونی ایران تشکیل می‌دهند و به نظر می‌رسد اگر ایران به همین روند ادامه دهد، این روند ادامه خواهد داشت. کاهش بیشتری وجود خواهد داشت.

زارع خاطرنشان کرد: برآوردها نشان می دهد که حدود 6 درصد از مساحت ایران مسکونی است و مناطق قابل سکونت در ایران حدود 15 درصد از مساحت کشور تخمین زده می شود، اما برخی برآوردها حاکی از آن است که تنها 3 درصد از مساحت کشور را مسکونی مرغوب می دانند. مناطق اعمال می شود. .

وی با بیان اینکه بیش از 70 درصد جمعیت کشور در کمتر از 40 درصد از مساحت قابل سکونت ایران سکنی گزیده اند، گفت: این ارقام نشان می دهد که اگرچه ایران کشوری عظیم است، اما لزوماً نمی توان در همه مناطق آن زندگی کرد. بنابراین ظهور شهرهای جدید در ایران با مخاطراتی همراه است که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.

زارع ادامه داد: از سوی دیگر در استان اصفهان زمین لرزه هایی وجود دارد که در گذشته ثبت نشده است، مانند زلزله 20 فروردین 1392 (مصادف با پایان فرودین 1392) و زلزله 25 آبان 1390 با یک زلزله. قدر 4.1 و این موضوعی است که با توجه به رابطه فرونشست و زلزله باید مورد توجه قرار گیرد. این احتمال وجود دارد که استخراج در مقیاس بزرگ از آب های زیرزمینی و تحریک گسل ها باعث ایجاد رویدادهای لرزه ای شود.

خشکی و زلزله

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به خشک شدن دریاچه ارومیه، تصریح کرد: خشکی این دریاچه در سال 1402 به دلیل افزایش بادها و طوفان های نمک باعث شد تا در سال 1396 به معضل بحران آب توجه بیشتری شود. در این حوضه آمده است: دریاچه ارومیه با سرعت 0.6 تا یک متر در سال تبخیر می شود. 26 سال است که در حال انقباض است و اگرچه اقداماتی برای معکوس کردن این روند در حال انجام است، اما در بهار 1398 اعلام شد که در سال آبی 98-1397، 194 میلیون متر مکعب آب از سد شهید کاظمی بوکان رهاسازی شده است. به سمت دریاچه ارومیه حرکت کرد.

او اضافه کرد: اردیبهشت ماه در سال 1388، 270 میلیون مترمکعب آب از 4 سد ارومیه، مهاباد، بوکان و سلماس به سمت این دریاچه تخلیه شده است، از سوی دیگر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در مجموع 61965 حلقه چاه سالانه وجود دارد. خروج بیش از یک میلیون و 108 هزار مترمکعب آب حفر شد که از این تعداد 22 هزار و 297 حلقه چاه غیرمجاز با دبی سالانه بیش از 296 هزار و 865 متر مکعب آب شناسایی شد.

زارع در خصوص تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بر لرزه خیز بودن منطقه گفت: تبریز سابقه زلزله های ویرانگر را دارد و دو زمین لرزه در سال 1400 به بزرگی 4.4 و 4.3 ریشتر باعث وحشت مردم شد و به نظر می رسد مهاجرت لرزه خیز است. خوشه هایی از جهت غرب به شرق یعنی از سمت حوضه ترکیه به سمت دریاچه ارومیه دیده می شود و به نظر می رسد از مرز ترکیه و ایران به سمت داخل باشد خوشه ای از زلزله در استان آذربایجان غربی رخ داده است. .

وی تاکید کرد: زلزله هایی در این استان اتفاق افتاده است اما در دو دهه که 20 میلیارد مترمکعب آب از دریاچه ارومیه برداشت و به خشکی منتقل شد، می توان زلزله ها را به این عامل مرتبط کرد. این گفته به این معنا نیست که زلزله خوی لزوماً مربوط به خشک شدن دریاچه ارومیه است، بلکه می تواند به عنوان یک عامل محرک ثانویه تلقی شود.

تغییرات آب و هوا و زلزله

استاد پژوهشکده زلزله شناسی با طرح این سوال که آیا تغییرات اقلیمی بر زلزله تاثیر می گذارد یا خیر، گفت: بررسی آریتمی ها و بی نظمی ها در آمریکا نشان می دهد که در سال های اخیر زلزله های بزرگی در شرق آمریکا رخ داده است، در حالی که در غرب آمریکا زمین لرزه های بسیار قوی لرزه خیزی بالایی داشته است.

زارع زلزله سال 1964 آلاسکا با بزرگای 9.4، زلزله 1978 آلاسکا با بزرگی 7.2 و زلزله 2015 نپال با بزرگی 7.2 ریشتر را از جمله این زمین لرزه ها برشمرد و گفت: این مناطق از جمله مناطق دارای یخبندان عظیم بوده اند. . و همه این زلزله ها مربوط به ذوب شدن یخچال های طبیعی است.

وی تصریح کرد: منشا توالی زلزله ثبت شده در نیومادرید آمریکا در سال های 1811 تا 1812 نامشخص است، زیرا این منطقه از لبه صفحات تکتونیکی فعال فاصله دارد و این نشان می دهد که تکتونیک صفحه ای مسئول مستقیم وقوع آن نبوده است. زمین لرزه ها در نیومادرید، و بنابراین زمین شناسان باید به دنبال دلیل دیگری برای این حوادث باشند.

زارع گفت: این مناطق مناطقی با لایه های بزرگ یخچالی هستند که از بین رفتن این توده های یخبندان منجر به تخلیه پوسته زمین و در نهایت زلزله های بزرگ در این مناطق شده است.

وی به ارتباط تغییر اقلیم با زلزله در تهران اشاره کرد و یادآور شد: مناطقی مانند توچال، دماوند، علم کوه در البرز و همچنین دانا در زاگرس، قله جوپار و لاله زار کرمان از جمله مناطقی از ایران هستند که یخچال های طبیعی در آنها وجود داشته است. تاکنون ناپدید شده اند و باید بررسی کرد که آیا از بین رفتن این لایه های یخبندان می تواند در وقوع زلزله تاثیر داشته باشد یا خیر؟

زارع یادآور شد: زلزله های سطحی ناشی از تغییر اقلیم و خشکسالی در پهنه های گسلی محرک جنوب و جنوب غرب تهران و همچنین مدل سازی احتمال گسیختگی گسل ها و زلزله های متوسط ​​تا بزرگ می تواند در این حوزه به ما کمک کند.