گزارش کردن مبنای تفکر و فرهنگ تبلیغی، مسئله مردم و حجاب در ایران امروزی موضوعی پیچیده و چند لایه است که ریشه در تاریخ، فرهنگ، مذهب، سیاست و تحولات اجتماعی دارد.
به گزارش تسنیم، حجاب به عنوان بخشی از هویت دینی و فرهنگی می تواند عاملی برای تقویت حس تعلق به یک جامعه باشد. با این حال، بدون توضیح کافی و عمیق از فلسفه خود، احساس بیگانگی به جای تعلق می تواند ایجاد شود. نسل جدید در ایران در تلاش است تا معنای حجاب را بفهمد و این نسل نیاز به گفت‌وگوهای عمیق‌تر و صمیمانه‌تر درباره فلسفه و حکمت حجاب دارد.
به عبارت دیگر، مسئله مردان و حجاب در ایران امروزی بیش از آنکه سیاسی باشد، جنبه فرهنگی و هویتی دارد. راه حل در گفتگوی فشرده، تجدید نظر در رویکردها و افزایش آگاهی و احترام متقابل بین افراد جامعه نهفته است. وقتی حجاب به درستی توضیح داده شود، می تواند پلی برای درک متقابل باشد.
در گفتگو با زهرا تاجیک، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی، راهکاری برای تبیین مشکل حجاب در ایران در دوران معاصر بررسی کردیم.
تفاوت در رویکرد انسان مسلمان و انسان مدرن در تحلیل مسئله حجاب
موضوع حجاب و تبیین آن عمدتاً توسط افراد دارای اعتقادات دینی و اسلامی مطرح می شود. در اینجا می‌خواهیم بدانیم تفاوت دیدگاه مسلمانان با مردم امروزی چیست؟
انسان مسلمان درک خود از هستی و جایگاه خود را از منظر ایمان به خالق و اطاعت از اوامر خداوند شکل می دهد. او به طور طبیعی به دنیا و آخرت و رابطه با خدا اعتقاد دارد. این نوع نگاه، مسلمان را به سوی دستورات دینی، از جمله حجاب، با قصد تسلیم و پذیرش سوق می دهد.
برعکس، مردم مدرن، به ویژه در جوامع غربی، به خودکفایی و عقلانیت مرکزی اعتقاد دارند. در این دیدگاه، انسان ها خود محور هستند و مفاهیم دینی و اخلاقی ارزش نسبی دارند و اولویت های فردی بر دستورات دینی ترجیح داده می شود.
این اختلاف نظر چه تأثیری بر پذیرش یا نپذیرفتن حجاب دارد؟
در نظر یک مسلمان، حجاب نه تنها یک حکم دینی، بلکه ارزشی است که بخشی از فرآیند عبادت و اطاعت از خداوند است. با این حال، در نظر مردم مدرن، حجاب به دلیل تفاوت های فرهنگی و فلسفی به سختی به عنوان یک دستور مذهبی برای پوشش پذیرفته می شود. انسان مدرن از آزادی فردی بیشتر و اقتدار خود در وضع قوانین اجتماعی و فردی حمایت می کند. بنابراین هر دستور دینی که آزادی انتخاب فرد را محدود کند، مانند حجاب، دستور قهری محسوب می شود.
با این حال، ما در کل هستیم ما با بحران های اجتماعی و معنوی انسان مدرن روبرو هستیم. سوال اینجاست که چرا بسیاری از نوجوانان ایرانی حجاب را قبول ندارند؟
این مشکل دلایل متعددی دارد که مهمترین آن تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران است. در جامعه مدرن، فردیت، آزادی و حق انتخاب به ارزش های اساسی تبدیل شده است و این ارزش ها در تضاد با دستورات دینی مانند حجاب است.
بسیاری از جوانان و نوجوانان ما، به ویژه آنهایی که در فضای مدرنیته بزرگ شده اند، به دنبال پاسخی سریع و ملموس برای پرسش های خود هستند. ممکن است التزام به داشتن حجاب را در دنیا برای دریافت ثواب اخروی نپذیرند. بنابراین در ذهن این افراد حجاب بدون توجیه کافی تبدیل به یک امر می شود.
یکی یکی از بزرگترین بحران های پیش روی انسان مدرن در جوامع اسلامی، بحران معنویت و هویت است. انسان مدرن به دلیل دوری از مفاهیم دینی و دینی و وابستگی به عقلانیت و خودمختاری ابزاری، در جستجوی حقیقت و سعادت دچار بحران روانی و اخلاقی می شود. این بحران ها شامل ترس های وجودی، فقدان معنای معنوی در زندگی، از دست دادن ارتباطات اجتماعی معتبر و ناتوانی در یافتن معنا و جهت در زندگی است.
تفاوت در درک انسان شناسی و کیهان شناسی
تفاوت انسان مسلمان با انسان امروزی در درک وجود چیست؟
در کیهان شناسی اسلامی، انسان مسلمان جهان را یکپارچه می بیند و توسط خالق هدایت می شود. او خود را جزئی از نظام بزرگ الهی می داند که می خواهد به هدف خلقت دست یابد; یعنی عبادت خدا. از سوی دیگر، انسان مدرن در جهان بینی خود بیشتر به نظام های مادی و طبیعی توجه دارد و نگاه دینی و قدسی به هستی را نادیده می گیرد. برای مردم مدرن، حقیقت و واقعیت برای تجربه گرایی فردی نسبی و قابل دسترس هستند.
دقت کنید که این تفاوت های جهان بینی چه تاثیری بر مسئله حجاب دارد. در جهان شناسی اسلامی حجاب به معنای یکی معنای عمیق تری از آموزه های دینی می گیرد.
حجاب ابزاری برای حفظ عفاف، احترام به مقام انسانی و رعایت حدود الهی است. اما در کیهان شناسی مدرن جایی برای چنین برداشتی از حجاب وجود ندارد. در این حوزه، حجاب به عنوان محدودیتی برای آزادی فردی و ابزاری برای اعمال ارزش های دینی و اجتماعی تلقی می شود.
نقش فرهنگ و تربیت در پذیرش حجاب نیز موضوعی است که نباید از آن غافل شد. چگونه می توان حجاب را در جامعه اسلامی به طور موثر ترویج کرد؟
برای ترویج حجاب در جامعه اسلامی ابتدا باید مبانی فرهنگی و مردم‌شناختی آن به اندازه کافی ابلاغ شود. این به معنای آگاه ساختن نسل جوان به اهمیت عبادت و رابطه انسان با خداست. باید به نوجوانان و جوانان نشان داد که حجاب فقط یک دستور دینی نیست، بلکه یک ارزش فرهنگی و انسانی است که از اهمیت بالایی برخوردار است که می تواند به سلامت روانی و اجتماعی آنها کمک کند. همچنین باید تاکید کرد که حجاب به معنای محدود کردن آزادی فردی نیست، بلکه بیانگر راهی برای حفظ عزت نفس و کرامت انسانی است.
حجاب را فقط یک مقررات شرعی و الزام آور نباید بدانیم. اگر بخواهیم حجاب به عنوان یک ارزش اصیل در جامعه اسلامی پذیرفته شود، باید آن را در چارچوب جهان شناسی و انسان شناسی اسلامی معرفی کنیم.
باید توضیح دهیم که حجاب نه تنها دستور خداوند است، بلکه یک ضرورت برای حفظ هویت انسان و حفظ ارتباط متعادل با خالق و سایر مردم است.
ویژگی‌های انسان مدرن و بحران‌های هویتی او
چه ویژگی های افراد امروزی در پذیرش حجاب تاثیر دارد؟
یکی یکی از مهم ترین ویژگی های انسان مدرن، خود محوری و عقل گرایی است. انسان مدرن خود را مرکز توجه و تصمیم گیری می بیند و از این رو دلیلی نمی بیند که دستورات دینی را بدون قید و شرط بپذیرد. یکی دیگر از ویژگی های انسان مدرن نسبیت گرایی است که به معنای پذیرش حقیقت به صورت فردی و مختص تجربه شخصی است. این ویژگی باعث می شود که انسان امروزی حقیقت مطلق را نپذیرد و دستورات دینی مانند حجاب را امری فرهنگی بداند تا دستوری الهی.
گاهی افراد امروزی بر این باورند که باید به دنبال خوشبختی در دنیا باشند و به فکر آخرت نباشند. در واقع، افراد مدرن با فاصله گرفتن از مفاهیم دینی و معنوی، تأکید بیشتری بر زندگی سکولار و مسائل عینی روزمره دارند. او به جای جستجوی خوشبختی ابدی در زندگی پس از مرگ، برای رضایت بیشتر در زندگی روزمره خود تلاش می کند. این دیدگاه باعث مقاومت آن در برابر مفاهیمی مانند حجاب می شود که بیشتر به زندگی پس از مرگ و پاداش های پس از مرگ مربوط می شود.
در کل به نظر شما برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه چه باید کرد؟
برای حل مشکل حجاب در جامعه اسلامی باید مبانی جهان شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی اسلامی به اندازه کافی به جوانان آموزش داده شود. این امر نه تنها از طریق آموزش، بلکه با برنامه های رسانه ای و فرهنگی امکان پذیر است.
اگر نوجوانان و جوانان بفهمند که حجاب نه تنها یک قانون است، بلکه یک ارزش انسانی و اجتماعی است و اگر حجاب را در چارچوب اهدافی بالاتر از آنچه که عموماً در جامعه پذیرفته شده است درک کنند، ممکن است پذیرش او آسانتر شود. . در واقع باید سعی کنیم حجاب را نه تنها یک تکلیف شرعی بلکه به عنوان یک واجب بدانیم یکی ارائه راهکارهایی برای حفظ کرامت انسانی، سلامت روانی و اخلاقی و تعامل مناسب با دیگران. مهم این است که علاوه بر حفظ و ترویج این ارزش، درک و آگاهی فردی نسبت به مفاهیم دینی و فرهنگی ارتقاء یابد و زمینه های گفت و گو و تعامل پیرامون این موضوع در جامعه ایجاد شود.
انتهای پیام/