ساختارشکنی، ترکیبات هندسی و معماری در یک نمایشگاه

مهسا بهادری: تالار هنر و زندگی موزه ملک بر اساس سیر تحولات چگونگی شکل‌گیری هنر در فرهنگ و زندگی ایرانیان ایجاد شده و همواره در گفت‌وگوی میان فرهنگی بوده است. گفتگو با گذشته و حال شما در هر زمانی امکان پذیر است. بنابراین می تواند منبع الهام و گفتگوی هنری معاصر باشد. بر این اساس مریم عابدی با همکاری این هنرمند معاصر رویدادی را در این سالن به نام «موزه پون» ایجاد کرد.

وی به موازات کار هنری خود در مقطع کارشناسی ارشد در رشته موزه شناسی تحصیل می کند و پایان نامه اش به تعامل هنر معاصر و موزه ها می پردازد تا از ظرفیت های هنر معاصر برای پویایی موزه ها استفاده کند.

عابدی به خاطر آثاری که با ساختارشکنی و بافتن نوارهای بوم خلق شده برای دستیابی به ترکیب بندی های هندسی و معماری شناخته می شود. آثار او نه معماری است، نه مجسمه سازی، نه نقاشی، نه قالی بافی، نه مد زنانه دستبافت، بلکه جایی در این میان است. جایی که فرم طاق و سنگ تراشی ایرانی با زیبایی شناسی کشورها تلفیق می شود و سنت های معماری ادیان غربی و شرقی و آثاری جاودانه از منظر ساختار و فرم خلق می شود، هند.

به بهانه میزبانی این نمایشگاه با مریم عابدی گفت و گو کرده ایم که در ادامه می خوانید.

اولین قدم توضیح بیشتر در مورد آثارتان است.

اساساً هر هنرمندی بر اساس تجربیات هنری و زندگی خود دیدگاه خاص خود را نسبت به ابزارهای موجود دارد. کار من همچنین شامل استفاده از ابزار نقاشی است. مواد بوم این فرصت را به من می دهد تا در مورد تجربیاتی که در زندگی داشته ام صحبت کنم. این تجربیات از منابع قالی بافی، طراحی و دوخت به صورت نوارهای بوم درهم تنیده مانند تار و پود حاصل می شود و با اشکال هندسی و معماری و همچنین کاشی کاری و نقاشی پیوند دارد. در نهایت آثاری درباره سبک و شیوه زندگی در ایران رنگارنگ اقوام و فرمانروایان مختلف به نمایش گذاشته شده است.

چرا عنوان نمایشگاهی که برگزار کردید جناس موزه ای است؟ آیا این نمایشگاه بازی با کلمات با زندگی است؟

«واژه بازی» یک بازی ادبی با کلمات است. همانطور که از نام آرایه پیداست، راهی برای زیباسازی است. چه این روش یک سکوی معماری باشد، چه نقاشی باشد، چه یک متن ادبی. جناس در ساده ترین تعریف خود به استفاده از دو کلمه همجنس یا یک معنا در شعر یا نثر اشاره دارد که به موسیقی درونی متن زیبایی می بخشد.
از آنجایی که رویکرد این چیدمان رویکردی متن محور به موزه بود، «جناس موزه» به عنوان روش یا چیدمانی برای معنا بخشیدن به فضا انتخاب شد. یعنی وقتی به هر یک از اشیاء موجود در موزه به عنوان یک واج یا کلمه نگاه می شود، وقتی با آثار هنری معاصر ترکیب می شود، نوعی موسیقی و هارمونی به متن موزه می افزاید و ریتمی در تبادل معنا ایجاد می کند. از گذشته تا امروز بودن
در پاسخ به احتمال پیوند واژه بازی این نمایشگاه با زندگی، بهتر است مکان این رویداد یعنی تالار هنر و زندگی موزه ملک را توضیح دهیم. جایی که نشان می دهد فرهنگ ایرانی چگونه با مقوله هنر در کاربردی ترین اشیاء زندگی برخورد می کند و *«اشیای زندگی به آثار هنری تبدیل می شوند و این آثار در تعامل مستمر با مردم قرار می گیرند». پس اگر به زندگی به مثابه متنی خواندنی نگاه کنیم، هنر در بازی با کلمات زندگی نیز می تواند معنای تازه ای به موسیقی درونی آن ببخشد. همانطور که “زندگی ایرانی تبدیل به کتابخانه ای می شود که راه نجاتی را فراهم می کند که نشان می دهد ما از کجا آمده ایم و کجا هستیم، چه می کنیم و چه می کنیم.”

معنای کار شما در ساختارشکنی و در ترکیبات هندسی و معماری نهفته است. چگونه آثار خود را خلق می کنید؟

به‌طور دقیق‌تر، می‌توان گفت که ساختارشکنی، ترکیب‌بندی‌های هندسی و معماری حاصل کار من با مصالح است. از آنجایی که اولین برخورد من با بوم و اساساً با سبک نقاشی غربی، ناشی از ارتباط من با کشوری است که هنر را به عنوان سبک زندگی انتخاب کرده است، تغییرات ساختاری در متریال بوم اجتناب ناپذیر می شود. بنابراین نمونه های این برخورد را در تالار هنر و زندگی با اشیاء روزمره می بینیم. اشیاء این اتاق با چنان دقت و ظرافتی خلق شده اند که از یک شیء کاربردی فراتر رفته و تبدیل به یک نماد معنوی می شوند.
از نظر نحوه خلق آثارم، احساس می‌کنم با سنتی که همیشه من را راهنمایی کرده است، مرتبط هستم. به این ترتیب نوارهای بوم به نخ هایی تبدیل می شوند که مرا به سنت بافندگی کشورم متصل می کند. هندسه در کارهایم مرا به سنت نقش‌آفرینی و اهمیت آن در هنرهای تزئینی سوق می‌دهد و ریاضیاتی که به فرم‌های معماری منتهی می‌شود نقطه تلاقی همه مقوله‌های هنری می‌شود.

نکته جالب نشان دادن فرم طاق و بنایی ایرانی است اما در نهایت آثار شما جاودانه هستند. چرا همچین چیزی می کشی؟

همانطور که گفته شد، شکل طاق ها و سنگ تراشی در آثار من نیز نشان دهنده پیوندهای هندسه در چیدمان های معماری ایرانی است. اما * «ایران کشوری باستانی با تنوع آب و هوا و اقوام، آداب و سنن گوناگون است و راز پیروزی بر دشواری‌های زندگی، پیوندهای عمیقی است که بین ساکنان این کشور جریان دارد.» کمال و زیبایی یکی این یکی از پیوندهایی است که باعث شده ایرانیان فارغ از نژادشان دست از بازیابی زیبایی بردارند.»
بنابراین، جای تعجب نیست که هر یک از آثار من دریچه ای به تاریخ، جغرافیا، باورها، خواسته ها و ارتباط با ملل، اقوام و مذاهب دیگر می دهد.

چگونه می توان استفاده از فرهنگ گذشته را در هنر کنونی ادامه داد؟

من معتقدم زندگی ارتباط با گذشته و آینده است. این باور را با تعبیری از جناب آقای دبیری نژاد، مدیر محترم موزه ملک بسط می‌دهم: «هنر در هر زمانی خلق می‌شود، در زمان خود هنر معاصر است.» پس مفهوم زمان اشاره به شاهدانی دارد که ساکنان این سن . شاید یکی از راه‌های تفسیر آن این باشد که آنچه امروز هنر معاصر محسوب می‌شود برای نسل‌های آینده معنایی کهن خواهد داشت.

در واقع، پایبندی به این باور رایج منجر به ایجاد ایده «موزه جن» شد تا زمینه های مختلف زندگی ایرانیان را به گونه ای بازنمایی کند که جهان های موازی را در یک مکان به هم متصل کنند!

آثار شما تا چه اندازه حجیم و مدرن هستند؟ آیا واقعاً می توان گفت که این اثر هنری نمایانگر یک فرش مدرن است؟

در واقع، در آثاری که تاکنون خلق کرده‌ام، حجم نوعی توهم حجم است که از طریق بافت و فرم به دست می‌آید: نوعی تسکین که با سنت و مدرنیته در تضاد نیست. تا به امروز، شیوه متفاوت برخورد با متریال نیز دغدغه اصلی من در خلق اثر بوده است که با توجه به تجربه ای که در قالی بافی دارم، جنبه هایی از سنت بافتی را در آثارم نشان می دهد. از این نظر شاید بهتر باشد در مفهوم فرش به اصطلاح فرش معاصر اشاره کنیم که ویژگی ها و ویژگی های فرش در این دوره را زیر سوال می برد. در این زمینه هنوز نمی توانم بگویم که آثار فعلی من بازتابی از فرش های معاصر هستند، مگر اینکه نوع جدیدی از اثر خلق کنم که مفاهیم بنیادی فرش را به چالش بکشد. فقط می توانم بگویم در برخی از آثار اخیرم که در موزه ملک به نمایش گذاشته شده است، سنت پارچه بافی و رنگرزی سنتی زیر سوال رفته و آثاری بدون قاب بوم را تجربه کرده ام که به ذات هنر نساجی وفادار مانده است. بنابراین پاسخ سوال دوم را برای آینده ذخیره می کنم.

* برگرفته از متن نمایشگاه دائمی هنر و زندگی موزه ملک.