تشریح علل پدیده فرونشست زمین در میدان ونک / خط قنات بلااستفاده در هر 500 متر در تهران

دکتر در گفت وگو با ایسنا، علی بیت اللهی درباره پدیده فرونشست در حوالی میدان ونک: امروز جمعه پنجم است مرداد فرونشست ناگهانی در جهت شمالی به جنوبی خیابان ولیعصر مجاور میدان ونک رخ داد که آن را نیز رانش زمین محسوب می شود و طبق شواهد سطحی ماهیت ریزش طولی دارد.

وی فرونشست طولی میدان ونک را ناشی از جریان زیرزمینی آب شستشو دانست و توضیح داد: این پدیده در زیر سطح آسفالت خیابان ولیعصر رخ داد و نفوذ جریان آب و آب شستشو باعث ریزش ناگهانی به زیر سطح هدایت شد. “

بیت اللهی در تشریح جزئیات این پدیده گفت: بر اثر نفوذ آب و فرسایش تونل، تونلی در زیر جاده ایجاد و در نهایت سطح آسفالت به طور ناگهانی ریزش کرد و بر اساس گزارش منتشر شده خوشبختانه تنها یک نفر مجروح شد و این امر کاهش قربانیان و خسارات ناشی از ترافیک کم در منطقه بوده و تصادف فوتی نداشته است.

رئیس اداره زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پدیده میدان ونک را ناشی از پارگی لوله آب و نشتی نهرهای آب دانست و یادآور شد: در تهران بیش از 6 مورد منتشر کرده ایم. 7 مورد فرونشست ناگهانی رها شده عمدتاً به دلیل حفاری های زیرزمینی و یا به دلیل نشت آب و جریان های زیرزمینی و بالاتر از همه به دلیل وجود کانال های باستانی که متأسفانه خطری جدی در ساخت و ساز شهر تهران محسوب می شود.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس برآوردهای ما بیش از 550 کیلومتر قنات و نزدیک به 50 هزار حلقه چاه قنات در بستر تهران شناسایی شده که بیشتر آنها شناسایی نشده اند. همه این کانال ها از شمال به جنوب کشیده شده اند.

بیت اللهی با تاکید بر اینکه در صورت عدم بررسی دقیق این حوادث، احتمال وقوع آن بیشتر است، به عنوان نمونه از این حوادث در بالای میدان انقلاب و ابتدای خیابان کارگر شمالی که منجر به ریزش سطحی شده است، یاد کرد.

وی افزود: اگرچه چنین حوادثی تلفات جانی در پی نداشت، اما با توجه به زمان وقوع و اهمیت جاده ها، شناخت زیرزمینی تهران و شناسایی چاله ها، پرکردن و ترمیم آن ها و حفاظت از کانال ها می تواند خطرناک باشد و امیدوارم مسئولان برای جلوگیری از ریزش ناگهانی کانال ها توجه کنند.

این محقق خطر نمونه دیگری از این پدیده را در شهر اصفهان یافت که بارها تکرار شد و گزارش های آن منتشر شد. و همه این پدیده‌ها به شریان‌های زیرزمینی حیاتی مانند لوله‌های فاضلاب، لوله‌های انتقال آب و نفت، بنزین و گاز بستگی دارند که باعث ایجاد تنش‌های زیرسطحی و شکستگی‌های سطحی می‌شوند که منجر به فروپاشی و فروچاله می‌شوند.

بیت اللهی تاکید کرد: آب های زیرزمینی شهر تهران به دلیل وجود شبکه آب بسیار قدیمی است که برخی از انشعابات اصلی آن شناسایی نشده اند، این در حالی است که عمر برخی از این خطوط انتقال بیش از 60 سال است. با توجه به پدیده فرونشست و وجود قنوات قدیمی و بالاتر از همه ارتعاشات ناشی از ترافیک که منجر به ریزش لایه های سطحی می شود، همواره محیط خطرناکی ایجاد می شود که باید طبق برنامه ریزی مشخص انجام شود. تعمیرات این بنا در حال انجام است.

مدیر گروه زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه فرونشست زمین پیش از این در جنوب تهران رخ داده بود و هم اکنون به شمال تهران سرایت کرده است، گفت: این فرونشست زمین در جنوب تهران رخ داده است. این اتفاق در قسمت وسط سمت میدان انقلاب افتاد.

وی افزود: در نقاط شمالی حادثه رانش زمین در خیابان پیامبر رخ داد و پس از آن در خیابان شهران گزارش شد که رانش زمین با انفجار خط لوله گاز همراه بوده است.

به عقیده وی پدیده فرورفتگی خیابان شهران به دلیل حفاری مترو بوده است اما در خیابان پیامبر به دلیل وجود خط کانالی بوده که مسدود شده و آب شستشو باعث ترک خوردن کف خیابان پیامبر و سقوط کامل خودرو شده است. به آن .

بیت اللهی افزود: در بالای این منطقه ریزش هایی در حوالی تجریش رخ داده اما شدت آن کم بوده و مشکلی ایجاد نکرده است و همه این پدیده ها نشان می دهد که محل احداث تهران بر روی بستر آبرفتی نسبتا ناپایدار قرار گرفته است. عوامل متعددی در افزایش خطرات آن نقش دارند. از یک طرف خطوط انتقال قدیمی است که با سیلاب های عجیب آب به دلیل شکستگی ها و پارگی هایی که منجر به ریزش می شود همراه است و از طرف دیگر وجود کانال ها این مشکل را تشدید کرده است.

وی کاوش ها و مسدود شدن قنات های باستانی را از دیگر تهدیدات شهر تهران عنوان کرد و گفت: از این قنات های باستانی برای هدایت آب از شمال به جنوب استفاده می شد، اما به دلیل مسدود شدن این مسیر توسط حفاری ها و احداث ساختمان های مرتفع. این امر نیز دست به دست هم داد: «آب در زیر طبقات چند طبقه جمع می‌شود، زیر زمین را می‌شوید، مواد کف را با خود می‌کشد و در نهایت حفره‌های زیادی ایجاد می‌کند که به شکل نشست‌ها و فروریختن قابل توجه می‌شوند.

بیت اللهی با تاکید بر اینکه مطالعات در این زمینه نیاز به تعمیق دارد، خاطرنشان کرد: ما هیچ قانون معتبری در این زمینه نداریم، تمامی کانال هایی که احتمال فروریختن آنها وجود دارد، در مالکیت خصوصی هستند. اما از زمان مسدود شدن آنها، این کانال ها متروکه شده اند و مسئولیت نگهداری آنها از نظر قانونی مشخص نیست. این یکی از مسائلی است که باید به آن توجه شود و دولت و جامعه برای ارتقای امنیت شهر تهران باید به آن رسیدگی کنند.