پریسا ساسانی: پنج سال از درگذشت محمدرضا شجریان، خسرو ایران می گذرد. دوره ای که نه تنها بر حافظه او تأثیری نداشت. بلکه سال به سال بر محبوبیت و دوستدارانش افزود. درست مثل شعر زیبا و بی تکلف شاعر شاملوی که در قسمتی از شعر بلند ابتدای ترانه می گوید:
انسان شدن تجسم وظیفه بود.
توانایی دوست داشتن و دوست داشته شدن
توانایی شنیدن
توانایی دیدن و گفتن
توانایی غمگین و شاد بودن
قدرت خنده وسعت دل است، قدرت گریه حیات روح است
توانایی بلند کردن گردن برای افتخار به اوج شکوه فروتنی
توانایی عالی برای جابجایی بار اعتماد
و توانایی غم انگیز برای تحمل تنهایی
تنهایی
تنهایی
تنهایی برهنه
انسان
سختی کار است.
استاد شجریان هنر آواز را فارغ از جنسیت تدریس می کرد
آنچه مسلم است موسیقی ایرانی با سنت سینه به سینه آموزش نسل به نسل به فرزندان این مرز و بوم رسیده است و اساتید برجسته هنر نامی ایران تدریس را وظیفه خود دانسته اند. این محمدرضا شجریان نیز از این قاعده مستثنی است نبود و در عمر پربرکت خود شاگردان بی شماری را در رشته آواز تربیت کرد و این مهم زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم هنر آواز را فارغ از جنسیت به علاقه مندان به این هنر آموخت. او از سال 1985 به مدت هفت سال در آکادمی هنر بود.
با توجه به این محبوبیت و همچنین زنده نگه داشتن یاد و خاطره استاد بی نظیر آواز ایران، خبرگزاری بازتاب آنلاین در نظر دارد به مناسبت تولد وی از امروز 10 مهرماه تا 11 مهرماه در گفت وگویی درباره بخشی از زندگی کمتر مطرح شده یعنی آموزش آواز صحبت کند. سالگرد درگذشت او با هنرجویانش در سال 1389. نگاهی به کارگاه آواز موسیقی در حوزه هنری بیندازید و نباید گفت که در این راستا ایلیا محمدی نیا، کارشناس و پژوهشگر مطالعات فرهنگی، که مسئولیت برگزاری کارگاه آواز ایرانی را بر عهده داشت. در آن زمان؛ بازتاب آنلاین با ارائه اطلاعات، عکس، فیلم کمتر دیده شده و ارتباط مفید و موثر.
بررسی یک رویداد تاریخی
خبر برگزاری کارگاه ویژه موسیقی ایرانی اولین بار در 9 مهرماه 1385 پخش شد. کارگاهی که محمدرضا شجریان آن را با هدف افزایش سطح فرهنگ و دانش موسیقی اصیل ایرانی عنوان کرد. پس از اعلام راه اندازی این کارگاه بسیاری از علاقه مندان به آواز موسیقی ایرانی برای شرکت در کارگاه ها ثبت نام کردند و در مرحله اول حمیدرضا نوربخش، مظفر شفیعی، علی جهاندار و محسن کرامتی به عنوان داوران کارگاه آواز معرفی شدند. توسط محمدرضا شجریان و انتخاب علاقمندان به شرکت. آنها این کارگاه را به پایان رساندند و تعداد انگشت شماری از رهبران این حرفه که هیچ آموزش فنی ندیده بودند انتخاب شدند و اولین روز این کارگاه در 14 اسفند 1393 برگزار شد.
اولین کارگاه آموزش آواز به بحث در مورد تکنیک ها، تولید صدا و روش های مختلف آواز اختصاص داشت که استاد شجریان در جلسه ای سه ساعته به تشریح آن پرداختند.
پرچم آواز ایران باید همیشه بالا باشد
محمدرضا شجریان در این نشست که به سرپرستی حمید نوربخش برگزار شد به دلایل برگزاری کارگاه آواز اشاره و گزارش داد. خبرنگار مهر از همان روز گفته بود: «در سال‌هایی که در عرصه موسیقی و خوانندگی حضور و فعالیت داشتم. من دیده ام که بسیاری از علاقه مندان به خوانندگی به هر دری می زنند و به نتیجه مطلوب نمی رسند و متأسفانه کسی را در این عرصه ندیده ام که بتواند پرچم آواز ایران را به اهتزاز درآورد، اما ناامید نیستم و می خواهم پرچم آواز ایران همیشه برافراشته باشد زیرا در استعدادهای جوان دیده ام که می توانند به این موضوع مهم بپردازند. بر این اساس تصمیم گرفتم دوباره دوره های آواز را برگزار کنم تا شاید بتوانم راه درست را به شما نشان دهم.
جایگاه آموزش آواز استاد شجریان از دیدگاه نوازندگان
در آن زمان کارگاه استاد شجریان مورد توجه اهالی موسیقی قرار گرفت و نظرات مختلفی را بیان کردند. یکی از این منظر، نظر روشن پرویز مشکاتیان، نوازنده سنتور، در گفتگوی سال 1384 با رسانه ها وی بیان کرد: صدای خوب هدیه ای است که از سوی خداوند به انسان سپرده شده است و باید از این موهبت الهی در گذر زمان و شناخت و کشف استعداد افراد نهایت استفاده را کرد.
اما داریوش طلایی نوازنده تار و سه تار در پاسخ به کارگاه آواز سوالی را مطرح کرد و گفت که به دلیل گستردگی حوزه آواز، آیا زمینه یا ایده ای برای آموزش آواز در رشته های آوازی دیگر وجود دارد؟ از آنجایی که خوانندگی مقوله وسیعی در موسیقی ایرانی است، برگزاری دوره های آموزشی از این دست تنها بخشی از نیازهای علاقه مندان به موسیقی را پوشش می دهد.
تزکیه مقدم بر آموزش است
داریوش پیرنیاکان نوازنده تار و سرپرست گروه موسیقی شهنازی نظر دیگری داشت. او معتقد بود که درس آواز جدا از آموزش ساز نیست و یادگیری یک ساز به اندازه یادگیری آواز مهم است یا بهتر است بگوییم تقویت قدرت صوتی در آواز.
شجریان از آموزش موسیقی ایرانی دست برنداشت
کارگاه های آواز موسیقی ایرانی پس از رویدادهای اجتماعی سال 1387 در فرهنگستان هنر به رهبری میرحسین موسوی. متوقف شد اما استاد شجریان جریان آموزش آواز موسیقی ایرانی را متوقف نکرد و آن را به مؤسسه دل آواز منتقل کرد و این کارگاه ها به مدت هفت سال ادامه یافت. آنچه از استاد شجریان آموختند به نسل های بعدی منتقل شد.
* عکس: آلبوم شخصی مسعود موسوی زاده هنرجوی کارگاه آواز استاد شجریان
24357