عصر ایران – دکترین کارتر سیاستی بود که در 23 ژانویه 1980 در آخرین روزهای ریاست جمهوری جیمی کارتر اعلام شد. این سیاست تصریح می کرد که آمریکا در صورت لزوم برای دفاع از منافع ملی خود در خلیج فارس از نیروی نظامی استفاده کند.
اگرچه کارتر حدود یک ماه پس از انتشار دکترین خود، ریاست جمهوری را به رونالد ریگان سپرد، اما ریگان نیز دکترین کارتر را با تغییرات و اضافات پذیرفت و این اصلاح و الحاق به عنوان «پیگیری دکترین ریگان از دکترین کارتر» نام گرفت.
کارتر دکترین خود را در واکنش به حمله نظامی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان ارائه کرد. هدف اصلی او از توسعه این دکترین جلوگیری از تسلط شوروی بر خلیج فارس بود.
مهمترین بخش از آموزش کارتر در این جملات بیان شد:
اجازه دهید موضع ما کاملاً روشن باشد: هرگونه تلاش نیروی خارجی برای کنترل منطقه خلیج فارس به عنوان حمله به منافع حیاتی ایالات متحده آمریکا تلقی خواهد شد و این حمله به هر وسیله ای که لازم باشد دفع خواهد شد. از جمله نیروی نظامی.»
این جملات توسط زبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی دولت کارتر نوشته شده است. دکترین کارتر همچنین تاکید کرد که «اتحاد جماهیر شوروی باید از خلیج فارس دور بماند».
اگرچه کارتر در ایران شهرت چندانی ندارد زیرا سلطنت طلبان معتقدند که وی نقش مهمی در سرنگونی رژیم شاه داشته است و برخی از انقلابیون نیز مدعی هستند که دولت وی در روزهای انقلاب 57 از سرکوب نیروهای انقلابی حمایت می کرد، اما دکترین وی مانع از سرکوب نیروهای انقلابی شد. تسلط شوروی بر خلیج فارس و همچنین نقش مهمی در تامین منافع ملی ایران داشت.
دولت کارتر یک نیروی واکنش سریع برای جلوگیری از تسلط شوروی بر خلیج فارس ایجاد کرد. نیرویی که در نهایت در سال 1983 به سنتکام تبدیل شد. CENTCOM یا فرماندهی مرکزی ایالات متحده، یکی این یکی از یازده فرماندهی رزمی یکپارچه وزارت دفاع ایالات متحده است که منطقه مسئولیت آن خاورمیانه، آسیای مرکزی و بخش هایی از جنوب آسیا است.
اگرچه مخالفان کارتر او را به ضعف در برابر جمهوری اسلامی ایران متهم می کردند، دکترین کارتر نشان می دهد که او سیاستی قاطع و قاطع در برابر ابرقدرتی مانند اتحاد جماهیر شوروی در پیش گرفته است. سیاستی که بعدها توسط رونالد ریگان ادامه یافت.
قبل از اینکه کارتر قدرت را ترک کند، دولت او حضور نیروی دریایی ایالات متحده را در خلیج فارس و اقیانوس هند گسترش داد تا مانع تحقق تمایل تاریخی روس ها برای دسترسی به آب های گرم جنوب ایران و جنوب آسیا شود.
