زهرا علی اکبری – حذف صفر از پول ایران سالهاست که رسانه ها را به خود مشغول کرده اما این موضوع هیچگاه عملی نشده است. سابقه طرح حذف نقطه صفر از پول ملی در ایران به دهه 70 برمی گردد و این موضوع در سال 72 در دستور کار معاونت تحقیق و تفحص اقتصادی بانک مرکزی قرار گرفت اما برخی از مسئولان با این موضوع مخالفت کردند. اقدام و تحقیقات لازم متوقف شد. در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد، محمود بهمنی، رئیس وقت بانک مرکزی، با دستور رئیس جمهور موظف شد تا تدوین این طرح را آغاز کند، اما این طرح هرگز اجرایی نشد.
همزمان این موضوع در دولت حسن روحانی مجدداً در دستور کار قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۹۷ لایحه ای به تصویب دولت رسید. اما این لایحه به بهارستان نرسید. اکنون با طرح مجدد این موضوع، به نظر می رسد ایران قصد دارد در صورت تصویب مجلس، وارد عصر جدیدی شود و اسکناس و ارز جدید را معرفی کند. در لایحه مصوب حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد از ریال به تومان پیشنهاد شده است.
شهرام دبیری در واکنش به طرح بحث جدید در این خصوص با بیان اینکه لایحه جدیدی برای حذف 4 صفر از پول ملی به مجلس ارائه نشده است، گفت: این لایحه با یک فوریت به مجلس تقدیم شده است. دولت دوازدهم در سال 2018. و اتفاق جدیدی نیفتاد.
وی افزود: دولت در ابتدای دولت چهاردهم طبق قاعده معمول تمامی لوایح معوق دولت های گذشته را که بیش از 180 لایحه بود بررسی و به جز چند لایحه باقی مانده برای بررسی بیشتر در مجلس تصویب کرد. قبوض است و این لایحه یکی از این لوایح است و دولت برای آن تقاضای بازگشت یا اولویت نداشته است. دبیری ادامه داد: این لایحه هم اکنون در کمیسیون اقتصادی برای رسیدگی به ایرادات شورای نگهبان در حال بررسی است.
تجربه حذف صفر از پول ملی در کدام کشورها آزمایش شده است؟
کدام کشور پیشتاز شد؟
آلمان اولین کشوری بود که صفر را از واحد پول خود حذف کرد. اولین نمونه حذف صفر از پول ملی برخی کشورها به بحران سال ها پس از جنگ جهانی اول در برخی کشورهای اروپایی برمی گردد. در طول جمهوری وایمار 1921-1923، آلمان تورم بسیار شدیدی را تجربه کرد. در سال 1923 پس از میلاد، قیمت ها در آلمان هر دو روز دو برابر می شد.
در نوامبر 1923، ارزش هر دلار آمریکا معادل 4.2 تریلیون مارک آلمان بود! با افزایش تورم، رایش بانک آلمان به سرعت شروع به چاپ اسکناس های جدید کرد. در سال 1922 یک اسکناس 50000 مارکی چاپ شد و از آنجا که این اسکناس بزرگ برای معاملات با این نرخ تورم کافی نیست، یک اسکناس 100000 مارکی نیز در سال 1923 چاپ شد.
در سال 1923، دولت آلمان دوازده صفر را از پول خود حذف کرد و واحد پولی جدیدی به نام “رنتنمارک” معرفی کرد. یکی یکی از مهمترین مصادیق حذف صفر از پول یک کشور بود. یکی دیگر از کشورهای اروپایی، اتریش، که در سال های پس از فروپاشی امپراتوری اتریش مجارستان، شرایط اقتصادی سخت و تورم شدیدی را تجربه کرد، در سال 1925 چهار صفر را از واحد پول خود حذف کرد. در سال 1927، مجارستان واحد پول خود را تغییر داد و صفر را از اسکناس های خود حذف کرد.
مجارستان در سال 1925 چهار صفر را از واحد پول خود حذف کرد، اما پس از جنگ جهانی دوم، تورم فوق العاده باعث بحران شدیدی در اقتصاد این کشور شد. در این مدت مجارستان 12 صفر از واحد پول خود کم کرد و واحد پول خود را به فورینت تغییر داد.
در سال 1960، فرانسه دو صفر را از واحد پول خود حذف کرد و به جای فرانک، “فرانک جدید” را معرفی کرد.
علاوه بر این، هلند چهار صفر از واحد پول خود را در دهه 1960 پذیرفت.
پس از جنگ کره در سال 1957، کره جنوبی دو صفر و یک صفر دیگر را در سال 1963 حذف کرد.
شیلی نیز دو بار صفر را از پول ملی خود حذف کرده است. سه صفر در سال 1960 و سه صفر در سال 1975 پس از موج جدید تورم.
آرژانتین چهار بار سعی کرده صفر را حذف کند. 1970، دو صفر، 1983، چهار صفر، 1985، سه صفر و 1992، چهار صفر. لازم به توضیح است که حذف سیزده صفر آرژانتین را از تورم های جدید نجات نداد و تورم در این کشور همچنان بالاست.
برزیل پنج بار سعی کرد نول را حذف کند. سه صفر در سال 1942، سه صفر در سال 1967، 1986 و 1989، در مجموع شش صفر و سه صفر در سال 1993.
روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1998، سه صفر را از واحد پول خود حذف کرد. بلغارستان در سال 1999 سه صفر از پول ملی خود حذف کرد.
ترکیه همچنین در سال 2005 شش صفر را از پول ملی خود حذف کرد که البته تجربه موفقی بود.
جمهوری آذربایجان در سال 2006 دو صفر را از پول ملی حذف کرد. ترکمنستان در سال 2009 همین کار را کرد.
در سال 2006 زیمبابوه سه صفر و در سال 2008 ده صفر از واحد پول خود خارج کرد. او در سال 2009، 12 صفر دیگر از پول خود حذف کرد، اما مشکلات حل نشد.
از سال 2008، ونزوئلا تلاش کرد تا با حذف 14 صفر از پول ملی مشکلات را حل کند، اما این کار با شکست مواجه شد.
حال باید دید آیا ایران با حذف صفرها از واحد پولی خود و جلوگیری از بازگشت صفرها می تواند موفق شود؟