به گزارش مگتو، اقتصاد ایران یک سال پرچالش دیگر را پشت سر گذاشت، نرخ تورم همچنان بالا بود و نرخ دلار که مدت ها روی 50 هزار تومان ثابت بود، در پایان سال به 60 هزار تومان نزدیک شد. به نظر می رسد بعد از گذشت چند سال بالاخره مردم به آرامش نخواهند رسید و اخبار از وضعیت اقتصادی سال 1403 چندان مساعد نیست.
اخش در گزارشی نوشت: «این وضعیتی است که دولتمردان از رشد 5 درصدی به بالا صحبت می‌کنند، اما واضح است که مردم حداقل چنین چیزی احساس نمی‌کنند.» در حالی که وزیر اقتصاد گفت: رشد اقتصادی در 9 ماهه اول سال بالای 6 درصد اعلام شد، قدرت خرید مردم در سال گذشته به شدت کاهش یافت که در اواخر سال در بازارها محسوس بود.
کاهش شدید قدرت خرید مردم در حالی است که وزیر امور اقتصادی از کاهش 20 درصدی نرخ تورم پایان سال نسبت به ابتدای سال خبر داد.
کسری بودجه سال 1403
لایحه بودجه سال 1403 هنوز به طور کامل تصویب نشده و محمدباقر قالیباف تنها قسمت اول لایحه بودجه را برای اجرا ابلاغ کرده است. در مورد لایحه بودجه بین دولت و مجلس اختلاف نظرهای چشمگیری وجود دارد. پس از کشمکش طولانی مجلس و دولت بر سر لایحه بودجه سال 1403، شورای نگهبان در 6 اسفند بخش اول لایحه بودجه را که شامل «سقف منابع عمومی و مفروضات منابع و مصارف» است، تصویب کرد. نظر دولت این است که اصلاحات مجلس باعث تشدید کسری و ناهماهنگی بودجه می شود و مجلس نباید در لایحه بودجه دخالت جدی کند، اما مجلس نظر دیگری دارد و معتقد به تغییرات اساسی است.
به گفته کارشناسان و خود دولت تنها تغییرات مجلس حدود 400 میلیارد تومان بر بار مالی دولت افزوده است، بدون اینکه فکری به حال منابعی برای این هزینه ها شود. در همین راستا رئیس سازمان برنامه و بودجه به صراحت اعلام کرده است که دولت قادر به تامین این مبلغ نیست.
این مشکل در سال های اخیر نیز وجود داشته و این تغییرات در مجلس در نهایت منجر به کاهش تخصیص به اشتغال و سایر بخش ها شده است.
در حال حاضر کسری تراز عملیاتی بودجه حدود 307 میلیارد تومان است و اگرچه کسری تراز عملیاتی بودجه نسبت به سال گذشته حدود 32 درصد کاهش یافته است، اما این به دلیل رشد قوی درآمدهای مالیاتی دولت و در مجموع درآمدهای دولت، این میزان است. کسری تراز عملیاتی را می توان افزایش داد. توجه کل منابع عمومی دولت بالغ بر 2462 میلیارد تومان است که نسبت به بودجه سال قبل 18.2 درصد رشد داشته است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، کسری بودجه تنها از محل هدفمندی یارانه ها حدود 270 هزار میلیارد تومان خواهد بود و این در حالی است که دولت در لایحه بودجه 150 هزار میلیارد تومان بدهی خود به سازمان تامین اجتماعی را نادیده گرفته است.
با توجه به حجم بار مالی که مجلس بر دوش دولت تحمیل می کند، احتمالاً کسری بودجه سال 1403 به همان اندازه 400 هزار میلیارد تومان خواهد بود. این کسری به معنای بار اضافی بر شبکه بانکی کشور و سپس افزایش اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی و در نهایت افزایش خلق پول و افزایش تورم است. بنابراین می توان گفت حداقل در مورد کسری بودجه، تورم در کشور در سال آینده مزمن خواهد ماند. تورم مزمن نیز به نوبه خود به معنای کاهش رشد اقتصادی کشور است.
برخی کارشناسان از جمله فیاضی معتقدند با توجه به افزایش شدید درآمدهای مالیاتی امسال به طور کامل محقق نمی شود و دولت در این زمینه حدود 200 میلیارد تومان کسری خواهد داشت.
به گفته وی، کسری درآمد گمرکی حدود 80 میلیارد تومان برآورد شده که کسری بودجه بالا و تورم مزمن را به دنبال خواهد داشت.
کارشناسان همچنین درآمدهای نفتی دولت را حدود 200 هزار میلیارد تومان بالاتر از ظرفیت تخمین می زنند.
«محمد تقی فیاضی» اقتصادی بر این عقیده است که فقط لایحه دولت حدو د 500 هزار میلیارد تومان کسری قطعی خواهد داشت و اگر تغییرات مجلس را به این آینده نزدیک به 800 هزار میلیارد تومان ت ومان کسری خواهد داشت که رقمی حیرت‌آور خواهد بود.
فیاضی معتقد است دولت بخشی از هزینه های پیش بینی شده در لایحه بودجه را اختصاص نمی دهد و از این طریق بخشی از کسری را جبران می کند. به این ترتیب حد پایین کسری بودجه کشور حدود 300 هزار میلیارد تومان خواهد بود.
حسین راغوفر، اقتصاددان نیز نسبت به نرخ تورم در سال 1403 بدبین است. وی می گوید: دولت اعلام کرده است که تورم 40 درصد است و برای سال آینده هم همین حدود را تخمین زده اند، اما با برآوردهایی که انجام دادیم فکر می کنم تورم 60 درصد یا بیشتر می شود. به خصوص در شرایط فعلی.
در هر صورت تورم به طور متوسط حدود 300 یا 400 قلم کالا است و برای اکثر مردم این قسمت سبد خرید آنها را تشکیل می دهد.
این نرخ تورم بالا در شرایطی است که دولت تنها 20 درصد حقوق کارگران را افزایش داده و بازنشستگان همچنان نسبت به عدم اجرای غرامت و افزایش اندک حقوق در سال آینده معترض هستند.
نرخ دلار را دوباره افزایش دهیم؟
نرخ دلار آزاد در حال حاضر در محدوده 60 هزار تومان قرار دارد و عوامل متعددی از بی ثباتی سیاسی در منطقه گرفته تا کسری بودجه، رشد نقدینگی، تقاضای واردات و تسویه حساب و … در افزایش نرخ ارز نقش داشته است. نرخ ارز نرخ دلار در روزهای پایانی سال. انتظار می رود دولت در سال آینده با کسری بودجه مواجه شود و برای تامین مالی به شبکه بانکی متکی باشد.
به نظر می رسد روند افزایش نرخ ارز ممکن است ادامه داشته باشد. قیمت ها همیشه به طور سنتی در ابتدای سال افزایش می یابد.
برخی کارشناسان از جمله یحیی اسحاق معتقدند روند افزایشی نرخ دلار ناشی از حوادث منطقه است و رفع این تنش ها می تواند به ثبات و آرامش در بازار منجر شود.
وی همچنین می گوید جو روانی و جوهای ایجاد شده نیز در افزایش قیمت ارز تاثیرگذار است. البته اگر بانک مرکزی با توجه به سابقه چند سال گذشته به این مشکل رسیدگی کند، نوسانات نرخ ارز کمتر می شود.
اما آنچه مشخص است این است که احتمالاً نرخ ارز به تدریج افزایش خواهد یافت و دلیل اصلی آن کسری بودجه حداقل در چند ماه اول سال خواهد بود.
سیاست های بانک مرکزی از جمله انتشار اوراق با نرخ سود 30 درصد برای تامین مالی و همچنین فروش سکه دلار در محدوده 90 هزار تومانی تاثیری در کاهش نرخ دلار نداشت. و دلار به روند خود در بازار آزاد ادامه داد و اکنون دوباره پس از آن. کاهش جزئی به 60 هزار تومان رسیده است.
افزایش نرخ دلار و روند صعودی می تواند بر همه متغیرها از جمله املاک، خودرو، سکه، طلا و غیره تاثیر بگذارد.
ترامپ و دلار
نکته مهم دیگری که در نوسانات نرخ ارز باید به طور قطع مورد توجه قرار گیرد، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است که قرار است در نوامبر سال آینده برگزار شود. اونم 15 آبان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ماه آینده برگزار خواهد شد یکی یکی از نامزدها دونالد ترامپ خواهد بود. ترامپ توانست در انتخابات مقدماتی ایالات متحده قویاً خود را به عنوان یک نامزد جمهوری خواه معرفی کند و تلاش دموکرات ها از طریق اقدامات قانونی و طرح شکایت های مختلف نتوانست از محبوبیت او در ایالات متحده بکاهد، حتی شاید برعکس، حداقل از محبوبیت او بکاهد. در مقایسه با افزایش وزن جو بایدن
حضور ترامپ از منظر بازار به معنای بازگشت فشار حداکثری همه جانبه است و این جز تورم و بار سنگین بر اقتصاد کشور معنایی ندارد. کشور هنوز از تاثیر تحریم های ترامپ در سال 2017 خارج نشده است و دلار از آن زمان به 60 هزار تومان یا 18 هزار تومان رسیده است. اگر فضای انتخابات آمریکا حول محور پیروزی ترامپ بچرخد، احتمال دارد دوباره نرخ بهره افزایش یابد.
با توجه به اینکه دولت فعلی مبنایی برای مذاکره نخواهد داشت، باید شاهد تقابل تمام عیار بین دولت ایران و دولت ترامپ باشیم که قیمت دلار را نیز بالا خواهد برد.
۲۱۷