تقاضای «شغل» و داستان ناتمام آقدارا

صرف نظر از اینکه ادعاهای مطرح شده علیه این افراد چقدر با واقعیت مرتبط است، سریال معادن آقدره، روستاییان و کارگران آنها محدود به یک ماه اخیر نمی شود. فقر، نابودی اقتصاد سنتی به دلیل تخریب محیط زیست، بیکاری و نبود امنیت شغلی هر از چند گاهی اعتراض مردم این مناطق را برمی انگیزد و این نقطه حاصلخیز در استان آذربایجان غربی به یکی از آسیب پذیرترین مناطق این استان تبدیل شده است. استان مروری بر سیر تاریخی وقایع چند سال گذشته و تلاش پرهزینه ساکنان این روستاها برای کار در معادن طلا و سنگ نشان می دهد که برای بسیاری از این افراد، از دست دادن کشاورزی و دامداری در نتیجه فعالیت معدنی چاره ای جز کار در همان معادن نیست. . با این حال هر بار که این تلاش پرهزینه با درگیری مواجه می شود، تضاد منافع بین معدنچیان و ساکنان این روستاها تشدید می شود. آنچه امروز در آقدره اتفاق می افتد فصل سوم سریال مال من و مردمان آقدره است.

فصل اول؛ خرداد ۱۳۹۵

17 کارگر معدن طلای آقدره تکاب – از جامعه آقدره بالا – که در اعتراض به بیکاری تجمع صنفی در مقابل این معدن ترتیب داده بودند به اتهام اغتشاش، اخلال در نظم عمومی و … به جزای نقدی و شلاق محکوم شدند. نگهبان شرکت برای برخی از آنها حکم شلاق اجرا شد.

در همان زمان، این حکم با اعتراض گسترده فعالان صنفی و افکار عمومی مواجه شد و مجلس را مجبور کرد طرح تحقیق و بررسی معدن طلای آقدره را آغاز کند. نتایج این بررسی نشان داد که برخی ادعاها از جمله حبس و حبس نگهبان با توجه به شواهد و قرائن مشکوک است و جلسه صنفی که در این معدن تشکیل شده و به عنوان یک جلسه غیرقانونی توصیف شده است، منتسب به کارفرما بوده است. مسئولیت حفاظت از معدن را بر عهده نگرفته و کارگران را نپذیرفته و از بدو ورود آنها جلوگیری می کند. در صورتی که اینگونه تجمعات منجر به تعطیلی کار و کاهش عمدی تولید به موجب ماده 142 قانون کار الزامی شده و از کارگران بومی خواسته شده است که از مزایای معدن برای تضمین و ایجاد ثروت برای محل معدن بهره مند شوند. در قلمرو مجاور روستا. همچنین در بخشی از این گزارش مربوط به برخی تخلفات و ارتباط مسئولان معدن با مسئولان استانی تاکید شده است که به کارگیری برخی از افراد در معدن که از بستگان و بستگان مسئولان شهرستان تکاب تحت تاثیر قرار گرفته است باعث ایجاد حساسیت مهربانی در امور کارگری شده است. و مسائلی که یکی از دلایل اعتراضات کارگری بود.

فصل دوم؛ خرداد ۱۳۹۶

این بار کارگران معترض از اهالی روستای آق دره بودند که پس از راه اندازی مجدد معدن می خواستند به سر کار بازگردند اما با مخالفت شدید کارفرما مواجه شدند. اصرار کلکسیونرها برای مشخص شدن تکلیف جویندگان کار و تلاش آنها برای دریافت پاسخ از مسئولان معدن در نهایت از سوی پلیس اجابت شد.

«ما چندین بار با مسئولان معدن و نمایندگان تکاب صحبت کرده ایم اما به نظر می رسد هیچ اتفاقی نمی افتد. بالاخره تصمیم گرفتیم جلوی معدن بنشینیم. چاره ای نداشتیم. گفتیم حداقل ما را اینطور می بینند. شاید به فکر ما بودند.

اینها سخنان کارگر بیکار معدن طلای آقدره در همان روزهاست. به گفته وی بسیاری از اهالی این روستا پیش از این در معدن طلای آقدره کار می کردند که به دلیل فصلی بودن کار و نبود قراردادهای مطمئن بیکار شدند. آن کارگران در دوردست اردیبهشت ماه تا خرداد سال 96 بارها جلوی ورودی اصلی معدن تجمع کردند و خواستند سر کار برگردند. این کارگران که به همراه همسران و فرزندان خود در این گردهمایی حضور داشتند، گفتند: با وجود تخریب زمین و دام ما در اثر فعالیت های معدنی، هیچکس به فکر ساکنان بیکار این منطقه نیست و معدن همچنان به جذب نیروهای غیر بومی ادامه می دهد. ساکنان این روستاها باید برای کسب کار و امرار معاش به شهرهای دیگر بروید.

فصل سوم؛ مرداد ۱۴۰۲

دو جوان 20 ساله از اهالی آق دره که گفته می شود به تازگی از خدمت سربازی برگشته اند، برای درخواست کار به معدن سنگ تراورتن نوساز در چند قدمی معدن طلا مراجعه کردند. حضور آنان در مقابل معدن و اصرار بر انجام مأموریت با ورود پلیس و تجمع تعدادی از اهالی روستا همراه بود. تجمعی که بعداً به درگیری بین ساکنان محلی و افسران پلیس منجر شد. در جریان درگیری دو نفر از اهالی روستا که آنها نیز معدنچی هستند مجروح و برای مداوا به بیمارستان های ارومیه و زنجان منتقل شدند. پس از آن و طی ساعاتی درگیری در اطراف روستا بین مسئولان و برخی اهالی، جو منطقه متشنج شد. با این حال، برخی از مقامات منطقه و روحانیون اهل سنت تلاش کردند تا صلح را در منطقه برقرار کنند. اما در 9 نیمه شب مرداد و در حالی که به نظر می رسید درگیری به پایان رسیده بود، تعدادی از ساکنان محلی یا به قول خودشان “جنایتکاران تجمع بیرون معدن” دستگیر شدند. تقریباً 30 نفر را در آن شب بردند. بعداً چند نفر دستگیر شدند. گفتی “افسر”. لباسش را پاره کردی اصلاً درگیری نبود. این دو نفر (جویای کار) حدود نیم ساعت پیش در معدن بودند و می خواستند درخواست کار کنند. می شد با آنها صحبت کرد و مشکل را حل کرد اما ناگهان فضا متشنج شد. خوب، وقتی چنین درگیری هایی اتفاق می افتد، حتی بچه های نابالغ! اونا هم دعوا میکنن یعنی میخوام بگم اونقدر فضای روستا بهم ریخته بود که همه زنگ زدند!

اینها اظهارات یکی از شاهدان است. به گفته وی، تعدادی از بازداشت شدگان در همان روزهای اول آزاد شدند. «همه آنها زن و بچه دارند. اکثر آنها کارگران معادن طلا و معادن سنگ هستند. با توجه به این موضوع به بچه های آق دره که معدنچی طلا هستند گفته ایم از سایت ها نامه بیاورند تا اجازه ورود بدهیم. بچه ها نامه می گیرند و سر کار می روند. از طرفی حقوق بچه های مرکز آق دره را نگه دارید و آن را رد نکنید. این نه تنها شامل زندانیان و کودکانی می شود که حتی اگر زندانی هم نبودند حقوق خود را دریافت نکردند.

همزمان و بر اساس آخرین اخبار محافل کاری، برای 32 نفر از متهمان دستور قضایی صادر شد. اتهامات «اخلال در نظم و امنیت عمومی»، «اخلال در امنیت داخلی کشور»، «آدم ربایی» و «شرکت در آدم ربایی» از جمله اتهامات وارده به کارگران دو معدن طلا و تراورتن در آقدره است. تصمیم نهایی دادستان برای برخی از آنها «اخطار» و برای برخی دیگر «ممنوعیت تعقیب» است. این در حالی است که روز پنجشنبه 5 مردادماه خبری مبنی بر صدور وثیقه 600 میلیون تومانی برای 26 نفر از آنها توسط اهالی و خانواده های بازداشت شدگان منتشر شد و به طور موقت آزاد شده اند. در این زمان شش تن از بازداشت شدگان همچنان در بلاتکلیفی بسر می برند. یکی از شاهدان این درگیری‌ها درباره این ادعاها می‌گوید: درخواست کار دو جوان چه ربطی به تهدید امنیت داخلی کشور یا آدم‌ربایی دارد، امیدواریم کارگران از این اتهامات پاک شوند.

ادامه ناآرامی ها در آقدره و…

در سال های اخیر وضعیت این منطقه از آذربایجان غربی که دو معدن بزرگ طلای کشور را در خود جای داده است، نابسامان بوده است. تقاضای شغل و خدمات اجتماعی برای مردم آقدره و روستاهای مشابه که بخش عمده ای از محیط زیست و معیشت سنتی خود را به دلیل فعالیت های معدنی از دست داده اند، صرفاً یک مطالبه اقتصادی و اجتماعی نیست، بلکه خواستار ادامه زندگی است.

فصلی بودن قراردادهای کاری در این معادن و بیکاری تعداد زیادی از جوانان مشکلاتی را برای امنیت روانی و زیستی ساکنان این روستاها ایجاد کرده است. تو بگو؛ مدیران برای کار در معدن «تخصص» را بهانه می کنند و این در حالی است که در برخی از نقاط معدن که نیاز به نیروی متخصص و ماهر ندارد، کارگران خارجی نیز حضور دارند و جایی برای کارگران بومی وجود ندارد. معدن سنگ در فاصله یک تا دو کیلومتری روستا… ما و همسر و فرزندانمان آلودگی های محیطی و صوتی ناشی از معدن را تحمل می کنیم، آیا حق نداریم سهم بیشتری از کار داشته باشیم؟ ؟”

درگیری که سال ها و حتی در چند روز اخیر در معادن طلا و سنگ آقدره و جامعه روستایی اطراف آن جریان دارد، بدتر و بدتر می شود و به قدری شدت می گیرد که زندگی و امنیت معنوی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. در معرض خطر مردم و ساکنان این روستاها در معرض تهدید جدی قرار دارند. . عدم پاسخگویی مدیران و صاحبان معادن به مطالبات کارگران و جویندگان کار، عدم پایبندی به تعهدات اجتماعی و مسئولیت های معدن در قبال جامعه محلی، عدم تعادل قدرت و مواجهه نابرابر کارگران و نمایندگان آنها در برابر مسئولان معدن و مقامات استانی و غیره. از مهمترین دلایل هستند. تعمیق این درگیری ها.

مطالعات متعدد نشان می دهد که در بسیاری از نقاط جهان، جوامع متاثر از عملیات معدنی اغلب در مناطق دورافتاده ای قرار دارند که مردم با طرد اجتماعی تحمیلی روبرو هستند. برای بسیاری از این جوامع، محیط زیست به اندازه میراث اجدادشان مهم است. زیرا امرار معاش و زندگی روزمره آنها به آن وابسته است. در چنین شرایطی، کسب و کارها باید اقدامات حمایتی را برای پاسخگویی به مطالبات و در عین حال حفظ نظم در جامعه محلی انجام دهند. این حمایت‌ها شامل ایجاد زمینه‌های اشتغال برای حفاظت و حفاظت از منابع زیستی و طبیعی است و اگر شرکت‌ها نتوانند مشروعیت اجتماعی را از جامعه محلی کسب کنند، دائماً با درگیری‌های درون جوامع دست و پنجه نرم می‌کنند که امروز در آقدارا اتفاق می‌افتد. فقدان یا ضعف مسئولیت اجتماعی شرکت های معدنی برای رفع نیازهای جامعه محلی.

۴۷۲۳۶