سقوط ادامه دار بازار بورس در طول سه سال گذشته! / توافق ایران آمریکا ریزش سهام را در پی داشت!

از سال 1398 که بازار بورس افزایش قیمت نمادهای معاملاتی و رسیدن شاخص کل به بالای 2 ملیون را تجربه کرد تا به حال این بازار نتوانسته است به سقف قیمتی برسد. در ادامه به جزئیات بیشتری از این سقوط قیمتی می پردازیم.

به گفته پی ام آپ، در سالگرد سومین سال ریزش بورس تهران در سال 99، بازار بار دیگر با کاهش شاخص و قیمت ها همراه شد. در کنار عواملی مانند بلاتکلیفی سرمایه‌گذاری در بورس و سیاست‌های نامناسب سهام، به نظر می‌رسد مهم‌ترین عاملی که باعث سقوط شاخص سهام شد، خبر معامله ایران و آمریکا و انتشار 6 میلیارد دلاری ارز خارجی باشد. با تبادل منابع ایران دیروز دلار کاهش قیمت داشت و بورس نیز تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفت. با انتشار خبر توافق ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان و آزادی منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی، دلار آمریکا وارد کانال 48 هزار تومانی شد و بورس تهران نیز به موازات سایر بازارهای مالی تحت تاثیر قرار گرفت.

بورس تهران در اولین روز هفته با کاهش قیمت همراه بود. دلیل اصلی ریزش بورس تهران به اخبار سیاسی و ریزش موازی دلار بستگی داشت. پنجشنبه شب مطلبی در نیویورک تایمز منتشر شد که قصد داشت افکار عمومی را شوکه کند. در این خبر ادعا شده بود که ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان به توافق رسیده اند و 6 میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران در کره جنوبی آزاد می شود.

انتشار این خبر تزریق مجدد خون در رگ های مذاکراتی است که به بن بست رسیده بود و تاثیر روانی مثبت ناشی از این اتفاق بار دیگر بازارها را شوکه کرد.

در هفته‌های اخیر، انتظارات و امید به تفاهم میان تهران و واشنگتن کم‌رنگ و تا حدودی غیرممکن شده بود و برخی از تحلیل‌گران سیاسی از بن‌بست عمیق میان ایران و آمریکا صحبت می‌کردند، اما امیدها دوباره زنده شده و بسیاری معتقدند. تفاهم در این بخش، مبنایی برای از سرگیری و پیشرفت مذاکرات در بسیاری از بخش‌های دیگر خواهد بود.

چشم انداز مثبتی که اخبار سیاسی مثبت ایجاد کرد بلافاصله تأثیر خود را بر انتظارات بازار ارز نشان داد و شاهد تضعیف فشار تقاضا و عرضه در هسته معاملات بازار ارز بودیم. شاخص ارز در معاملات صبح روز جمعه وارد کانال 48 هزار تومان شد و روز شنبه نیز شاهد بازگشت قیمت اسکناس آمریکا به نیمه اول کانال 48 هزار تومانی بودیم. این ماجرا در تغییر انتظارات فعالان بورس نیز موثر بود و منجر به تشدید فشار فروش سهامداران شد.

بورس تهران با کاهش شاخص ها همراه شد و شاخص کل بورس تهران با افت 2.32 درصدی همراه بود به این ترتیب برای چهارمین بار در سال جاری کانال 2 میلیون واحدی را از دست داد.

نماگر هم وزن در مبادلات روز اول هفته نیز 2.71 درصد از ارتفاع خود را از دست داد به طوری که این نماگر برای چهارمین بار در سال سطح 700 هزار واحدی را از دست داد. در بازار فرابورس شاخص اصلی این بازار با افت 2.49 درصدی در سطح 25 هزار و 772 واحد آرام گرفت. در جریان معاملات اولین روز هفته، 1022 هزار میلیارد تومان پول واقعی از چرخه معاملات سهام خارج شد.

ارزش عملیات خرد بورس شامل سهام و حق اشتراک ترجیحی به 2560 میلیون تومان رسید. همانطور که در گزارش 23 خرداد دنیای اقتصاد با عنوان سقوط بورس زیر پرچم دلار گفته شد. در سال های اخیر تجلی عینی همبستگی بازار سهام و دلار افزایش یافته و روند قیمت سهام کاملا تابع معاملات بازار ارز شده است به طوری که با کوچکترین شوک صعودی در بازار ارز، قیمت ها افزایش می یابد. در اتاق شیشه ای و با کوچکترین شتاب ریزش در بازار ارز، شاهد فشار عرضه در بورس تهران هستیم.

با این حال بورس تهران در سومین سالگرد ریزش با کاهش چشمگیر دیگری در شاخص های پیشرو خود همراه شد و همین نکته مخاطب را به این نتیجه می رساند که علیرغم رشد قیمت ها در ماه های اخیر، بورس اوراق بهادار با کاهش تدریجی خود به سقف 2099 رسید و پس از گذشت سه سال همچنان بازار سهام به 2 میلیون واحد با این اظهار نظر که شرایط فعلی اقتصاد کلان کشور بسیار بد است محدود شده است.

مقایسه بورس 99 با مرحله فعلی

در پایان مرداد نقدینگی کشور در سال 1398 در محدوده 2819 همات (هزار هزار میلیارد تومان) بوده و در آخرین آمار اعلام شده از سوی بانک مرکزی مربوط به اسفند یک سال گذشت، نقدینگی کشور به ۶۳۳۷ همات رسید. به این معنی که در این مدت نقدینگی کشور 125 درصد رشد داشته است در حالی که شاخص کل بورس 4.28 درصد زیر سقف 99 است. در این مدت پایه پولی یا پول پرقدرت نیز از 363 افزایش یافته است. گلبول های قرمز به 860 گلبول قرمز می رسد که نشان دهنده رشد 137 درصدی این پارامتر آماری است.

در این بازه زمانی پول رشد فوق العاده ای را تجربه کرده و از 573 همات به 1630 همات رسیده است. نرخ رشد پول نسبت به سایر متغیرها بسیار بیشتر است و پول در این بازه زمانی 184 درصد رشد را تجربه کرده است. بررسی رابطه پول و نقدینگی نیز افزایشی را نشان می دهد. این بدان معناست که سپرده های بلندمدت با سرعت بیشتری به سپرده های جاری و کوتاه مدت تبدیل شده اند.

در واقع مردم عادی برای حفظ ارزش پول، سپرده های بلندمدت بانکی را به آن هدیه داده اند و برای مقابله با تورم، پول خود را به گونه ای ذخیره می کنند که در صورت کوچکترین انگیزه ای به بازار دارایی برود. به همین ترتیب قیمت دلار نیز نسبت به آن زمان رشد بیش از 100 درصدی را تجربه کرده است. شاخص کل بورس مرداد سال 99 در آن زمان در بالاترین حد خود قرار داشت، دلار در کانال 21 هزار تومان بود، اما اکنون پس از سه سال که دلار بیش از 100 درصد رشد کرده است، به کانال 48 هزار تومان رسیده است. بازار شاخص بورس همچنان 4 درصد کمتر از بالاترین رکورد تجربه شده در آن زمان است.

همانطور که از ارقام فوق مشخص است، علیرغم رشد قابل توجه پارامترهای تحلیل شده، بورس تهران همچنان زیر بالاترین حد تاریخی خود در سال 2019 معامله می شود و این بدان معناست که عوامل دیگری در بازار سهام وجود دارد که از افزایش قیمت سهام جلوگیری می کند. بازار سهام چرخیده است، اگرچه مقایسه نقطه به نقطه مرحله فعلی با بالاترین سطح بورس تهران در سال 2019، زمانی که بورس تهران در حباب ترین دوره خود قرار داشت، می تواند منجر به اشتباهات بسیاری در تحلیل شود. اما نمی توان رشد متغیرهای پولی و نرخ دلار را در این مدت نادیده گرفت. همانطور که گفته شد، رشد افسارگسیخته پول در سیستم بانکی یکی از معضلات کنونی است که باعث می شود مردم عادی در وضعیت ماشه ای قرار بگیرند و به دنبال نقطه شروعی برای بازگشت دوباره به بازار دارایی باشند تا این بار دیگر به بازارهای دارایی بازگردند.