امیر مسعود عابدین_ در پی سانحه هوایی که چند روز پیش در برزیل رخ داد، به جزئیات این حادثه عجیب و خاص می پردازیم. بر اساس اطلاعات موجود به نظر می رسد این حادثه قابل پیشگیری بوده است. یافته‌های جدید تحقیقات اولیه، از جمله گزارش‌های SIGMET (اطلاعات مهم هواشناسی) و تجزیه و تحلیل داده‌های پرواز، نشان می‌دهد که شرایط یخ‌زدگی شدید یک عامل است.
این یخ زدگی شدید ممکن است ابزارهای حیاتی هواپیما را تحت تاثیر قرار داده باشد و منجر به ارائه اطلاعات اشتباه شده باشد که در نهایت منجر به تصمیم گیری خلبانان بر اساس اطلاعات نادرست شده است.
در روز سقوط، شرایط آب و هوایی تا حدودی غیرعادی بود. یک هشدار آب و هوای قابل توجه (SIGMET) صادر شد که باید زنگ خطر را برای همه اپراتورهای منطقه به صدا در می آورد. این گزارش ابزار مهمی برای پیش بینی و کاهش خطرات مربوط به آب و هوا است و به طور خاص با هدف هشدار دادن به خدمه در مورد شرایط یخ زدگی شدید است.
گزارش مهم آب و هوا از SBGL (فرودگاه بین المللی گالائو در ریودوژانیرو) به وضوح باران و یخبندان را در هشدارهای خود توصیف می کند. این پدیده های آب و هوایی در هوانوردی خطرناک هستند زیرا می توانند به سرعت در سطوح هواپیما جمع شوند.
اگرچه هواپیمای ATR 72 در این حادثه مجهز به سیستم های یخ زدایی محافظ است، اما همچنان محدودیت هایی وجود دارد. شرایط یخ زدگی شدید می تواند این سیستم ها را تحت الشعاع قرار دهد و باعث ایجاد یخ در مناطق بحرانی یا بدتر از آن در حسگرهای هواپیما شود. هنگامی که این سیستم ها در معرض خطر قرار می گیرند، هواپیما می تواند سرعت و ارتفاع نادرست را گزارش کند و وضعیت خطرناکی را ایجاد کند که در آن خلبانان مجبور به تصمیم گیری بر اساس داده های نادرست هستند.
در چنین سناریوهایی، حتی خلبانان آموزش دیده و با تجربه نیز می توانند غافلگیر شوند زیرا عملکرد هواپیما به طور غیرقابل پیش بینی تغییر می کند.
اطلاعات پرواز و سقوط
بررسی داده های پرواز از لحظات حساس قبل از سقوط، چندین پارامتر کلیدی را نشان می دهد که بلافاصله نگرانی هایی را در مورد وضعیت هواپیما و تصمیمات اتخاذ شده در کابین خلبان ایجاد می کند. داده ها حاکی از آن است که هواپیما در ارتفاع کم خطرناکی پرواز می کرد، وضعیتی که ذاتاً حاشیه خطا را کاهش می دهد. در این ارتفاع کم سرعت ثبت شده 20 گره بود. چنین سرعت پایینی بسیار کمتر از آستانه عملیاتی ایمن ATR 72 است و به شدت نشان می دهد که هواپیما در حال نزدیک شدن به ایستگاه است. در هوانوردی، زمانی که جریان هوا بر روی بال ها برای ایجاد بالابر کافی نباشد، یک توقف اتفاق می افتد که باعث می شود هواپیما به سرعت ارتفاع را از دست بدهد.
پایداری جهت گیری هواپیما در لحظات پایانی نشان می دهد که خلبانان همچنان در تلاش برای حفظ کنترل بودند، اما کاهش سرعت حاکی از از دست دادن نیروی حیاتی بود. در این لحظه هواپیما بدون داشتن بالابر کافی شروع به فرود غیرقابل کنترل می کند.
شواهد ویدئویی ثبت شده در زمان سقوط وضعیت را تشدید می کند. این تصاویر به وضوح نشان می دهد که موتورهای هواپیما به طور عادی کار می کردند و هیچ نشانه ای از خرابی موتور یا آتش سوزی وجود نداشت. این واقعیت که موتورها به طور عادی کار می کردند و هواپیما همچنان به طور غیرقابل کنترلی سقوط می کرد، این احتمال را برجسته می کند که علت سقوط ترکیبی از توقف آیرودینامیکی و داده های اشتباه خلبان باشد.
تعامل بین عوامل انسانی و شرایط آیرودینامیکی هواپیما با توجه به فشار و استرس شدیدی که خلبانان در معرض آن قرار داشتند، اهمیت فزاینده ای پیدا می کند. به دلیل آلارم های احتمالی و رفتار هواپیما، خدمه با وضعیتی به سرعت در حال تحول مواجه شدند که نیاز به اقدام فوری و دقیق داشت.
متأسفانه، ترکیبی از ارتفاع کم، داده های گمراه کننده و شروع یک غرفه آیرودینامیکی به نظر می رسد خلبانان را فرصت کمی برای جلوگیری از فاجعه قریب الوقوع گذاشته است.
نقش لوله پیتوت: نقطه بحرانی شکست
لوله پیتوت یک جزء کوچک و به ظاهر ساده است، اما یکی یکی از ابزارهای مهم در هواپیما به شمار می رود و وظیفه اندازه گیری دقیق سرعت هوا را بر عهده دارد. این اطلاعات برای عملکرد ایمن هواپیما بسیار مهم است زیرا تقریباً بر هر جنبه ای از کنترل پرواز تأثیر می گذارد. لوله پیتوت اختلاف فشار هوا را که در اثر حرکت رو به جلو هواپیما ایجاد می شود اندازه گیری می کند.
با این حال، در شرایط انجماد شدید، این دستگاه حیاتی ممکن است به طور جزئی یا کامل منجمد شود. در این حالت، لوله پیتوت دیگر نمی تواند داده های دقیق سرعت هوا را ارائه دهد و در عوض اطلاعات نادرستی را در اختیار خلبانان قرار می دهد.
در سناریوی سقوط Voepass ATR 72، به احتمال زیاد لوله پیتوت یخ زده و در نتیجه اطلاعات نادرستی به خلبانان نمایش داده می شود. بدون داده های قابل اعتماد سرعت هوا، خلبانان اساساً کور پرواز می کردند و قادر به اندازه گیری دقیق سرعت هوایی خود نبودند. به عنوان مثال، اگر لوله پیتوت به اشتباه نشان می‌دهد که هواپیما سریع‌تر از قبل پرواز می‌کند، خلبانان ممکن است قدرت موتور را کاهش داده یا دماغه را بالا ببرند، زیرا معتقد بودند سرعت مطمئنی دارند. هر دو اقدام سرعت پرواز را کاهش داده و خطر توقف را افزایش می دهند.
در حین استال (استال هواپیما شرایطی است که در آن نیروی پسا کمتر از نیروی وزنی است)، بال ها دیگر نمی توانند بالابر ایجاد کنند و باعث می شود هواپیما به سرعت ارتفاع را از دست بدهد. اگر فورا شناسایی و اصلاح نشود، می تواند منجر به وضعیت غیرقابل برگشتی شود، به خصوص در ارتفاعات پایین که جای کمی برای خطا وجود دارد.
توقف بعدی و پیچش بعدی: یک مارپیچ مرگ
اگر توقف فوراً تصحیح نشود، ممکن است هواپیما دچار چرخش شود. چرخش یک موقعیت پروازی پیچیده و خطرناک است که در آن هواپیما سقوط می کند. برای جلوگیری از از دست دادن سریع ارتفاع و بازگرداندن هواپیما به پرواز پایدار، خلبانان ممکن است کنترل ها را عقب کشیده باشند تا وضعیت دماغه هواپیما را بالا ببرند. در نهایت با وجود تلاش دیرهنگام خلبانان، هواپیما سقوط کرد.
این حادثه غم انگیز یادآور خطرات یخ زدگی شدید و اهمیت حیاتی ابزار دقیق است. شواهد کنونی قویاً نشان می‌دهد که یخ بستن لوله پیتوت، همراه با بارگیری سنگین مسافران و اطلاعات نادرست، در نهایت منجر به سقوط Voepass ATR 72 شده است. ATR 72 یک هواپیمای دو موتوره توربوپراپ کوتاه برد است که توسط سازنده هواپیمای فرانسوی-ایتالیایی AT R ساخته شده است.
منبع: مشترک شوید
58322