باید از منابع اصلی برای اطلاعات استفاده کرد، نه منابع فرعی. برای همین، من کتب زرتشتی را مطالعه کردم و آثار بودا را هنگامی که در هند بودم، از جمله دو کتاب تعالیم بودایی به زبان سانسکریتی و انگلیسی خریدم. در مورد ادیان و مذاهبی که مطالعه کردهام، من فقط از منابع اصلی استفاده میکنم و منابع دست دوم و سوم را قبول نمیکنم.
در یک گفتوگو با استاد سید احمد اشکوری، که در روز شروع سال تحصیلی جدید برای مدارس و حوزههای علمیه منتشر شد، برخی اصطلاحات حوزوی را توضیح داد و دیدگاه خود درباره فلسفه و عرفان را بیان کرد. او معتقد است که آموختن این دو برای طلاب ضروری نیست و به هر کسی که علاقه دارد، میتواند یاد داده شود. اشکوری نیز درباره استفاده از القاب جاری نگران است و با این مسئله نگاهی انتقادی دارد.
همچنان که سید مهدی حسینی دورود در بخش دوم گفتوگو با استاد اشکوری میگوید، او در سن بالای ۹۰ سال همچنان به تحقیق و گردآوری اطلاعات ادامه میدهد و همچنان به کار خود پایبند است.
تعداد آثار شما به صدها جلد می رسد. لطفا در این مورد کمی توضیح دهید.
– تاکنون حدود 300 جلد از آثارم: تحقیق، تالیف و ترجمه منتشر شده است. در آن زمان آثار زیادی دارم که چاپ نشد و اکنون یکی از آثارم با عنوان «تصویر الامامیه» با بیست جلد در کربلا منتشر شده است. البته یک اثر دیگر از عتبا عباسیه منتشر شده است و یک اثر کوچک دیگر توسط عتبا حسینیه چاپ شده است. کار بسیار بزرگی است، من الان سرم شلوغ است زیرا تا به حال حدود شش هزار تکه کاغذ نوشته ام. این کتابی که هم اکنون منتشر می شود «مؤلفه های الامامیه» و کتابی که در حال حاضر روی آن کار می کنم «علم الامامیه» نام دارد.
آیا این بدان معناست که شما علاوه بر کار خود به عنوان نسخه نویس و کتاب شناس، تاریخ دان نیز هستید و به صورت تاریخی کار کرده اید؟
– گاهی اینطور بود؛ اما کم
* پس آیا می توان در مقدمه حضرتعالی گفت: نسخه نویس، کتاب شناس و مورخ؟
– مثلا! البته نه، من گاهی، گاهی اوقات کارهای دیگری دارم.
* مثل چی؟
– مثلا فرض کن یک کتابی چاپ کردم چند سال قبل، تحت عنوان «عیون الشعر الولایی»؛ مهمترین قصایدی که راجع به اهل بیت گفته شده در این کتاب آمده است. خیلی هم چاپ قشنگی شده و شعرها هم، همه معرب است و پاورقی هم دارد.
* ترجمه شد یا نه؟
– نه، ترجمه نشده منتشر شد. من تعدادی از این کارها دارم. من یک کتاب فارسی دارم به نام شعران فارسی سرا که آن هم چاپ شده و در آن کتاب شاعرانی هستند که در این تذکره ها نامی از آنها برده نشده است. من نمی خواهم کارهای تکراری انجام دهم. من کارهایی انجام می دهم که خالی است. یک کار فارسی بزرگ هم دارم به نام سرو غدیر. اشعار غدیر که به فارسی سروده شده است. از این چیزها زیاد است.
* خودتان شعر هم سروده اید؟ یعنی دیوان یا کتاب شعر داری؟
– در کودکی و در ابتدای تحصیل گاهی شعر می گفتم اما نه، منصرف شدم. نه من شاعر نیستم
* چند هزار کتاب در کتابخانه خود دارید؟
الآن دارای ۴۰ هزار کتاب در موضوعات مختلف هستم. این کتابها بهترین چاپ و جلد دارند و به قیمت بالایی خریداری شدهاند. کتابخانهام در واقع یک کتابخانه واقعی است که شامل تمام کتابهای خودم و کتابهایی است که به عنوان هدیه دریافت کردهام. این کتابخانه از منابعی برای همه آنهایی است که به دنبال خواندن و یادگیری علاقهمند هستند.
علاوه بر این، بسیاری از این کتابها در ایران قابل دسترسی نیستند. به عنوان مثال، من در جامعه امالقرای مکه و در هند در بمبئی بسیاری از کتابهای نادر و گران قیمت را خریداری کردم که در ایران در دسترس نیستند.
اخیراً کتابخانهام را به عتبه عباسیه واگذار کردم تا بتواند به افراد بیشتری در خدمت باشد. کتابهای من به طور کامل به این مرکز منتقل خواهند شد.
* طبیعتاً این سؤال پیش می آید: آیا خودتان همه این 40 هزار جلد را خوانده اید؟
– خیر، دو نوع کتاب وجود دارد: یکی کتاب های خواندنی و دیگری کتاب های منبع. فرض کنید کتاب های فرهنگ لغت. اینها کتابهایی هستند که مردم وقتی به کلمه ای نیاز دارند تا معنی آن را بفهمند به آنها مراجعه می کنند. شما این نوع کتاب ها را از اول تا آخر نمی خوانید. البته من کتاب های زیادی می خوانم. از آغاز تا پایان، از ادیان مختلف.
من معتقدم که اطلاعات باید از منابع اولیه و نه منابع ثانویه به دست آید. پس زرتشت را خواندم، زند و قزند و امثال آن را خواندم. در هند به مقبره بودا رفتم و دو کتاب از آثار بودا به عنوان تعالیم بودا خریدم، یکی به زبان سانسکریت و دیگری به زبان انگلیسی. من منابع دست دوم یا سوم را در مطالعه ادیانی که مطالعه کرده ام قبول ندارم. من می گویم همیشه منابعی را مطالعه کنید که بتوانید از آنها استفاده علمی کنید.
چند کتابخانه در داخل و خارج از کشور تاسیس کرده اید؟
من تعداد کتابخانههای موجود در داخل و خارج از کشور، به تعداد ۱۰۶ آنها را به صورت خطی فهرست کردم. این کتابخانهها در سراسر جهان، از ایران و عراق، تا حجاز و به سمت انگلستان و ایتالیا و دیگر نقاطی که خودم از نزدیک با آنها آشنا شدهام، شامل میشوند. فهرست من به صورت جداگانه برای هر کتابخانه کوچک منتشر شده است. همچنین، به تازگی یک کار با عنوان «دلیل المخطوطات» را منتشر کردهام که در چهار جلد چاپ شده است و شامل فهرست ۳۸ کتابخانه میباشد.