همزمان با روز جوان، دکتر فریبرز درتاج را در چه محدوده سنی می توان «جوانی» نامید؟ طبق تعریف فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی، بلوغ حالت یا مرحله رشد از بلوغ تا بلوغ است که در افراد عادی رخ می دهد. شروع آن همزمان با ظهور ویژگی های جنسی ثانویه در حدود 12 سالگی است و در حدود 19 سالگی به پایان می رسد، که مطابق با محدوده سنی سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای نوجوانی است.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در عین حال ادامه داد: اما برخی کارشناسان می گویند نوجوانی که تصور می شد در 19 سالگی به پایان برسد، اکنون از 10 سالگی تا 24 سالگی به طول می انجامد. مراحل آن شامل اوایل نوجوانی (سنین 10 تا 13 سالگی)، اواسط نوجوانی (سنین 14 تا 17 سالگی) و اواخر نوجوانی (سنین 18 تا 24 سالگی) است.
جوانان؛ یک دوره 10 تا 24 ساله
وی ادامه داد: در واقع این گروه از صاحب نظران معتقدند که تعریف سن اختیاری است، اما تعریف فعلی از نوجوانی بسیار محدود است و در سنین 10 تا 24 سالگی، نوجوانی بهتر تعریف شده است. در مقاله ای که در ژورنال سلامت کودکان و نوجوانان لنست منتشر شده است، محققان پیشنهاد کرده اند که تعریف اصلی نوجوانی (12 تا 19 سالگی) را تغییر دهید تا قوانین پیرامون آن مناسب تر باشد.
“سن” تعریف خوبی از نوجوانی نیست
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران تصریح کرد: همچنین به عقیده بسیاری از روانشناسان، سن روش مناسبی برای تعریف نوجوانی نیست. و در نوجوانی که دوره گذار از کودکی به بزرگسالی است و محدود به تغییرات فیزیولوژیکی و جسمانی نیست، قابل اجرا نیست.
به گفته درتاج، رشد در نوجوانی در سه سطح بیولوژیکی یا فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی رخ می دهد و هر سه این مؤلفه ها ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
پایان دوره نوجوانی زمانی است که نوجوانان از امتیازات ویژه بزرگسالی برخوردار می شوند
این استاد دانشگاه تصریح کرد: از نظر فیزیولوژیکی، آغاز نوجوانی با شتاب نهایی رشد استخوانی شدن و شروع رشد جنسی همراه است.» از منظر «روانشناختی»، آغاز نوجوانی با شتاب شناختی مشخص می شود. رشد و شکل‌گیری ویژگی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی، از منظر «اجتماعی» از طریق آمادگی برای نقش جوانی و بزرگسالی. در واقع پایان این دوره زمانی است که نوجوانان از امتیازات ویژه بزرگسالان برخوردار می شوند و این مؤلفه ای است که زمان، کمیت و کیفیت آن در جوامع مختلف متفاوت است.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت که باید بین بلوغ که فرآیند تغییر جسمانی است و نوجوانی که فرآیند تغییر روانی است، تفاوت قائل شد. در مطلوب ترین شرایط، این دو فرآیند به طور همزمان اتفاق می افتد، در غیر این صورت نوجوان مجبور به تحمل استرس و مشکلات اضافی می شود.
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران معتقد است: نوجوانان در دوران نوجوانی از اشکال مختلف مشکلات روانی، اختلال عملکرد و تعارض رنج می برند.
نیمی از اختلالات روانی قبل از 14 سالگی شروع می شود
درتاج با بیان اینکه بر اساس اعلام سازمان های بهداشت روان، از هر پنج نوجوان بزرگسال، یک نفر می تواند به اختلال روانی مبتلا باشد، درباره آمارهای موجود از اختلالات روانی در نوجوانان، گفت: همچنین بر اساس آمارهای جهانی، حداقل یکی از آنها تشخیص داده شده است.” نوجوان یک مشکل رفتاری دارد که این تعداد در واقع 20 درصد از نوجوانان را شامل می شود. علاوه بر این، نیمی از اختلالات روانی قبل از 14 سالگی و حدود 75 درصد از اختلالات روانی بزرگسالان تا سن 14 سالگی شروع می شوند.
این روانشناس تاکید کرد: مطالعات انجام شده در کانادا و آمریکا نشان داده است که سلامت روان نوجوانان یک مشکل جدی سلامت عمومی و روان است. عدم توجه به رفاه روانی نوجوانان در این دوره مهم اجتماعی شدن می تواند منجر به پیامدهای جبران ناپذیر سلامت روانی شود که می تواند مادام العمر ادامه داشته باشد و توانایی جوامع را برای بهره وری اجتماعی-اقتصادی کاهش دهد، به همین دلیل است که محققان تلاش های زیادی انجام داده اند. جنبه های تعریف کننده عملکرد روانی با این حال، درک کارکردهای روانشناختی در نتیجه درک اختلالات عاطفی و رفتاری، متناسب با شرایط درونی و بیرونی است.
افسردگی، اختلالات اضطرابی و استرس و همچنین اختلالات خوردن از شایع ترین اختلالات روانی در نوجوانی هستند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به شایع ترین اختلالات روانی که نوجوانان با آن دست و پنجه نرم می کنند، گفت: افسردگی، اضطراب، استرس و اختلالات خوردن از جمله شایع ترین اختلالات روانی در دوران نوجوانی است. گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا نشان داد که 91 درصد از نسل نوجوانان دارای علائم فیزیکی یا عاطفی استرس یا اضطراب و افسردگی هستند.
به عقیده وی افسردگی در بین نوجوانان شایع است و روانپزشکان و روانشناسان در مطالعات گسترده به خانواده های دارای نوجوان در مورد آن هشدار داده اند.
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران افزود: خودکشی در بین نوجوانان نیز رایج است اما افکار خودکشی که اصطلاحاً افکار خودکشی نامیده می شود بیشتر از خودکشی است که نیاز به ارزیابی فوری سلامت روان دارد. اضطراب اغلب خود را به شکل اختلالات خلقی و اختلالات رفتاری مخرب و همچنین علائم فیزیکی مانند خستگی یا خستگی مزمن، سرگیجه، سردرد و درد شکم یا قفسه سینه نشان می دهد.
اختلالات خوردن در دختران نوجوان بیشتر دیده می شود
درتاج با بیان اینکه اختلالات خوردن به ویژه در بین دختران نوجوان شایع است که می تواند سلامت جسمی را نیز به خطر بیندازد، تصریح کرد: به عنوان مثال در مورد اختلال پرخوری یا بی اشتهایی عصبی در نوجوانان، اقداماتی برای کاهش این اختلال وجود دارد. فشار بعد از خوردن غذا باعث ایجاد رفتارهای جبرانی مانند استفراغ عمدی، ورزش بیش از حد، مصرف ملین و غیره می شود که می تواند بسیار مضر باشد. پزشکان اغلب می توانند این مشکلات را تشخیص دهند. آنها می توانند توصیه های عملی به جوانان بدهند و آنها را تشویق کنند که در صورت لزوم از متخصصان درمان کنند.
به گفته این استاد دانشگاه، اختلالات روانی نیز در بین نوجوانان شایع است. این فرد در تشخیص خیال و واقعیت که به عنوان اختلالات روانی نیز شناخته می شود، مشکل دارد. اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو نمونه هایی از اختلالات فکری هستند.
این روانشناس با اشاره به اینکه عوامل مختلفی نوجوانان را در برابر این گونه رفتارها و مشکلات آسیب پذیر می کند، تصریح کرد: در سطح فردی افرادی که از توانایی های خود بی خبرند، افراد دارای عزت نفس پایین، افرادی که در گروه همسالان منفی هستند و… کسانی که درگیری تحصیلی ضعیفی دارند می توانند این مشکلات را ایجاد کنند. در سطح خانواده و اجتماعی عواملی مانند ناقص بودن فرآیند اجتماعی شدن در خانواده، ضعف کنترل و نظارت والدین مانند: ب- ندانستن والدین نوجوان خود، روابط عاطفی سرد بین اعضای خانواده، فروپاشی خانواده، بروز اختلاف نسلی بین فرزندان و والدین، ضعیف بودن رابطه والدین و فرزند، عدم حمایت خانواده، پایین بودن پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده، کاهش دلبستگی. نسبت به مدرسه، بی اعتقادی به هنجارهای رسمی مدرسه، عدم شرکت در فعالیت های مدرسه و گروه همسالان، ناکارآمدی مدرسه، ضعف رسانه های جمعی و خانواده در معاشرت و کنترل نوجوانان، اخلاق. کنجکاوی نوجوان و ابهام هویت می تواند زمینه ساز بروز رفتارها و مشکلات نوجوانان باشد.
وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه خانواده یکی از ارکان جامعه است که تمام سعادت و بدبختی انسان از آن سرچشمه می گیرد، خطاب به والدین تاکید کرد: شما می توانید والدین کنترل کننده باشید و با این شیوه فرزند پروری نیز می توانید. بین خود و نوجوانتان فاصله ایجاد کنید. اما به یاد داشته باشید که اینها دیگر کودک نیستند. در عین حال ممکن است فرصت انتخاب درست را نداشته باشند. پس آنها را به عنوان والدین راهنمایی کنید، اما هرگز به جای آنها تصمیم نگیرید. خانواده ها در صورتی می توانند به وظیفه خود عمل کنند که نسبت به تربیت، رفتار، نگرش و تربیت خود نسبت به نوجوانان آگاهی کامل داشته باشند و سبک تربیتی قاطعانه داشته باشند زیرا با این شیوه فرزند شما کمتر آسیب اجتماعی می بیند و احتمال این امر در کودکان کمتر است. یک کودک سالم از نظر روحی و جسمی بهتر است.
بیشتر بخوانید:
جزئیات پوشش بیمه ای خدمات روانشناسی اعلام شد
۴۷۲۳۶