به گزارش خبرگزاری بازتاب آنلاینگزارشگر «ذن روز» در نیمه اول مهر 1352 به سراغ دو بازیگر جوان و مطرح کشورمان، علی نصیریان و عزت الله زمزی رفت تا وضعیت سینمای ایران را جویا شود. چرا سینمای ما از اصول اولیه فیلمسازی دور است و در بیشتر موارد همچنان فیلم های مبتذل و پوچ ارائه می کند؟ چه عواملی مانع از تولید یک اثر خوب و جذاب یک فیلمساز می شود؟ بازیگران تئاتر چه نقشی در سینمای ایران دارند و چرا برخی از آنها آنطور که باید در کارشان موفق نیستند؟ فیلم خوب چیست و مردم چه واکنشی نسبت به شرایط کنونی سینمای ایران دارند؟ مشروح این مصاحبه به نقل از زن هفتم می باشد مهر 1352 در زیر بخوانید:
چرا بیشتر دوران کاری خود را در سینما گذرانده اید، چرا ترجیح می دهید با مهرجویی همکاری کنید و ادامه کار در سینما به کار تئاتر که هنر اصلی و اولیه شماست آسیب نمی زند؟
تعظمی: در مجموع سینما حوزه و فرصت کار وسیع تری دارد اما فعالیت در سینما به هیچ وجه از کار تئاتر ما کم نکرده است. گروه ما در اداره تئاتر وزارت فرهنگ و هنر هر ساله دو برنامه را در سالن 25 برگزار می کند. شهریور [تماشاخانه‌ی سنگلج کنونی] روی صحنه می آورد
نصیریان: متاسفانه در مورد فیلمنامه نویس و نمایشنامه نویس خیلی ضعیف هستیم. متأسفانه تعداد نمایشنامه نویسان و فیلمنامه نویسان جنجالی کشورمان از تعداد انگشتان دست فراتر نمی رود! و باز هم باید افسوس خورد که این چند نفر به ندرت قلم برمی دارند و چیزی می نویسند. بنابراین میدان برای کسانی که تجربه ندارند و ناشیانه و کلیشه‌ای در نوشتن سناریو و نمایشنامه «رقیب» می‌شوند، خالی می‌ماند. به عنوان مثال، بسیاری از فیلمنامه نویسان فیلم های ملی -البته من نمی خواهم به شخص خاصی توهین کنم- از فیلم های مبتذل ترکی و هندی استفاده می کنند. در مورد نمایشنامه نویسان اینطور نیست و به همین دلیل است که ما همیشه با کمبود نمایشنامه دست و پنجه نرم می کنیم و به همین دلیل است که بیشتر به نمایشنامه های خوب خارجی تکیه می کنیم.
بخشی از سوال اول بی پاسخ ماند و درباره همکاری شما با داریوش مهرجویی و ماهیت این همکاری بود.
تعظمی: بازیگری که با کارگردانی مثل مهرجویی کار می کند، کاملا احساس راحتی می کند، گلایه ای ندارد و از نتیجه اش مطمئن است. بازیگر در فیلم مهرجویی احساس مسئولیت می کند. به عنوان مثال، برای فیلم «پستچی» ساعت‌ها در استودیو به تمرین «تغییرها» پرداختیم. قبل از اینکه هر صحنه را بگیریم، با هم دعوا می کردیم و حتی در مورد آن بحث می کردیم.
هر کارگردانی از بازیگرانش متفاوت استفاده می کند. مثلا خود من اما استفاده ای که داریوش مهرجویی از بازیگرش می کند با دیگران کاملا متفاوت است. همکاری با مهرجویی برای من بهترین کار است و به همین دلیل به او و کارش ایمان دارم.
حتما قبول دارید که اکثر بازیگران خوب و ثابت سینمای جهان از روی صحنه به جلوی دوربین آمدند مانند ریچارد برتون، سر لارنس اولیویه، مارلون براندو و بسیاری دیگر، هرچند اخیرا این موضوع در سینمای ایران جدی گرفته شده است اما برخی از بازیگران خوب تئاتر ما نتوانستند آنطور که باید در سینما موفق باشند، چرا؟
نصیریان: بحث فقط انتخاب شغل است. اول از همه، این سوالی است که باید به عنوان بخشی از مطالعه حل شود. مثلا چند وقت پیش پیشنهادی به من شد که نپذیرفتم. به آقای فیلمساز گفتم سناریوی شما کوچکترین حسی به من نمی دهد. برای همین من کاری برات نکردم. یعنی کاری که من می توانم انجام دهم به هیچ وجه به فیلم شما کمک نمی کند. مهم نیست که یک تهیه کننده چقدر به من پول می دهد. اگر پانصد هزار تومان هم باشد، اگر کار دردناکی نتوانم انجام دهم چه فایده ای دارد؟ و اگر همه اینها را بدانم، پس هر پیشنهادی را می پذیرم، پس من فردی غیر دوستانه هستم و مسئولیت حرفه ای ندارم. همه اینها منجر به شکست می شود.
تعظمی: فراموش نکنید که سینمای کشور ما با بازیگران تئاتر شروع شد. اما تئاترهای سابق – غیر از آثار ترجمه شده ای که روی صحنه می آمد – شبیه فیلم فارسی بود! تئاتر کم کم تغییر کرد و با پیشرفت تئاتر بازیگرانش هم تغییر کردند. در مورد عدم موفقیت برخی از اقدامات ذکر شده، نظر نصیریان کاملاً صحیح است. هر نقشی را نباید پذیرفت.
به غیر از سه فیلم «گاو»، «هالو» و «پستچی» که با مهرجویی کار کردید و در هر سه بازی جذابی داشتید، در فیلم «بتا» ساخته هژیر داریوش و در قالب نقش کوتاهی در نقش یک دیوانه دارید. سرگرد «ولی خان» در فیلم «صادق کرد» تقوایی نیز دیده شد. فکر می کنید در این دو مورد انتخاب درستی کرده اید؟
نظم و انضباط: همانطور که بارها گفته شد چیزی به نام تجمع بزرگ و کوچک وجود ندارد. مدت زمانی که بازیگر جلوی دوربین یا روی پرده بزرگ قرار می‌گیرد به اندازه یا کوچکی بازیگر مهم نیست، بلکه فقط به عملکرد خوب بازیگر خوب اهمیت می‌دهد. برخی از منتقدان و سینماگران خارجی که در جشنواره بین‌المللی فیلم به تهران آمده بودند، به نقش کوتاه من در فیلم «بتا» اعتماد کردند و مرا تشویق و استقبال کردند. و اما «صادق کارده»… (اینجا تعظمی کمی فکر می‌کند و سرش را تکان می‌دهد) درباره‌اش حرف نزنید، «صادق کارده» برای من یک تجربه بود!
سینمای ایران در سال های اخیر پیشرفت موثری داشته و مردم بر خلاف چند سال پیش فیلم های خوب را پذیرفته اند یا حداقل می توان گفت دیگر فیلم های بازاری و مبتذل عرصه غالب نیستند. وضعیت کنونی سینمای ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
نظم و انضباط: در هر دگرگونی، سطح معینی از “شکل گیری” ایجاد و دنبال می شود. به نظر من کمبود بازیگر، نویسنده و کارگردان عامل پیدایش سینمای ماست. همان بازار و همان سینمای بی رحم. خوشبختانه در هر گوشه از یک استودیو فیلمی با کیفیت بالا ساخته می شود. مسیر باز را باید طی کرد. ناگفته نماند که مردم از فیلم های خوب استقبال می کنند. اولاً سطح فرهنگ افزایش یافته است. دوم اینکه مردم به تماشای فیلم های بد عادت داشتند. حتی در مورد فیلم های خارجی. چند سال پیش نمی توانستید یک فیلم خارجی خوب را روی پرده ببینید. انگار جامعه خارجی حتی هندی ها عمدا فیلم های مزخرف را برای ایران انتخاب کرده اند.
تماشاگر سینما آنچه به او داده می شود را می بیند و به آن عادت می کند، به همین دلیل است که مثلا اگر ده پانزده سال پیش فیلمی مثل پستچی نمایش داده می شد، قطعا مردم آن را نمی دیدند. اما اکنون خوشبختانه مخاطبان نسبت به فیلم های قبلی بی تفاوت شده اند.
به نظر شما به طور کلی چه نوع فیلمی فیلم خوب است؟ برای پیشرفت بیشتر چه مسیری را می توانید طی کنید و چه سبکی از فیلم می توانید بسازید؟
نصیریان: قطعاً باید فیلم خوبی ساخته شود. می تواند از هر سبکی باشد. معمولی، تاریخی، امروز، دیروز و در هر حوزه دیگری که بتوان برنامه ریزی کرد. شما داستان ها و موضوعاتی را می بینید که اصلا قابل بازنمایی در سینما نیستند. فیلم حداقل باید وسیله ای برای پیشرفت جامعه باشد و چیزی به مردم بدهد. نه اینکه بیهوده باشد و چیزی از آنها بگیرد. به عنوان مثال، زمان و پول آنها. بعد از موضوع، کار به کارگردانی و بازیگری می رسد که باید خوب باشد و متأسفانه آنچه مردم می خواهند هنوز با اصول اولیه سینما فاصله دارد.
تزمازی: از نظر بازیگری و کارگردانی معتقدم «فیزیک» بازیگر به خصوص در فیلم «آگراندیسمن» خیلی مهم است و او بزرگ می شود و انتخاب بازیگر 50 درصد کار کارگردان را به خود اختصاص می دهد. بازیگر 25 درصد خود بازیگر روی شخصیت داستان کار می کند تا به او نزدیک شود و 25 درصد بقیه کار کارگردان است که بازیگر را آنطور که می خواهد بسازد.
نصیریان: یک بازیگر خوب باید بتواند شخصیت بازی را حس کند و به آن نزدیک شود. بقیه خودش رسیدگی میکنه
تعظمی: این هم درست است. قبل از فیلمبرداری آنقدر با این نقش بازی می کنم که خودم «مرد» می شوم. بعد مدت ها در قالب همین شخصیت زندگی می کنم… برای همین وقتی می بینم بازیگری همزمان در چند فیلم بازی می کند تعجب می کنم. واقعا تسلط زیادی می خواهد!
نصیریان: اینها عواملی است که سینمای ما را به سمت ابتذال و رکود سوق می دهد و مانع پیشرفت آن می شود. البته، پذیرش غیرمستقیم کار و شروع مجدد یا تلاش برای کسب درآمد بیشتر تنها منجر به شکست خواهد شد. برای موفقیت در کار باید آن را جدی گرفت و کار در سینما نمی تواند از این قاعده کلی مستثنی باشد.
23259