افطار و هنر تذهیب به ثبت جهانی رسیده است

افطاری و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آن با مشارکت ترکیه، آذربایجان و ازبکستان تدارک دیده شد.

رمضان که در بین ایرانیان به ماه جشن خدا معروف است، برای مسلمانان تنها یک آیین مذهبی نیست، بلکه یک فرهنگ است. «افطار و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مربوط به آن» آیتمی است که مسلمانان پس از غروب ماه رمضان (نهمین ماه قمری) و پس از اتمام مراسم روزه‌داری، مراسمی است که در آن مسلمانان از طلوع فجر تا صبح از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کنند. غروب روزهای ماه رمضان این کار را می کنند، نگه می دارند.

افطار و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آن که بعد از سختی روزه داری برگزار می شود، نقش بسیار مؤثری در نشاط و شادابی مسلمانان در ماه رمضان دارد. این عنصر در سطح ملی هم در دایره خانواده و هم در گروه های اجتماعی بزرگتر در مکان های خصوصی، نیمه عمومی و عمومی از جمله مساجد، تکایا، حسینیه ها، بازارها، میادین، رستوران ها و سالن های کنفرانس اتفاق می افتد.

افطار در تمامی جوامع اسلامی بدون توجه به جنسیت، قومیت، نژاد و جغرافیا، نقش بسیار مهم اجتماعی و فرهنگی دارد. این عنصر انسجام اجتماعی، وفاق ملی، صلح، دوستی، شادی و توجه ویژه به فقرا و نیازمندان را تضمین می کند. در هنگام افطار به غیر از دعای انفرادی یا جمعی، فعالیت های مهم دیگری مانند برگزاری مراسم دعا، خواندن و پخش موسیقی مناسب، خواندن قصه های اجتماعی و مذهبی برای کودکان، برپایی سفره های افطار با غذاهای محلی و آیینی، سنتی و معاصر نیز انجام می شود. بازی های دستی، آداب پخت و پز و غذاهای محلی، مراسم آشتی برای افراد خشمگین، جلب نظر جوانان و… از مهمترین ویژگی های این عنصر تغذیه، اهدای لباس و حمایت مالی از نیازمندان و مستمندان است.

روش های قدیم تعیین وقت شرعی غروب آفتاب و افطار شبیه روش های توضیح سحری بود. در گذشته سحر را اعلام می کردند و مردم را به طرق مختلف بیدار می کردند، مانند راهپیمایی موذن ها و زائران در خیابان ها، افروختن فانوس های گلدسته، نواختن طبل و شیپور، کوبیدن در خانه ها، شلیک توپ و کوبیدن بوق توالت. با پیشرفت ابزارها و وسایل اطلاع رسانی در هر عصر، تغییر کرده و جای خود را به رادیو، تلویزیون و پخش اذان از بلندگوی مساجد داده است. مردم هر منطقه از ایران با توجه به مذهب و پیشینه مذهبی خود به آداب و رسوم خاص منطقه خود عمل می کنند.

در بسیاری از شهرها هنگام افطار مغازه ها تعطیل و خیابان ها خلوت است. در برخی مساجد نماز جماعت بلافاصله بعد از اذان مغرب خوانده می شود و در برخی مساجد بعد از افطار نیز سخنرانی و برنامه نماز برگزار می شود. در شب های تابستان مردم پس از افطار به برنامه های مختلف مانند خرید و شب مانی می روند و افطار را با فعالیت تا سحر متعادل می کنند. بسیاری از برنامه های ورزشی مانند جام رمضان نیز بعد از افطار برگزار می شود. امروزه برخی از این فعالیت‌ها جای خود را به مجموعه‌های تلویزیونی زیادی داده است که محتوای آنها سعی در ارتباط با معنویت دارد.

شب ولادت امام حسن (ع) و ایام شهادت حضرت علی (ع) با برنامه های ویژه ولادت و عزاداری در تمام مناطق شیعه نشین از سایر ایام متمایز است. افطار و کمک به نیازمندان و ایتام محور این ایام است.

اذان مؤذن زاده اردبیلی، نماز صبح و مناجات پروردگار در هنگام افطار از صداهای ماندگار این ایام است.

از ایران، سه پرونده برای ثبت جهانی در هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس بررسی می شود که شامل افطار و مراسم فرهنگی اجتماعی آن (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان) و هنر تذهیب است. (همراه با آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان). و جشن صدمین سالگرد (همراه با تاجیکستان) است.

هجدهمین نشست کمیته بین دولتی برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از 13 تا 18 دسامبر 1402 در کازان جمهوری بوتسوانا، آفریقای جنوبی برگزار می شود.