در دهه 1990، دنباله های سریال های تلویزیونی رونق گرفت و حالا این امکان وجود دارد که حتی ضعیف ترین سریال ها هم چند فصل داشته باشند! نمونه اش سریال شکست خورده «چرخ گردون» است که سال گذشته از شبکه دو پخش شد و گفته می شد سری دوم هم دارد. همین عامل نشان می دهد که تحقق ادامه سریال «ظاهراً» هیچ قاعده و اصول استانداردی ندارد. وانگی در میان سریال های چند فصلی، سه سریال «پایتخت»، «نون خا» و «زیرخاکی» شهرت بیشتری به دست آورده اند که در این میان تنها اولین مورد موفق و دو سریال دیگر ناموفق بوده است. دلیل این چیست؟
به گزارش بازتاب آنلاین، تلویزیون برای احیای خود تصمیم به ساخت فصل جدید دو سریال «زیرخاکی» و «نون خا» گرفت. اولی به صورت سریال رمضانی و نوروزی پخش شد و دومی بعد از پایان تعطیلات نوروزی شروع به پخش کرد. هر دو سال بر خلاف تصور نتوانستند به آثار موفقی تبدیل شوند. روزنامه هفت صبح در گزارشی به تحلیل شکست این دو سریال و همچنین موفقیت سریال «پایتخت» در ادامه آن پرداخته است.
کارگردان پایتخت: سیروس مقدم شش فصل
ماجرای ورود خانواده ای از مازندران به تهران آنقدر جذاب بود که «پایتخت» را در نوروز 90 سوپرایز تلویزیونی کرد کارگردانان فصل دوم را نیز تولید خواهند کرد. بارها این اتفاق افتاده و حالا شش فصل از «پایتخت» پخش شده و همه آنها موفق بوده اند. حتی با وجود فراز و نشیب ها. عوامل زیادی در این امر دخیل هستند که بارزترین آنها مراقبت از ساختار و محتوا توسط سازندگان است. محسن تنابنده به‌عنوان ایده‌پرداز و فیلمنامه‌نویس، خیلی زود متوجه شد که نباید فریب تمجیدهای سری اول را بخورد. بدین ترتیب فیلمنامه در گام اول فصل های بعدی را پر کرد و کمدی کلامی و موقعیت آن را پیشنهاد کرد. یکی دیگر از اقدامات مهم ایجاد تغییرات قابل توجه در شخصیت ها است. به همین دلیل است که نقی یا ارسطو در هر فصل ویژگی منحصر به فردی دارد. از سوی دیگر، اضافه شدن یک شخصیت جدید به هر فصل، افزایش جذابیت را هدف گرفته است… اینها از عواملی است که «پایتخت» را از رکود نجات داد و طراوت خود را حفظ کرد. و البته کارگردانی سیروس مقدم علاقه زیادی به تجسم فیلمنامه دارد. به همین ترتیب نمی توان ارزش کار سایر عوامل به ویژه بازیگران را فراموش کرد. طبیعتاً وزن تمام فصول «پایتخت» یکسان نیست. مثلا خیلی ها سری پنجم را که با سرمایه گذاری سازمان اوجو تولید شده بهترین می دانند. به گفته بعضی ها سری سوم است. مهم ترین نکته این است که هر یک از فصل های «پایتخت» در کنار رنگ و لعاب خاص خود، کیفیت مطلوبی را داشته باشد. مثلاً فصل ششم که در مورد آن اتفاق نظر وجود نداشت، از نظر شخصیت، داستان و موارد دیگر کاملاً با فصل قبل متفاوت بود. نقی که به صاحبان قدرت نزدیک است کجاست نقی مبارز کجا؟
nun kh کارگردان: سعید آقاخانی پنج فصل
در سال 1998 سریال “نون خا” متولد شد که در ابتدا با “پایتخت” مقایسه شد. دلیلش هم کمدی بودن هر دو سریال و هم روایت مشترک اقوام کشورمان بود. کم کم تفاوت ها و تمایزات ظاهر شد. سریال سعید آقاخانی شروع خوبی داشت و مهمتر از آن در دو فصل بعد به بلوغ رسید. حضور شخصیت های جدید، تسلط بیشتر آقاخانی در نقش نورالدین خانزاده، بهره مندی از یک داستان ساده، تعلیق کافی، توانایی ایجاد خنده و… از عوامل موفقیت «نون خا» بودند. اما مقایسه سه فصل اول آن با «پایتخت» نشان می دهد که میزان رشد کیفی و محبوبیت آن کمتر است. این مشکلی نیست و ما فقط می خواستیم نظرات مخاطبان را به خاطر بسپاریم. مسیر «نون خا» از فصل چهارم که داستانی آشفته و بی پایان داشت منحرف شد و شرح شکست آن را بارها نوشته ایم. از یک عامل بیرونی، یعنی شرایط اجتماعی 1401 مانند یکی یکی از دلایل شکست «نون خ 4» ذکر شده است. پذیرش – پذیرفته شدن؛ چرا سری پنجم ضعیفه؟ ننشستن به فکر سفر و پرونده ای مثل ازدواج سلمان و شیرین همراه با پاک شدن و تاریک شدن برخی شخصیت ها، نداشتن داستان جذاب، نداشتن موقعیت های کمدی و کلامی ناب و… اینها برخی از دلایل شکست سریال است. اگر «نون خا» مسیر «پایتخت» را دنبال می کرد و در هر فصل به شخصیت ها ویژگی های متفاوتی می داد، بهتر بود. دیدن همین شخصیت ها در موقعیت جدید، بدون داشتن داستان و کمدی قوی، چیزی جز کسالت به همراه ندارد.
زیرزمینی | کارگردان: جلیل سامان | چهار فصل
«زیرخاکی» در اولین فصل خود که در سال 1378 پخش شد، اثری عالی به حساب می آمد. داستان فصل دوم و سوم نیز با فصل قبل متفاوت بود اما شخصیت های اصلی فیلم یعنی فریبرز و پریچهر همان مسیر را ادامه دادند. حذف گوهر خیراندیش و هادی حجازی فر از فصل دوم به این سریال لطمه زد. حضور نسرین نصرتی در فصل دوم و سوم و گیتی قاسمی در فصل دوم و سوم و چهارم از امتیازات آن است. اشکال اصلی «زیرخاکی» این است که هر چه جلوتر می رفت، خمپاره کمتری دریافت می کرد. در مورد داستان «زیرخاکی 4» هم ترسیم شده بود و علاقه کافی نداشت. در واقع بارها نه داستان پیش می رفت و نه درگیری های کمدی باعث خنده می شد و این سوال مطرح می شد که فریبرز و پریچر تا کی می توانند به تنهایی بخندند؟! وضعیت «زیرخاکی» از «نون خا» بدتر است و فقط این نکته خالی از لطف نیست که دوستان، دنباله ها قوانینی دارند.