پانزدهم دسامبر هر سال (بیست‌وپنجم آذر ۱۴۰۳) روز جهانی چای International Tea Day ، محبوب‌ترین نوشیدنی در جهان است و هدف عمده آن افزایش آگاهی در مورد تأثیر تجارت چای بر کشاورزان و کارگران است. ریشه چای به چین بازمی‌گردد و تا قرن هفدهم یعنی زمانی که به بریتانیا راه پیدا کرد، بیشتر برای اهداف دارویی استفاده می‌شد.
به گزارش ایمنا، بیش از ۲۰ هزار نوع چای مختلف در جهان وجود دارد که از برگ‌های چای مشتق شده‌اند و انواع اصلی آن شامل سیاه، سبز، سفید، گیاهی، اولانگ و پوئره می‌شود. گران‌ترین چای جهان شنل قرمز چین است که هر کیلوگرم آن ۱.۲ میلیون دلار قیمت دارد و به دلیل کمیاب بودن، تحت تدابیر امنیتی شدید ضد سرقت نگهداری می‌شود. بااین‌وجود به‌واسطه کاهش رشد برگ‌های این چای در سال‌های اخیر، امکان انقراض آن وجود دارد.
چای چگونه کشف شد؟
در افسانه‌ها آمده است که چای برای نخستین بار بیش از ۴۰۰۰ سال پیش در چین توسط امپراتور نون‌شن طی یکی از بازدیدهایش از منطقه‌ای دورافتاده کشف شد؛ به این صورت که برگ‌های درختی در نزدیکی دیگ آب جوشی فروریخت که خدمتکارانش روی آتش گذاشته بودند. عطر آن به مشام امپراتور رسید و از این نوشیدنی چشید و این‌گونه بود که نخستین فنجان چای متولد شد.
چای در قرن شانزدهم توسط بازرگانان هلندی راه خود را به سراسر جهان باز کرد و در اروپا به‌لطف تأسیس شرکت هند شرقی در انگلستان، به کالایی با مبادله گسترده تبدیل شد. سهم چای در فرهنگ و توسعه اجتماعی-اقتصادی به اندازه عطر، طعم و فوایدش مهم است. امروزه کشت چای که در بیش از ۳۵ کشور انجام می‌شود، معیشت بیش از ۱۳ میلیون نفر را تأمین می‌کند.
روز جهانی چای در سال ۲۰۰۵ توسط اتحادیه‌های کارگری معرفی شد تا مزایای سلامتی، اهمیت اقتصادی و میراث فرهنگی این نوشیدنی محبوب را گرامی دارد و در عین حال تولید پایدارتری را از مزارع تا فنجان‌ها تضمین کند. هدف این رویداد گرد هم آوردن سازمان‌های جامعه مدنی، چای‌کاران و مشاغل کوچک، تنظیم رقابت نابرابر، مقررات ایمنی، اشغال زمین، تأمین اجتماعی، دستمزد زندگی و رعایت حقوق همه کارگران چای‌کاری بود.
این هدف امروزه به تقویت مقررات انجمن‌های چای کاران بسط پیدا کرده است و به غیر از به‌رسمیت شناختن چای به‌عنوان یک محصول صادراتی بزرگ برای کشورهای تولیدکننده آن، فرهنگ چای را نیز گرامی می‌دارد.
در حالی که شعار و موضوع خاصی برای روز جهانی چای در سال ۲۰۲۴ وجود ندارد، تمرکز ویژه این روز بر ترویج تولید پایدار و مصرف مسئولانه چای باقی می‌ماند.
دانستنی‌های جالب درباره چای
- چای به‌دلیل فواید متعدد سلامتی، نوشیدنی عمده مصرفی در سراسر جهان است.
- ترکیه، ایرلند و بریتانیا کشورهایی هستند که روزانه بیشترین مقدار چای را مصرف می‌کنند.
- چین بیشترین تنوع چای و بهترین چای را در جهان دارد.
- در بازه زمانی ۲۰۲۴-۲۰۲۳ بازار چای ۲۷۶.۳ میلیارد دلار ارزش داشت.
- بر اساس داده‌های صادرکنندگان چای در سال گذشته، تعداد کل محموله‌های صادراتی چای ۱.۴ میلیون است که توسط ۶۰ هزار صادرکننده چای به ۶۴ هزار خریدار چای صادر شده است.
- چین بازار صادراتی قوی دارد و ایالات متحده، ژاپن و روسیه مشتریان اصلی آن هستند. در نتیجه ارزش صادرات چای آن به این کشورها سالانه نزدیک به دو میلیارد دلار است.
- مردم چین وابستگی فرهنگی قوی به چای دارند و در آداب و رسومی همچون آیین‌های چای گونگفو به چای سنتی احترام می‌گذارند.
- چای چینی بسیار متنوع است، چای سبز حدود ۷۰ درصد از تولید این کشور را تشکیل می‌دهد و سپس چای‌های سیاه، اولانگ، سفید و پوئر با طعم‌ها و روش‌های فرآوری متفاوت برای هر گونه قرار دارد.
- هند همچنان یک بازیگر اصلی در بازار صادرات چای است و به ایالات متحده، بریتانیا، ایران، روسیه و سایر کشورها چای می‌فرستد. درآمد این کشور از صادرات چای به‌طور منظم از ۷۰۰ میلیون دلار در سال فراتر می‌رود که نشان‌دهنده نقش حیاتی آن در تجارت جهانی چای است.
- کنیا سالانه حدود یک میلیارد دلار از صادرات چای به دست می‌آورد که آن را به منبع درآمد قابل‌توجهی تبدیل می‌کند.
- چای سریلانکا به دلیل عالی بودن و تنوع، با طعم‌های متمایز از مکان‌های مختلف مشهور است. محبوب‌ترین چای در این کشور سیاه است، اما چای سبز و سفید نیز متناسب با ذائقه‌های مختلف در سراسر جهان تهیه می‌شود.
- سریلانکا حدود ۹۵ درصد چای خود را صادر می‌کند و خاورمیانه، ژاپن و روسیه مشتریان اصلی آن هستند. این کشور با درآمد سالانه صادرات چای بیش از ۱.۲ میلیارد دلار، یکی از شرکت‌کنندگان اصلی در تجارت جهانی چای است.
- چای ترک طعمی قوی دارد و در درجه اول سیاه است. از آنجا که چای بخش ضروری زندگی روزمره و آیین‌های اجتماعی این کشور است، ترک‌ها از بزرگترین مصرف‌کنندگان چای در جهان هستند و چای را به‌طور سنتی در لیوان‌های کوچک لاله شکل سرو می‌کنندکه یک سنت ارزشمند است.
- تنوع چای اندونزی به‌خوبی شناخته شده است و شامل چای‌های سیاه، سبز و خاص همچون یاس و اولانگ می‌شود. حدود ۸۰ درصد از کل چای تولید شده در این کشور را چای سیاه تشکیل می‌دهد که به دلیل طعم قوی و رنگ تیره متمایز است.
- چای سبز اندونزی نیز به دلیل طعم سبک و طراوت خود در سراسر جهان شناخته شده است.
- چای ویتنامی به دلیل برتری و تنوع شناخته شده است و این کشور تولیدکننده انواع مختلفی از چای از جمله اولانگ، سیاه، سبز و چای‌های ویژه همچون نیلوفر آبی و یاس است. بیشتر تولید آن نیز چای سبز است که به دلیل خواص سلامتی و طعم‌های تازه و گیاهی آن ارزشمند است.
- چای سبز در انواع مختلفی همچون سنچا، ماچا، گیوکورو و هوجیچا بخش عمده چای مصرف‌شده در ژاپن را تشکیل می‌دهد.
- «چانویو» یا «سادو»، یک مراسم سنتی چای ژاپنی است که بر اهمیت چای در فرهنگ ژاپنی تأکید دارد.
- چای ایرانی بیشتر از چای سیاه تهیه می‌شود که دارای طعم مشخصی است که اغلب به‌عنوان قوی، غنی و کمی شیرین شناخته می‌شود.
- چای ایرانی به‌دلیل تکنیک‌های فراوری سنتی آن که از مواد شیمیایی و آفت‌کش‌های کمی استفاده می‌کند، طعمی خالص، طبیعی و منحصربه‌فرد دارد.
- چای ایرانی به‌دلیل کیفیت بالا و طعم منحصربه‌فردش در سراسر جهان ارزشمند است که این امر به سود ارزی این کشور کمک می‌کند.
- آرژانتین یکی از تولیدکنندگان پیشرو «یربا ماته» در جهان است که معروف‌ترین چای تولید شده در این کشور به‌شمار می‌رود. به دلیل طعم متمایز و مزایای سلامتی، این چای محبوبیت بالایی در سراسر جهان دارد و درآمد صادراتی آرژانتین را افزایش داده است.
برترین کشورهای صادرکننده چای
چین
کنیا
سریلانکا
هند
لهستان
عمده‌ترین انواع چای صادر شده در سراسر جهان
چای سیاه: از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود. سریلانکا بزرگترین صادرکننده چای سیاه است و پس از آن چین قرار دارد.
چای سبز: چای سبز منبع عالی آنتی‌اکسیدان‌ها و کافئین و چین بزرگترین صادرکننده آن است. پس از آن نیز ژاپن قرار دارد.
چای ماچا: پودر چای سبز است که از برگ‌های خشک ریز آسیاب‌شده تهیه می‌شود. برزیل بزرگترین صادرکننده چای ماچا است و پس از آن ژاپن قرار دارد.
چای اولانگ: چای اولانگ یک چای سنتی چینی و سرشار از آنتی‌اکسیدان است. چین بزرگترین صادرکننده چای اولانگ است و پس از آن کنیا و هند قرار دارند.
بزرگترین تولیدکنندگان چای در جهان
چین (۲.۴ میلیون تن)
هند (۹۰۰ هزار تن)
کنیا (۳۰۵ هزار تن)
سریلانکا (۳۰۰ هزار تن)
ترکیه (۱۷۵ هزار تن)
اندونزی (۱۵۷ هزار تن)
ویتنام (۱۱۷ هزار تن)
ژاپن (۸۹ هزار تن)
ایران (۸۴ هزار تن)
آرژانتین (۷۰ هزار تن)
بزرگترین شرکت‌های صادرکننده چای
تاتا گلوبال بورجز Tata Global Beverages (هند)
دلانگ‌جینگ The Long Jing (چین)
دیلما Dilmah (سریلانکا)
شرکت چای بی گلو Bigelow (آمریکا)
چای سیلان (سریلانکا)
توینینگز Twinings (لهستان)
بایهائو یینژن Baihao Yinzhen (چین)
چای لام دونگ Lam Dong Tea (ویتنام)
شرکت پردازش چای هارادا Harada با مسئولیت محدود (ژاپن)
یونی‌لیور پی‌ال‌سی Unilever PLC (بریتانیا)
منبع:عصرایران