بازیگران سریال «پاییز صحرا» پس از ۳۸ سال کجا هستند؟

به گزارش خبرگزاری بازتاب آنلاین، علاوه بر این ملودرام های خانوادگی مانند آینه و رعنا ساخته شد. یکی از میان این سریال های نوستالژیک، پاییز صحرا ساخته اسدالله نیک نژاد است که این روزها از شبکه آی فیلم بازپخش می شود. این سریال در اواسط دهه شصت ساخته شد و در شرایط جنگ و ممنوعیت ویدیویی بسیار خوب دیده شد که تلویزیون را به اصلی ترین سرگرمی ویدیویی خانواده های ایرانی تبدیل کرد.

همشهری آنلاین نوشت: پاییز صحرا داستان صحرا و ساسان زوجی از دو طبقه اجتماعی متفاوت بود که به دلیل دخالت های مادر ساسان و مسائل دیگر، ازدواجشان نزدیک به فروپاشی و طلاق است. جالب اینجاست که این سریال در سال هایی پخش می شود که جنگ در جریان است و انگار پناهگاهی برای دوری از اخبار جنگ و بار روانی آن شده است.

یکی یکی از مهم ترین مسائلی که در رابطه با این سریال مطرح شد، حجاب بازیگران زن بود. به خصوص در مورد شهلا میرباختیار که نقش اصلی را بازی می کرد و جمیلا شیخی که نقش مادرشوهرش را بازی می کرد. بازیگران زن سریال در سکانس های خانه از روسری و ماسک استفاده نمی کنند و فقط پارچه ای دور سرشان می پیچند. این موضوع با پخش چندین قسمت باعث شد تا سریال بر لبان همه بیفتد و تعدادی از روحانیون از آن گلایه داشته باشند. ماجرا به حدی بالا گرفت که محمد هاشمی، مدیرعامل وقت صدا و سیما نامه ای به امام خمینی نوشت و نظر ایشان را جویا شد. امام نیز در پاسخ فرمودند: تماشای این گونه فیلم ها و نمایش ها اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آن اشکالی ندارد. و به همین ترتیب، فیلم ها و آهنگ های ورزشی عمدتاً بی عیب و نقص هستند. گاهی اوقات عکس آن به ندرت دیده می شود، بنابراین باید بیشتر مراقب باشید. اما دو نکته را باید رعایت کرد: اولاً کسانی که آرایش می کنند باید محرم باشند و انجام چنین کاری برای غریبه حرام است. دوم اینکه بینندگان از روی هوس اظهار نظر نکنند.

با همین جواب بود که پخش سریال بدون مشکل ادامه پیدا کرد و از طرفی نام چهره زن به تیتراژ فیلم ها و سریال ها اضافه شد.

کارگردان سقوط صحرا کیست؟

اسدالله نیک نژاد در اوایل انقلاب چندین مستند از جریان انقلاب تولید کرد و پس از ورود به تلویزیون سریال 64 قسمتی «چی می گویی» را نویسندگی و کارگردانی کرد. بعد از این سریال بود که در سال های 64 و 65 پاییز صحرا را ساخت و سپس به جبهه رفت و چندین مستند جنگی تهیه کرد. یکی برای اولین بار از خود رزمندگان در خط مقدم به عنوان فیلمبردار استفاده کرد و به آنها دوربین داد. ساخت فیلم ناتمام برنج خونی که نیمه تمام بود از دیگر فعالیت های او بود که پس از انقلاب برای اولین بار به انگلیسی دوبله شد و در جشنواره های بین المللی به نمایش درآمد. نیک نژاد سپس به آمریکا رفت و از آن زمان در آنجا ماندگار شد. اما در اوایل دهه نود برای ساخت لاله به ایران بازگشت. فیلمی که خیلی زود و حتی قبل از فیلمبرداری به دلیل بودجه بالایش (2.5 میلیارد تومان) با مشکلات زیادی مواجه شد و مدت ها سکوت کرد. اما در نهایت با نظر مستقیم محمود احمدی نژاد که نیک نژاد در سفر به نیویورک با وی دیدار و درباره فیلم با او گفت و گو کرد، ساخت فیلم ادامه یافت.

از شهلا میرباختیار تا جمیله شیخی

بازیگران اصلی این سریال جمیلا شیخی، شهلا میرباختیار، داریوش مودبیان، جمشید مشایخی، اسماعیل داورفر، مهری ودادیان و آزیتا لاچینی بودند. شهلا میرباختیار که به تازگی عکسش با گذشت 38 سال از سقوط کویر منتشر شده، اساساً بازیگر تئاتر بوده و به گفته خودش سقوط کویر اولین تجربه جدی او در تئاتر و سینما نیست. او قبل از سقوط کویر در نمایش های «آنتیگونه» به کارگردانی دکتر علی رفیعی حضور داشت. «ادیپ شهریار» و سلام؛ آهای اونوریها هم به کارگردانی جمشید ملک پور بود و هم در سریال هزارداستان علی حاتمی بازی کرد اما نقشش سانسور شد و جز چند سکانس کوتاه چیزی باقی نماند. شهلا میرباختیار پس از سقوط صحرا ۸ سال در ایران ماند و در چندین فیلم و تئاتر بازی کرد. او پس از مهاجرت از ایران، نمایش‌های متعددی را کارگردانی کرد و کتابی درباره سینمای ایران نوشت که توسط انتشارات مک‌فارلند در آمریکا منتشر شد. او همچنین به تدریس بازیگری و کارگردانی در دانشگاه مشغول است.

نقش همسر صحرا در پاییز صحرا را داریوش مودبیان که در آن زمان 36 سال داشت بازی کرد. وی که بازیگر، کارگردان و پژوهشگر تئاتر نیز هست و سریال طنزش را که اهالی تئاتر می شناسند، در گفت وگویی درباره این سریال گفت: در این سریال مردم شاهد اتفاقات زندگی روزمره بودند. همه کار خود را به خوبی انجام دادند. همه بازیگران پشت و جلوی دوربین برای این سریال زحمت کشیدند. یادم هست جمیله شیخی نقش یک مادرشوهر سختگیر را به خوبی بازی می کرد که همه فکر می کردند در زندگی عادی هم همین رفتار و اخلاق را دارد. شهلا میرباختیار، جمشید مشایخی، زنده یاد اسماعیل داورفر و آزیتا لاچینی که دیگر نقش های این سریال را ایفا کردند نیز پر انرژی بودند.

در آن سال ها با وجود جنگ و بمباران تهران، ما کار خودمان را انجام می دادیم. گاهی تا نیمه شب کار می‌کردیم، حتی ساعت دو یا سه نیمه شب پیاده به خانه برمی‌گشتم، اما با این حال صبح روز بعد با اشتیاق زیاد سر کار می‌رفتیم. جالب است بدانید که ما حتی در زمان تعطیلی کار می‌کردیم.»

جمیله شیخی که به دلیل چهره و صدای خاصش چندین بار نقش یک زن سلطه گر قدرتمند را بازی کرده است، در این سریال نیز نقش مادرشوهری را بازی می کند که عروسش را هم نمی داند. مناسب پسر و خانواده اش است و آنقدر در کارشان دخالت می کند که زندگی شان تباه می شود. به مرز ویرانی رسیده است. جالب است که با وجود صدای قدرتمندش، در این سریال نقش او دوبله شد و فهیمه راستکار به جای او صحبت کرد.

به جز جمیله شیخی، جمشید مشاییخی، مهری ودادیان و اسماعیل داورفر، بازیگران دیگری نیز در این سریال درگذشتند.

۲۲۰۵۷