بر اساس اظهارات مدیرعامل انجمن روانشناسی تربیتی ایران، اگرچه تا کنون تصور می شد که نوجوانی از حدود 12 سالگی شروع و در 19 سالگی به پایان می رسد، اما برخی کارشناسان معتقدند نوجوانی شامل 3 مرحله ابتدایی، میانی و نهایی که از حدود 10 سالگی شروع می شود و تا 24 سالگی ادامه دارد.
دکتر فریبرز درتاج در گفت وگو با ایسنا. همزمان با روز جوانی، چه محدوده سنی را می توان «نوجوانی» نامید؟وی تصریح کرد: طبق تعریف فرهنگ یکپارچه روانشناسی و روانپزشکی، نوجوانی حالت یا دوره رشد از بلوغ تا بلوغ است. که در افراد عادی، شروع آن همزمان با ظهور خصوصیات جنسی ثانویه در سن 12 سالگی است و در 19 سالگی به پایان می رسد که با محدوده سنی نوجوانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) مطابقت دارد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در عین حال ادامه می دهد: اما برخی کارشناسان می گویند نوجوانی که تصور می شد در 19 سالگی به پایان برسد، اکنون بین 10 تا 24 سال به طول می انجامد. مراحل آن شامل اوایل نوجوانی (سنین 10 تا 13 سالگی)، نوجوانی میانی (سنین 14 تا 17 سالگی) و اواخر نوجوانی (سنین 18 تا 24 سال) است.
بیشتر بخوانید: علائم بلوغ زودرس در دختران را بشناسید
جوانان؛ دوره ای که از 10 تا 24 سال به طول می انجامد.
وی ادامه داد: در واقع این گروه از صاحب نظران معتقدند که تعریف سن اختیاری است اما تعریف کنونی از نوجوانی بسیار محدود است و در حال حاضر سن بین 10 تا 24 سال به بهترین شکل نوجوانی را تعریف می کند. در مقاله ای که در مجله سلامت کودکان و نوجوانان Lancet منتشر شد، محققان پیشنهاد کردند که تعریف اولیه نوجوانی (سنین 12 تا 19 سال) باید تغییر کند تا قوانین مربوط به آن مناسب تر شود.
«سن» راه خوبی برای تعریف نوجوانی نیست
مدیرعامل انجمن روانشناسی تربیتی ایران تصریح کرد: همچنین به عقیده بسیاری از روانشناسان سن روش مناسبی برای تعریف نوجوانی نیست. سن معمولاً برای ارزیابی و مقایسه تغییرات بیولوژیکی (مثلاً بلوغ) مناسب است که نسبتاً جهانی است و برای نوجوانی که دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی است و محدود به تغییرات فیزیولوژیکی و جسمی نیست، قابل اجرا نیست.
به گفته درتاج، رشد در نوجوانی در سه سطح بیولوژیکی یا فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی رخ می دهد و این سه جزء ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
اواخر نوجوانی زمانی است که نوجوانان امتیازات ویژه ای برای بزرگسالان کسب می کنند
این استاد دانشگاه تصریح کرد: از نظر فیزیولوژیکی، شروع نوجوانی با تسریع نهایی رشد استخوان سازی و شروع رشد جنسی همراه است. از منظر «روانی»، آغاز نوجوانی با تسریع رشد شناختی و شکل گیری ویژگی ها و ویژگی های شخصیتی و از دیدگاه «اجتماعی» با آمادگی برای نقش آفرینی جوان مشخص می شود. . و بزرگسالی در واقع پایان این دوره زمانی است که نوجوانان از امتیازات ویژه بزرگسالان برخوردار می شوند و این مؤلفه ای است که زمان، کمیت و کیفیت آن در جوامع مختلف متفاوت است.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت که باید بین بلوغ که فرآیند تغییر جسمانی است و نوجوانی که فرآیند تغییر روانی است، تمایز قائل شد. تحت مطلوب ترین شرایط، این دو فرآیند به طور همزمان اتفاق می افتد. در غیر این صورت، نوجوان مجبور است استرس و مشکلات اضافی را تحمل کند.
مدیرعامل انجمن روانشناسی تربیتی ایران معتقد است: نوجوانان در دوران نوجوانی دچار اشکال مختلف روانی، ناکارآمدی ها و تعارض ها می شوند.
نیمی از اختلالات روانی قبل از 14 سالگی شروع می شود
درتاج با بیان اینکه همانطور که از سوی سازمان های بهداشت روان اعلام شده است، به ازای هر پنج نوجوان بزرگسال یک اختلال روانی قابل تشخیص است، درباره آمارهای موجود در زمینه اختلالات روانی نوجوانان، گفت: همچنین بر اساس آمارهای جهانی، از هر نوجوان حداقل یک نفر یک مشکل رفتاری: این عدد در واقع شامل 20 درصد از نوجوانان می شود. علاوه بر این، نیمی از اختلالات روانی قبل از 14 سالگی و حدود 75 درصد از اختلالات روانی که در بزرگسالان وجود دارد از 14 سالگی شروع می شود.
این روانشناس تاکید کرد: مطالعات انجام شده در کانادا و آمریکا نشان داده است که سلامت روان در بین نوجوانان یک مشکل جدی سلامت عمومی و روان است. عدم توجه به رفاه روانی نوجوانان، در این مرحله مهم از جامعه پذیری، می تواند پیامدهای جبران ناپذیری بر سلامت روانی داشته باشد که می تواند در طول زندگی باقی بماند و ظرفیت بهره وری اجتماعی-اقتصادی جوامع را کاهش دهد، به همین دلیل است که محققان جنبه های زیادی را برای تعریف روانشناختی امتحان کرده اند. عملکرد با این حال، درک عملکرد روانشناختی در نتیجه درک اختلالات عاطفی و رفتاری، متناسب با شرایط درونی و بیرونی است.
افسردگی، اضطراب و استرس و اختلالات خوردن از جمله شایع ترین اختلالات روانی دوران نوجوانی هستند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه شایع ترین اختلالات روانی که نوجوانان با آن مواجه هستند چیست، گفت: افسردگی، اضطراب، استرس و اختلالات خوردن از جمله شایع ترین اختلالات روانی در دوره نوجوانی است. گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا نشان داد که 91 درصد از نسل نوجوانان علائم فیزیکی یا عاطفی استرس یا اضطراب و افسردگی را تجربه کردند.
به گفته وی افسردگی در بین نوجوانان شایع است و روانپزشکان و روانشناسان طی بررسی های دقیق به خانواده های دارای نوجوان در این باره هشدار داده اند.
مدیرعامل انجمن روانشناسی تربیتی ایران افزود: خودکشی در بین نوجوانان نیز شایع است، اما افکار مربوط به خودکشی که به افکار خودکشی معروف است بیشتر از خودکشی است که نیاز به ارزیابی فوری سلامت روان دارد. اضطراب نیز معمولاً به صورت اختلالات خلقی و رفتارهای مخرب و علائم جسمی مانند خستگی یا خستگی مزمن، سرگیجه، سردرد و درد شکم یا قفسه سینه ظاهر می شود.
اختلالات خوردن در دختران نوجوان بیشتر دیده می شود
درتاج با بیان اینکه اختلالات خوردن به ویژه در دختران نوجوان شایع است که می تواند سلامت جسمی را نیز تهدید کند، اظهار کرد: به عنوان مثال در اختلال پرخوری یا بی اشتهایی عصبی در نوجوانان برای کاهش فشار ناشی از غذا خوردن باید رفتارهای جبرانی انجام داد. مانند استفراغ عمدی، ورزش بیش از حد، مصرف ملین ها و غیره که می تواند بسیار مضر باشد. پزشکان اغلب می توانند این مشکلات را تشخیص دهند. آنها می توانند توصیه های عملی به نوجوانان بدهند و در صورت لزوم آنها را تشویق به پذیرش درمان از طرف متخصصان کنند.
به گفته این استاد دانشگاه، اختلالات روانی در نوجوانان نیز شایع است. در این فرد تشخیص خیال و واقعیت که به آن اختلالات روانی نیز می گویند دشوار است، از نمونه هایی از اختلالات فکری اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو است.
این روانشناس با اشاره به اینکه عوامل مختلفی نوجوانان را مستعد چنین رفتارها و مشکلاتی می کند، تصریح کرد: در سطح فردی افرادی که از توانایی های خود آگاهی ندارند، افراد دارای عزت نفس پایین، افرادی که در گروه همسالان منفی قرار دارند و افرادی که از توانایی های خود آگاه نیستند. داشتن تعهد ضعیف مدرسه می تواند باعث این مشکلات شود. در سطح خانواده و اجتماعی عواملی مانند ناقص بودن فرآیند اجتماعی شدن در خانواده، ضعف کنترل و نظارت والدین مانند ناآگاهی والدین از محل نگهداری فرزندان نوجوان خود، سردی روابط عاطفی بین اعضای خانواده، فروپاشی خانواده، شکاف نسلی. بین بچه ها والدین، ضعیف بودن رابطه بین والدین و فرزندان، عدم حمایت خانواده، پایین بودن پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده، کاهش دلبستگی به مدرسه، بی اعتقادی به قوانین رسمی مدرسه، عدم شرکت در مدرسه و فعالیت های گروهی همسالان، ناکارآمدی مدرسه، ضعف نوجوان کنجکاوی و ابهام هویت می تواند زمینه ساز ایجاد رفتارها و مشکلات در نوجوانان باشد.
وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه خانواده یکی از ارکان جامعه است که تمام سعادت و بدبختی انسان از آن سرچشمه می گیرد، خطاب به والدین تاکید کرد: شما می توانید والدین کنترل کننده باشید و با این سبک تربیتی می توانید خلق کنید. بین شما و نوجوانتان فاصله است، اما به یاد داشته باشید که آنها دیگر کودک نیستند. در عین حال، آنها ممکن است راهی برای تصمیم گیری درست نداشته باشند. پس آنها را به عنوان والدین راهنمایی کنید، اما هرگز به جای آنها تصمیم نگیرید. خانواده ها زمانی می توانند به وظیفه خود عمل کنند که نسبت به تربیت، رفتار، نگرش و تربیت فرزندان نوجوان خود آگاهی کامل داشته باشند و سبک فرزندپروری هدفمند داشته باشند، زیرا در این سبک احتمال گرایش فرزندشان به آسیب های اجتماعی کمتر است و احتمال داشتن فرزند سالم از نظر روانی و جسمی بیشتر است.