با دیدن معماری جالب کاروانسرای تی تی گیلان شگفت زده می شوید/عکس

کاروانسرای سنگی تی تی در 15 کیلومتری شهر لاهیجان در استان گیلان قرار دارد. این کاوانسرا در محل تلاقی رودخانه باباکوه و جاده شیم، تنها در 10 کیلومتری شهر سیاهکل به دیلمان و بر روی تپه ای نسبتا مرتفع و سرسبز قرار دارد. کاروانسرای سنگی تی تی توسط تی تی خانم که عمه یکی از پادشاهان صفوی بود ساخته شد و در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۷۸۴ در فهرست آثار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به ثبت رسید.

در زبان گیلکی تی تی به معنی گل است، بنابراین در فارسی به کاروانسرای تی تی کاروانسرای شکوفه نیز می گویند. این کاروانسرا با 398 متر مساحت در منطقه خوش آب و هوا، متعادل و مرطوب دیلمان واقع شده است. بنای کاروانسرای سنگی تی تی در محور شمال و جنوب به گونه ای ساخته شده است که دارای معماری و پلان متقارن است.

دو اتاق به ابعاد تقریبی 17 متر در دو طرف صحن کاروانسرا قرار دارد. در 4 گوشه کاروانسرای سنگی تی تی خانم 4 بالکن را می بینید که هر کدام به اتاقی منتهی می شوند. در گذشته از اتاق های کاروانسرای سنگی تی تی خانم برای پذیرایی و استراحت میهمانان استفاده می شد.

در ساخت دیوارهای کاروانسرای سنگی تی تی از قلوه سنگ و در طاق آن از آجر و ملات و ساروج استفاده شده است. قسمت شاه نشین کاروانسرا در ضلع جنوبی در کنار دو تالار با قوس هشتی قرار دارد. در میانسره یا حیاط مجموعه سنگی تی تی حوضی ساخته شده بود که آب آن از کوه ها و چشمه های دور از طریق لوله های سفالی تامین می شد.

به طور کلی اگر از نظر ریاضی و معماری به ساخت و نقشه این کاروانسرا نگاه کنیم، خواهیم دید که در ساخت کاروانسرای تی تی سیاهکل اصل تقارن در ساخت آن رعایت شده است و در یک به عبارت دیگر، ساختمان دارای یک محور تقارن در جهت طولی خود است.

در رابطه با اهمیت کاروانسرای تی تی سیاهکل باید بگوییم که همانطور که قبلاً نیز توضیح دادیم، در زمانی که کاروانسراهای بسیار کمی در شمال کشور ساخته شده است، بخشی از اهمیت گردنه مسی عبوری سیاهکل و موقعیت راهبردی آن به نسل های آینده ما منتقل شود. نشان می دهد از آنجایی که شمال کشور ما در گذشته یکی از مناطق تولید ابریشم اعلا بالا بوده است، این محصول نیز از این مسیر به مناطق مرکزی ایران حمل می شده است.

معماری جالب و قابل توجه کاروانسرای تی تی

کاروانسرای تی تی سیاهکل نوعی کاروانسرای حومه شهر است و معماری آن به صورت دو ایوانی است. اصل تقارن در ساخت این بنا بسیار رعایت شده است. پس بنای کاروانسرا در جهت طولی دارای یک محور تقارن است.

در محوطه ورودی کاروانسرای تی تی، واقع در ضلع شمالی بنا، فضای تالار مانندی وجود دارد که از طریق دو فضای میانی، در ضلع شرقی و غربی تالار، بر روی نیم‌ساخت وارد می‌شود. از دو محیط به مساحت تقریبی 17 متر مربع. این حیاط حدود 400 متر مربع مساحت دارد. حیاط مرکزی و دو رواق در دو طرف تالار از دیگر فضاهای این مجموعه تاریخی است. حوض کوچکی در وسط حیاط کاروانسرا قرار دارد.

در چهار طرف حیاط ساختمان کاروانسرای تی تی اتاق هایی با پلان مربع به مساحت تقریبی 14 متر مربع قرار دارد. این اتاق ها محل استراحت کاروان ها و محافظت از آنها در برابر راهزنان و حیوانات وحشی بود. کاخ سلطنتی کاروانسرا نیز در قسمت جنوبی بنا قرار دارد و در دو طرف آن دو اتاق مانند قسمت شمالی کاروانسرا قرار دارد.

سنگ های رودخانه ای، ملات ساروج، گچ و آجر از جمله مصالح به کار رفته در ساخت کاروانسرای تی تی است. طاق های آجری زیبا و شبکه آبرسانی برای انتقال آب به کاروانسرا از جمله ویژگی های جالب این بنا است.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در گذشته از لوله های سفالی برای انتقال آب به داخل ساختمان کاروانسرا استفاده می کردند. این لوله‌ها پس از طی مسافتی طولانی از چشمه‌های کوه‌های دورافتاده منطقه، آب گوارا را به دست کاروانسراها می‌رساند.

کاروانسرای تی تی تا اوایل دهه 1980 مالک خصوصی داشت. در این زمان توسط میراث فرهنگی خریداری شد و تاکنون دو بار (1401) بازسازی شده است. این کاروانسرا بنای مستحکمی است و هیچ خطر بزرگی ندارد. اما مانند سایر آثار تاریخی نیازمند مرمت و نگهداری است.