در نخستین ساعات سال جدید میلادی ۲۰۲۵، انتقال گاز طبیعی روسیه به اروپا از طریق خاک اوکراین متوقف شد.
این توقف به دلیل پایان یافتن قرارداد ترانزیت میان دو کشور و ناتوانی مسکو و کی‌یف در رسیدن به توافق جدید در جریان جنگ جاری رخ داده است.
شرکت دولتی گازپروم روسیه در بیانیه‌ای در اعلام کرد: «به دلیل امتناع مکرر و صریح طرف اوکراینی از تمدید این توافقات، گازپروم از لحاظ فنی و قانونی امکان عرضه گاز برای ترانزیت از خاک اوکراین را از دست داد».
وزارت انرژی اوکراین نیز اعلام کرد که حمل و نقل گاز روسیه از طریق اوکراین «به دلیل منافع امنیت ملی» متوقف شده است.
هرمان گالوشچنکو، وزیر انرژی اوکراین در بیانیه‌ای گفت: «ما ترانزیت گاز روسیه را متوقف کردیم. این یک رویداد تاریخی است. روسیه بازارهای خود را از دست می‌دهد و دچار خسارت‌های مالی خواهد شد. اروپا نیز پیش‌تر تصمیم گرفته است که گاز روسیه را کنار بگذارد.»
توقف صادرات گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین به یک دهه روابط پرتنش میان مسکو و کی‌یف پایان می‌دهد. پس از الحاق کریمه توسط روسیه در سال ۲۰۱۴ این تنش‌ها آغاز شد و اوکراین نیز از سال ۲۰۱۵ خرید گاز از روسیه را متوقف کرد.
ناظران انتظار توقف جریان گاز را داشتند چرا که اوکراین بارها اعلام کرده بود به دلیل شرایط جنگی این قرارداد را تمدید نخواهد کرد.
بر اساس گزارش‌ها شرکت دولتی گازپروم روسیه نیز سال گذشته فرض را بر آن گذاشته بود که دیگر امکان استفاده از مسیر ترانزیتی اوکراین وجود نخواهد داشت.
این مسیر حدود نیمی از کل صادرات گاز خط لوله روسیه به اروپا را تشکیل می‌داد. روسیه همچنان از طریق خط لوله ترک‌استریم، که از بستر دریای سیاه عبور می‌کند، به صادرات گاز به اروپا ادامه خواهد داد.
روسیه همچنان می‌تواند بخشی از گاز خود را به مجارستان و ترکیه در اروپا برساند
ترک‌استریم که گاز روسیه را به اروپا منتقل می‌کند دو شاخه دارد: یکی برای بازار داخلی ترکیه و دیگری برای تأمین مشتریان اروپای مرکزی از جمله مجارستان و صربستان.
اتحادیه اروپا پس از آغاز جنگ در اوکراین در سال ۲۰۲۲ تلاش خود را برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه دوچندان کرده و به دنبال منابع جایگزین بوده است.
کشورهایی که همچنان گاز روسیه را از طریق اوکراین خریداری می‌کردند، مانند اسلواکی و اتریش، نیز ترتیباتی برای تأمین جایگزین انجام داده‌اند.
با این حال مولداوی، که زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود، از کشورهایی است که به شدت تحت تأثیر این توقف قرار گرفته است. این کشور اعلام کرده که باید مصرف گاز خود را یک‌سوم کاهش دهد.
اوکراین به دلیل از دست دادن درآمدهای ناشی از حق ترانزیت گاز سالانه حدود ۸۰۰ میلیون دلار ضرر خواهد کرد. از سوی دیگر، گازپروم نیز نزدیک به ۵ میلیارد دلار از فروش گاز خود از دست خواهد داد.
خطوط انتقال گاز روسیه به اوکراین از طریق اروپا در حالی متوقف می‌شود که خط لوله یامال-اروپا که از بلاروس عبور می‌کرد نیز تعطیل شده و مسیر نورد استریم که از دریای بالتیک به آلمان می‌رسید در سال ۲۰۲۲ تخریب شد.
خطوط لوله مختلف روسیه در مجموع در سال ۲۰۱۸ معادل ۲۰۱ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا منتقل کرده بودند. این میزان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب از طریق اوکراین کاهش یافته بود.
منبع:عصرایران