به یاد روزها قسمت دوازدهم مروری بر نقش به یاد ماندنی مرتضی عقیلی همیشه دوست فابریک

سوسن سیرجانی | مدت زیادی از اجرای مرتضی عقیلی در جشنواره حافظ نمی گذرد. بازیگری که سال ها در تئاتر و سینما فعال بود اما بعد از انقلاب مجبور به ترک کشور شد. او حالا سال هاست که به ایران بازگشته و حتی این روزها بعد از 43 سال مقابل دوربین فیلم «کپی بالا» ایستاد. Agili یکی او یکی از نمادهای سینمای فارسی و بازیگری پرکار قبل از انقلاب بود.

به گزارش بازتاب آنلاین، در کودکی بدون اینکه شناخت زیادی از دنیای بازیگری و تئاتر داشته باشد، در تعزیه ای که عمویش از آن حمایت می کرد، به ستاره تبدیل شد. بعدها در نوجوانی با همسایگانش بیژن و بهمن مفید، تئاترهای آماتور اجرا کردند. با این پیشینه، او هیچ تصوری از بازیگر شدن برای آینده اش نداشت. از این رو در 20 سالگی وارد تئاترهای شاهین سرکیسیان شد و از آن پس تمام زندگی خود را به عنوان مجری تئاتر درآورد. در سال 49 در سن 25 سالگی در فیلمی به کارگردانی شاپور قریب بازی کرد اما تهیه کننده آن بازیگر بسیار بدی بود. این انتقاد او را در مسیر رشد هر روز در هنرش قرار داد. چند سال بعد که بازیگر معروفی شد و در کنار او کارگردانی کرد، همان تهیه کننده مهدی میثاقیه تولید فیلم او را بر عهده گرفت. مرتضی عقیلی در کنار بهمن مفید، ناصر ملک مطیعی، ایرج قدری و… نمادهای سینمای به اصطلاح فارسی قبل از انقلاب بودند. مرتضی عقیلی یکی از رکورددارانی بود که در سال 52 در 15 فیلم بازی کرد و پس از انقلاب به صحنه تئاتر رفت و در سال 59 در فیلمی به کارگردانی سعید مبلی ظاهر شد. اما از سال 1360 الکار ممنوع الکار شد و مجبور به ترک ایران شد. او اواخر دهه 90 پس از حضور در یک تئاتر، اکنون پس از 4 دهه جلوی دوربین رفته و فیلم «کپی بالا» با بازی او به زودی اکران خواهد شد.

لوتی | خدای خسروس پرویزی 1350

«لوطی» سومین ساخته مرتضی عقیلی پس از ورودش به سینما بود. این فیلم برای ادای احترام به داستان‌های کهن رزمندگان ایرانی و درباره لوطی معروف در محله‌ای قدیمی ساخته شده است. خسرو پرویزی تلاش می کرد کار متفاوتی انجام دهد اما شاید بدشانسی بود که «لوتی» همزمان با «داش آکل» در سینماهای ایران اکران شد. این دو فیلم از نظر مضمون شبیه هم بودند و همین موضوع باعث شد توجه بیشتر به فیلم کیمیایی جلب شود. مرتضی عقیلی در این فیلم از فرصت استفاده کرد و در نقش شخصیت اصلی لوطی با بازی ناصر ملک مطیعی بازی کرد. اتفاقی که باعث دیده شدن و دعوت او به پروژه های سینمایی دیگر شد.

مؤسسه و ضابط احمد نظام فاطمی 1351

فیلم «استوار و پاسبان» درباره درگیری سه نفر با گروهی از آدم ربایان است. فیلمی به کارگردانی نظام فاطمی که در واقع سعی در نقد روند رفتن دختران فقیر به جنوب ایران و فروش آن به شیوخ عرب داشت. قهرمانان این فیلم سه نفر هستند، استوار با بازی عبدالعلی همایون، سرسابان با بازی حسینی و احمد لاجوگر با بازی مرتضی عقیلی. این فیلم در سال 1351 همزمان با فیلم معروف مرتضی عقیلی به نام «تپلی» اکران شد. عقیلی در واقع اولین جوان فیلم بود و دو نظامی برای نشان دادن قدرت پلیس وارد داستان شدند. مرتضی عقیلی یکی او برخی از بازی های ماندگار خود را در این فیلم به نمایش گذاشت.

قفس | اصغر ایرج قدری | 1353

«قفس» یکی از کارهای مشترک ایرج قدری به عنوان کارگردان و بازیگر اصلی و علیرضا داودنژاد به عنوان فیلمنامه نویس بود. این فیلم کاملا بر اساس قوانین سینمای فارسی ساخته شده است. مرتضی عقیلی در این فیلم نقش اصغر را بازی می کند. کسی که در حال مستی به دختری به نام مهری تعرض می کند. این باعث می شود مردی که نسبت به مهری احساس مسئولیت می کند سعی کند از اصغر انتقام بگیرد. این فیلم یکی از اولین تجربه های مرتضی عقیلی با ایرج قدری بود. اما به عنوان نقشی مقابل او. عقیلی در «قفس» پسر بدی بود که کم کم عذرخواهی می‌کند و به خاطر شرایطی که برایش پیش می‌آید، داستان به سمتی می‌رود که همه برای نجات او تلاش می‌کنند.

تهمت زدن | علی | کامران گدکاچیان | 1353

«تهمت» ادامه مجموعه فیلمفارسی کامران گدکچیان است. این فیلم که با داستانی از احمد نجیب زاده ساخته شد و برخلاف اکثر آثار آن سال ها که قهرمانان آن بهروز وثوقی یا فردین و ایرج قدری بودند، منوچهر وثوق را به عنوان اولین جوان تاریخ معرفی کرد. مرتضی عقیلی نقش مکمل علی را بازی کرد. داستان در مورد عشق های مختلف و تمثیل های عاشقانه بود که منجر به اتفاقاتی برای طرفین می شود. عقیلی در بازیگری چند قدم از ستاره جوان فیلم یعنی وثوق جلوتر است، این اتفاق مهمی در حرفه بازیگری عقیلی است.

زیر پوست شب قاسم فریدون گل 1353

متفاوت ترین اثر در کارنامه مرتضی عقیلی فیلم «زیر پوست شب» ساخته فریدون گله است. قلعه با داستانی ساده سعی در نقد فضای اجتماعی جامعه دارد. جامعه ای که به شدت درگیر شکاف طبقاتی است و آدم بدبختی حتی فضایی برای رفع نیازهای شخصی خود ندارد. گل برای نقش اصلی این فیلم مرتضی عقیلی را که شبیه یک مرد معمولی به نظر می رسد، ترجیح داد تا نمادی از طبقه پایین جامعه باشد. در یک اتفاق، شخصیت قاسم با دختری خارجی آشنا می شود و به دنبال همخوابی با او می شود. اما اصلا این اتفاق نمی افتد. دختر خارجی است و نمی تواند با قاسم صحبت کند. آنها از نظر کلامی و معنوی یکدیگر را درک نمی کنند. اما نماد دو نفر از دو جنس مخالف است که بین یکدیگر ایستاده اند. این عدم توانایی در برقراری ارتباط با بازیگر مقابل را مرتضی عقیلی با بازی احساسی خود در این فیلم به خوبی نشان داده است.

مسراخه | علی ریزه غیبت عبدالله ۱۳۵۳

مرتضی عقیلی دوست شخصیت اصلی «مو سرخه» است. دوستی که خود را فدای هدف دوستش می کند. عقیلی در این فیلم دوباره با ایرج قدری همبازی شده و نقش مکمل او را بازی می کند. داستان در مورد مرد جوانی به نام مسرخا است که سعی دارد دختری را از یک فاحشه خانه نجات دهد. اما زن صاحب این خانه عاشق اوست و نمی گذارد مسرخه به دختر مورد نظرش برسد. در این میان علی ریزه با بازی مرتضی عقیلی وظیفه حفاظت از آهو دختر مظلوم را بر عهده دارد. «مو سرخه» بیشتر با انتقاد از شرایط فاحشه خانه و دخترانی که به زور در آنجا نگهداری می شوند، همسو شد. قرار بود به کارگردانی خود ایرج قادری باشد که در نهایت عبدالله غیابی به صورت غیابی این کار را انجام داد.

شب آفتابی نصرت | چیرو الوند | 1356

برخلاف تصور عموم مردم که فکر می کنند «جیغ زیر آب» اولین ساخته سروش الوند است، «شب آفتابی» خیلی قبل از این فیلم ساخته شد. این فیلم در ابتدا «چاقو در زخم» نام داشت و به دلیل آنچه خشونت بیش از حد و ترویج چاقوکشی نامیده می شد، توقیف شد. اما پس از ساخت و اکران فیلم «جیغ زیر آب» با تغییراتی، سیروس الوند اجازه یافت اولین فیلمش «شب آفتابی» را نیز اکران کند. این فیلم یکی از معدود آثاری است که مرتضی عقیلی در آن نقش اصلی را بازی می کند. نقش نصرت مردی است که در زندان خبر ازدواج نامزدش با مرد دیگری را می شنود و وقتی آزاد می شود سعی می کند انتقام بگیرد. عقیلی ثابت کرد که می تواند نقش اول این فیلم را بر عهده بگیرد.