در وسط دریای خزر، شهر عظیم و منحصر به فرد دوران شوروی به نام نفت شاتپری قرار دارد که با پل های فلزی و سکوهای نفتی مانند شهری شناور روی دریا به هم متصل شده است.
به گزارش تجارت نیوز، این منطقه که از اوایل دهه 1950 شروع به کار کرد، در 60 مایلی ساحل باکو قرار دارد و به عنوان اولین سکوی نفتی فراساحلی جهان، سابقه طولانی و پرماجرا دارد. نفت شاپری در اوج خود هزاران کارگر را در خود جای داده بود و دارای امکانات زیادی مانند تئاتر، مغازه، بیمارستان و حتی زمین فوتبال بود.
ساخت و توسعه میادین نفتی
پروژه تولید نفتا شاتپری توسط کارگران نفت شوروی در اواخر دهه 1940 راه اندازی شد. با نصب اولین سکوهای حفاری، این منطقه به سرعت به یک میدان نفتی پررونق تبدیل شد. ساخت این شهر فراتر از یک سکوی نفتی ساده بود. به منظور ایجاد فضای زندگی پایدار، سازه هایی مانند نانوایی، مغازه ها، تئاتر، زمین فوتبال و حتی پارک بر روی سکوهای فلزی ساخته شد. یکی یکی از جالب ترین جنبه های ساخت این شهر غرق شدن هفت کشتی در اطراف شهر بود که به عنوان موج شکن عمل می کردند و شهر را از طوفان های دریایی محافظت می کردند.
این شهر همچنین با بیش از 100 مایل پل و جاده به هم متصل است یکی به یکی از عجایب معماری و مهندسی آن زمان تبدیل شده است. از سال 1951، زمانی که نفتا پاتری اولین محموله نفت خود را ارسال کرد، تا دهه 1960، این شهر یکی به یکی از مهمترین مراکز تولید نفت شوروی تبدیل شد. برای ساخت این شهرک، هفت کشتی غرق شدند تا یک منطقه مصنوعی و حفاظتی در برابر امواج دریا ایجاد شود.
در اوج خود در سال 1967، این میدان نفتی 7.6 میلیون تن نفت تولید کرد. اما در سال های اخیر به دلیل پیدایش میادین بزرگ نفتی و نوسانات قیمت نفت، تولید آن کاهش یافته و جمعیت آن به حدود 2000 نفر رسیده است.
چالش های زیست محیطی و آینده مبهم نفتا پاتری
بخشی از این شهر به دلیل مجاورت با آب شور دریای خزر در حال ریزش است و گزارش هایی از نشت نفت و آلودگی منتشر شده است. برخی از کارشناسان و فعالان محیط زیست نسبت به وضعیت آلودگی این منطقه نگرانی هایی دارند و به ویژه برگزاری کنفرانس COP29 در باکو اهمیت این موضوع را دوچندان کرده است.
از سوی دیگر این سوال پیش می آید که با تمام شدن منابع نفتی این منطقه چه سرنوشتی در انتظار نفتا پاتری است؟ برخی از آن به عنوان یک مکان بالقوه برای گردشگری یاد می کنند و معتقدند که می توان آن را به موزه تبدیل کرد و برخی دیگر احتمال رها شدن این سازه را به دلیل هزینه های بالای برچیدن آن مطرح می کنند.
چالش ها و وضعیت فعلی
در سال های اخیر به دلیل پیدایش میادین جدید نفتی و نوسانات قیمت نفت، از اهمیت اقتصادی نفت شاتری کاسته شده و تولید روزانه آن به حدود 3000 تن رسیده است. کاهش تولید نفت باعث کاهش تعداد کارگران در این منطقه شده و بسیاری از نقاط شهر خالی از سکنه مانده است. علاوه بر این، بخش هایی از سازه ها به دلیل نزدیکی به آب شور دریا فرو می ریزند. با این حال، نفت شاپری همچنان یک شهرک نفتی فعال است.
علاوه بر کاهش فعالیت های اقتصادی، چالش های زیست محیطی نیز وجود دارد. گزارش هایی مبنی بر نشت نفت و آلودگی دریایی به دلیل این سکوهای قدیمی وجود دارد و نگرانی ها در مورد آلودگی در این منطقه افزایش یافته است. سازمان های محیط زیست آذربایجان نیز بارها نسبت به آلودگی نفتی اعتراض کرده و خواستار رسیدگی به آلودگی دریا و کاهش اثرات مضر آن بر محیط زیست شده اند.
آینده نفت
سوالات زیادی در مورد آینده نفتا-شاپری وجود دارد. با تمام شدن ذخایر نفت، دولت آذربایجان باید سرنوشت این منطقه را رقم بزند. برخی پیشنهاد کرده اند که میدان نفتی به یک مقصد گردشگری تبدیل شود و برخی دیگر آن را موزه ای زنده توصیف کرده اند که تاریخ صنعت نفت را به تصویر می کشد. اگرچه هزینه های بالای نگهداری و بازسازی این شهر چالش بزرگی خواهد بود، اما این تصمیم می تواند آینده متفاوتی را برای این شهر صنعتی رقم بزند.
نفت شاپری نه تنها اولین سکوی نفتی فراساحلی است، بلکه نمادی از تلاش های فنی و اقتصادی دوران شوروی است. اگرچه دوران طلایی این شهر به پایان رسیده است، اما همچنان یادآور دوران شکوفایی صنعت نفت در این منطقه است و تاریخ صنعت نفت در منطقه خزر را پربار کرده است. آینده این شهر به تصمیمات آینده مسئولان بستگی دارد. آیا نفت شاتپری به مکانی برای گردشگران و موزه زنده تبدیل می شود یا تنها و فراموش می شود؟
