تحلیل ابعاد مختلف سریال «سرزمین مادری» و دلایل موفقیت آن به بهانه انتشار قسمت های جدید مانند یک نقاشی

به گزارش بازتاب آنلاین، «سرزمین مادری» از ابتدا می دانست چگونه ما را شگفت زده کند. هنوز فکر می‌کردیم کم کم از جذابیت‌اش کاسته می‌شود و نمی‌تواند در اوج بماند، اما حالا بعد از چهارده قسمت، می‌توان با اطمینان از آن به عنوان یک اثر درخشان و پر از نقاط قوت صحبت کرد.

کارگردان | کمال تبریزی نامی است که برای همه ما آشناست. کارگردانی که در دهه 70 و 80 با نگاهی منحصر به فرد و شهامت فراوان در آثاری چون «لیلی با من است»، «شیدا»، «دوران سرکش»، «گاهی به آسمان نگاه کن»، پیروز شد. لاگارتو»، «خیابان‌های آرام» و… از خطوط قرمز زمان خود فراتر رفته و با نگاهی متفاوت به مضامین دفاع مقدس، مرگ، معنویت و راه‌های رسیدن به خدا بپردازد و حتی با آنها شوخی کند. تبریزی در اواخر دهه 1980 تمام فعالیت های خود را معطوف ساختن «سرزمین مادری» کرد. سریالی با مضمونی آتش زا و درخشان با بازیگران قدرتمند در لوکیشینی کاملاً باورپذیر که علاوه بر روایت داستانی جذاب، تاریخ ادوار مختلف ایران را از نگاه یک کودک روایت می کند. تبریزی داستان نویس مطالب ارزشمند در قالبی شیک و زیبا با ظرافت فراوان است.

اسکریپت | «سرزمین مادری» روایتی خطی دارد و از تولد رهی آغاز می شود، پس از شنیدن صدای گریه نوزادی در زیر آوار، سال ها بعد به زندگی رهی کوچولو می رسیم. پسری که از ابتدا تحت تعلیم و تربیت مردی توده‌ای به نام جواد اردکانی بوده و به همین دلیل در چنین خانواده‌ای با چالش‌ها و تهدیدات زندگی روبه‌رو می‌شود. با آمدن عمه اش و شکی که او در مورد پیشینه خانوادگی اش به ری می دهد، اولین بحران سریال شکل می گیرد و از اینجا رهی راهی جدید برای یافتن واقعیت گذشته اش می شود. با مرگ اردکانی و روشن شدن واقعیت برای رهی، کم کم کشمکش های زندگی او شکل دیگری به خود می گیرد. بارها مورد تحقیر و ضرب و شتم قرار می گیرد و از مرگ نجات می یابد. مهم این است که او در هر مرحله از زندگی خود به نوعی با سیاست و تغییر نخست وزیران آن زمان ارتباط داشت.

شخصیت اصلی و بازیگر ویژه. | محور اصلی داستان حول محور زندگی پسری به نام رهی می چرخد. علی شادمان که پیش از بازی «سرزمین مداری» در فیلم «میم مثل مادر» به کارگردانی رسول ملاقلی پور، توانایی خود را در ایفای نقش یک هنرمند اما در عین حال کودکی بیمار و تنها نشان داده بود، چنین بازی را از خود به نمایش گذاشت. از خودش در این سریال می توان گفت تا قسمت 14 بزرگترین برگ برنده سریال حضور اوست. شادمان از قسمت اول تا چهاردهم در موقعیت های مختلفی مانند غم، ترس، عصبانیت، ناامیدی، اشتیاق، نفرت، شادی و حتی عشق قرار می گیرد و در همه این موقعیت ها به نظر می رسد که در حال تجربه ابعاد مختلف یک زندگی است. . . بعد از اجرای تکی اش در قسمت های یازده و دوازده، در قسمت های سیزده و چهاردهم با لکنت صحبت می کند و در تک تک جمله هایش این جایگاه را حفظ می کند تا کاملاً باور کنیم که او قدرت تکلم را از دست داده است.

بازیگران | «سرزمین مادری» علاوه بر بازی درخشان علی شادمان سهم قابل توجهی از اعتبار را از بازیگران خود گرفته است. امیر آقایی با ترکیبی متفاوت توانسته با تفکرات و محدودیت های خاص خود در قالب یک توده جا بیفتد. بیتا فرهی توانسته است به درستی جایگاه یک زن سرشناس و متعلق به نخبگان و در عین حال تنها و پر توقع را منتقل کند. هنگامه قاضیانی که در اواسط دهه 80 با بازی در نقش طاهره در فیلم «بای به سادگی» به عنوان زنی ساده و مهربان مطرح بود، در این فیلم با چرخشی 180 درجه در نقش زنی قدرتمند و سیاسی ظاهر شد. زنی که به راحتی می توانست به صدای خمیده شدن کودک گوش دهد و احساسات او را نسبت به مادرش نادیده بگیرد. در این سریال میترا حجار بازیگر سرشناس دهه 70 می دانست که چگونه در نقش زنی تنها از طبقه پایین جامعه که به دلیل بی تفاوتی اطرافیان نتوانست خود را ثابت کند نقشی پرقدرت داشته باشد. . و بالاخره به فکر خودکشی افتاد.

طراحی لباس و دکور. | یکی از نکات مهم سریال سرزمین مادری تصویری است که در دهه 30 از تهران تقدیم مردم می شود، تبریزی از فضای شهر سینما برای بازنمایی آن دوره تاریخی به خوبی استفاده کرده است. شلوغی خیابان ها، دعوا و مناظره هواداران و مخالفان شخصیت های سیاسی و ناامنی آن دوران به ویژه از نگاه رهی کوکوش با دقت فراوان روایت می شود. همچنین سبک و رنگ پوشش و آرایش صورت و مو به گونه ای انتخاب شده است که نه تنها اغراق آمیز است بلکه تصویری از پوشش زنان و مردان آن دوران را به نمایش می گذارد. در ادامه ترکیب رنگ لباس هایشان به گونه ای است که تم رنگی جذابی به سریال بخشیده است. مهمترین چیز پوشش ری است که او را به عنوان فرزند آن نسل باورپذیرتر می کند.

بازنمایی وقایع تاریخی | «سرزمین مادری» اثری تاریخی است که به جای پرداختن به زندگی شخصیت ها و شخصیت های سیاسی، به تأثیر سیاست ها، واگذاری ها و تسهیلات بر زندگی افراد جامعه پرداخته است. در واقع کمال تبریزی در این سریال موضعی بی طرف دارد و همه چیز را از منظر کودک و اخباری که روزنامه نگاران آن زمان در روزنامه ها درج می کنند روایت می کند. از ابتدای سریال تا کنون ردپای سیاست در همه قسمت ها به وضوح نمایان است. قسمت اول با حمله متفقین به ایران. شهریور سال 1320 آغاز می شود و پس از تغییر دوران همچنان شاهد حوادثی مانند ترور محمدرضا شاه، حوادث دوران مصدق، ملی شدن صنعت نفت و… هستیم. با این حال، در هیچ نقطه ای تمرکز بر سیاست و رویدادهای تاریخی جذابیت داستان را زیر سوال نمی برد. به همین دلیل است که سریال اصلا خسته کننده نیست و مورد پسند همه مخاطبان با هر سلیقه ای قرار می گیرد.