به گزارش خبرگزاری بازتاب آنلاین به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی; سالیوان در خاطرات خود برنامه «تغذیه به کروکودیل» را در ادبیات سفارت آمریکا ارائه می دهد، استراتژی دولت شریف امامی برای رهایی رژیم پهلوی از بحران های سیاسی و اجتماعی. شریف امامی می خواست با اعطای آزادی های سیاسی قابل توجه و مدعی کاهش توتالیتاریسم و مداخله سلطنت در نهاد حکومت، روزنه امیدی را به روی رژیم پهلوی بگشاید که نه تنها نشد، بلکه زمینه ساز افزایش رادیکالیسم شد. خاطرات سالیوان از برنامه تغذیه کروکودیل و پایان آن را مرور می کنیم:
در اولین دیدار با نخست وزیر جدید، او سعی کرد به ما بفهماند که با اختیارات کامل نخست وزیر شده است و مستقل از پادشاه عمل می کند. وی تاکید کرد که نخست وزیران قبلی همگی دستورات شاه را اجرا می کردند و تابع دستورات او بودند، در حالی که او اینگونه نبود و اعضای دولت فقط به او پاسخگو بودند و مجلس و رابطه دولتش با شاه کاملا تشریفاتی بود. و سطحی. برنامه کاری او بر اساس دادن امتیازات عمده به مخالفان سیاسی برای آرام کردن اوضاع بود. او گفت که این امتیازات به قدری جامع و چشمگیر خواهد بود که مخالفان همه آرزوهای خود را برآورده خواهند دید و دیگر چیزی برای درخواست نخواهند داشت. ما بعداً این برنامه را “برنامه تغذیه کروکودیل” در پیام نامیدیم.
در این مدت، من و پارسونز، سفیر انگلیس و به ابتکار و درخواست خود شاه، یک روز در میان به دیدار او می رفتیم. شاه در این دیدارها از برنامه ها و برنامه های خود برای آینده رژیم گفت و در مورد مسائل روز نیز گفتگو کرد. وی تاکید کرد که حکومت را در چارچوب قانون اساسی انتخاب کرده و قصد بازگشت به دیکتاتوری گذشته را ندارد.
او معتقد بود که اگر نسل جوان و قشر تحصیلکرده فرصت‌های سیاست آزادسازی دولت شریف امامی را به درستی درک کنند و مسئولانه به فعالیت‌های سیاسی روی آورند، عرصه فعالیت آخوندها تنگ‌تر می‌شود. شاه قدرت و نفوذ آخوندها را به سخره گرفت و گفت که آنها از واقعیت های ایران مدرن بی اطلاع هستند. وی همچنین ابراز اطمینان کرد که رده های بالای جامعه ایران ناتوانی آخوندها در اداره امور کشور را تشخیص خواهند داد و متوجه خواهند شد که حکومت دینی فرصت های جدیدی را برای ظهور کمونیسم فراهم می کند.
تاکتیک های شاه و دولت شریف امامی آشکارا شکست خورده است. مخالفان نه تنها به امتیازاتی که به آنها داده شد راضی بودند، بلکه با هر قدم عقب نشینی دولت یک گام به جلو برداشتند و مطالبات و انتظارات جدید و انقلابی تری را مطرح کردند. کم کم شعارهای عمومی علیه نظام و حکومت تندتر و مشخص تر شد، نام شاه بر سر زبان ها افتاد و شعارهایی مانند مرگ بر شاه در همه جا به گوش می رسید.
در این شرایط، دولت شریف امامی نتوانست دوام بیاورد و شاه چاره ای جز نصب حکومت نظامی نداشت. از آنجایی که من این وضعیت را پیش‌بینی می‌کردم و مطمئن بودم که شاه قبل از تصمیم‌گیری درباره تشکیل حکومت نظامی نظر ما را خواهد گرفت، گزارشی را به واشنگتن فرستادم که در آن به این موضوع اشاره کردم، زیرا تصور می‌کنم شاه نظر ما را در مورد تشکیل حکومت نظامی جویا خواهد شد. با توجه به بحران کنونی، این امکان وجود دارد که از این پس دولت آمریکا این موضوع را بررسی و نظر خود را به من اعلام کند.
از اینکه پاسخ سوال خود را به این سرعت و به وضوح در عرض 48 ساعت دریافت کردیم بسیار شگفت زده شدیم. پاسخ واشنگتن این بود که دولت آمریکا معتقد است که بقای شاه مهمترین چیز است و ایالات متحده از هر تصمیمی که او برای تحکیم قدرت و موقعیت خود بگیرد، حمایت خواهد کرد. در پاسخ واشنگتن به صراحت اشاره شده بود که اگر شاه برای حفظ نظم و تثبیت حکومت خود، تشکیل حکومت نظامی را ضروری بداند، ایالات متحده درخواست شاه را در این مورد تأیید و حمایت خواهد کرد. این پیام به وضوح نیاز به استقرار دولت نظامی را با قدرت کامل برای اجرای مقررات نظامی و مقابله با مخالفان نشان می دهد.
منبع: سالیوان، ویلیام (2012). مأموریت در ایران (خاطرات سالیوان – آخرین سفیر آمریکا در ایران)، ترجمه ابراهیم مشفقی فر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 179-189.
۲۵۹