روزهای سیاه روزنامه نگاران علم در جهان، شایعات و مطالب در کسوت علم!

به گزارش خبرگزاری بازتاب آنلاین، مریم ملی در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: اگر منشأ پژوهش در مراکز علمی و دانشگاهی را در نظر بگیریم، مشخص می شود که زبان فنی دانشمندان و محققان زبان مناسبی برای توضیح کار آنها نیست. به افراد دیگر بنابراین جامعه به نوعی واسطه نیاز دارد که بتواند فعالیت های پژوهشگرانی که پشت درهای بسته آزمایشگاه و پژوهشکده نشسته اند با مهارت روزنامه نگاری که مخاطب را به درستی بشناسد و البته بر روش علمی تسلط داشته باشد برای مردم توضیح دهد. این مسئولیت از دو جهت بسیار حائز اهمیت است: اول اینکه روزنامه نگار باید ماهر باشد و بتواند برای مخاطب خود توضیح دهد که محقق و دانشمند چه می کند و قرار است به چه پرسش ها، دغدغه ها و چالش های بشریت پاسخ دهد یا راه حلی برای آن بیابد. و دوم، تجزیه و تحلیل و نقد مکانیسم های دولتی که بر کار علمی تأثیر می گذارد. روزنامه نگاری علمی یک نیاز اساسی و مهم در دنیای امروز است که در آن اخبار، شایعات و مطالب در پوشش علم به تعداد بیش از هر زمان دیگری ظاهر می شود. اما متأسفانه روزنامه نگاران علم، که جامعه کوچکی هم دارند، در چهار پنج سال گذشته روزهای سیاهی را پشت سر گذاشته اند. آنها یا رسانه خود را از دست دادند یا از رسانه رانده شدند. عوامل زیادی در این موضوع دخیل هستند که در این مقاله به برخی از آنها اشاره می کنیم. با این حال، قبل از آن، بسیار مهم است که بدانیم روزنامه نگاری علمی چیست، روزنامه نگار علمی کیست و حضور خبرنگاران علمی در جامعه جهانی چگونه مهم و مهم است؟

یک روزنامه نگار علمی نویسنده ستایش دانشمندان نیست

روزنامه نگار علمی با مروج علم فرق دارد. مروج علم می کوشد مفاهیم یک یا چند رشته به ویژه علم را برای مردم تبیین کند و با ساده سازی آنها بر اصل موضوع، اهمیت آن علم را برای مردم روشن کند. برای این کار می تواند از رسانه های مختلف یا کارگاه ها و جلسات مختلف استفاده کند و علم را با سرگرمی ترکیب کند تا مخاطبان بیشتری را به دست آورد و اهمیت آن را بیشتر روشن کند. اما روزنامه نگاران علمی قبل از هر چیز روزنامه نگار هستند. آنها به همان دلایلی که روزنامه نگاران ورزشی و روزنامه نگاران سیاسی سیاست را پوشش می دهند، علم را پوشش می دهند. روزنامه نگار همیشه به حقیقت وفادار می ماند و سعی می کند تا حد امکان به آن نزدیک شود. اگرچه گاهی حقیقت این است که برخی از فعالیت های دانشمندان و محققان برای جامعه غیراخلاقی یا خطرناک است. دبورا بلوم برنده جایزه پولیتزر و مدیر برنامه روزنامه نگاری علمی نایت در MIT، در یکی او درباره کنفرانس‌های انجمن جهانی روزنامه‌نگاران علمی می‌گوید: «ما روزنامه‌نگاران علمی نیستیم که علم و دانشمندان را تشویق کنیم، بلکه داستان‌نویسانی هستیم که داستان علم را با تمام جزئیات، پیچیدگی‌ها و دیدگاه‌های انتقادی آن برای مخاطبان تعریف می‌کنیم.»

تجهیز افراد به دانش مورد نیاز برای تصمیم گیری

یکی جنبه دیگری که روزنامه نگاری علمی را در کشورهای توسعه یافته بسیار مهم می کند این است که بخشی از مالیاتی که مردم به دولت های خود می پردازند صرف تحقیق و توسعه پروژه های علمی می شود. محققین برای ادامه پروژه باید بتوانند سود ببرند و اعتماد مردم را به خود جلب کنند بنابراین گزارشگران علمی با مشاهده و پرسش سعی دارند به مردم نشان دهند که مدیران پروژه های علمی چگونه کار می کنند و کار تا کجا پیش رفته است. یکی یکی از اهداف اصلی روزنامه نگاری تجهیز افراد به اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری آگاهانه است. هرکسی که بخواهد روزنامه نگاری را تضعیف کند از ناآگاهی شهروندان سود می برد. شیوع کرونا این مشکل را به بهترین شکل نشان داده است. درست در زمانی که جان مردم دنیا در خطر بود، عده ای با خرافات و شایعه پراکنی سعی در تبلیغ محصولات نامعتبر و پول جیبی خود داشتند. در چنین شرایطی خبرنگاران علمی سعی کردند با بحث های علمی و مراجعه به مقالات معتبر پزشکی، آخرین اخبار از روش های انتقال ویروس و خواص واکسن ها را توضیح دهند. درست زمانی که برخی از مقامات و مدیران بلندپایه کشورها به شبه علم متوسل شدند و کووید-19 را دروغی بزرگ خواندند، خبرنگاران علمی از تمام رسانه هایی که در اختیار داشتند برای اطلاع رسانی درباره این همه گیری و جزئیات آن استفاده کردند. روزنامه نگاران علم روز به روز، گاهی اوقات حتی ساعت به ساعت، مردم را در مورد آنچه برای تصمیم گیری مرگ یا زندگی لازم است آگاه می کردند. کدام واکسن کووید-19 را انتخاب کنید، چگونه از ماسک استفاده کنید و چه نکاتی را در مکان‌های عمومی رعایت کنید نیاز به اطلاعات دقیق دارد. عموم مردم برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه نیاز داشتند (و هنوز هم نیاز دارند) تصویر بزرگتر را ببینند. آنها همچنین باید بدانند که در پشت پرده چه می گذرد تا زمینه بزرگتری را که دانشمندان و کارشناسان بهداشت، سیاستمداران و صنعت در آن فعالیت می کنند، درک کنند.

رابطه روزنامه نگار علمی و محقق رابطه معلم و دانش آموز نیست

بخش بزرگی از شغل روزنامه نگاران علمی، مصاحبه و پرسش از محققان و دانشمندان است. در ظاهر ممکن است به نظر برسد که روزنامه‌نگار علم در گفت‌وگویی هر آنچه را که خود و مردم نمی‌دانند می‌پرسد و در رسانه خود منتشر می‌کند. اما این تفکر شکلی غیرواقعی و کارتونی از کاری است که یک روزنامه نگار علمی انجام می دهد. پوریا نظمی، روزنامه‌نگار علمی و فارغ‌التحصیل رشته مطالعات رسانه برای نوآوری‌های دیجیتال در دانشگاه کنکوردیا در مونترال، کانادا، که سال‌ها تجربه در زمینه روزنامه‌نگاری دارد. یکی او از مقالات منتشر شده در وب سایت خود در این زمینه می نویسد: «شاید برای شما هم پیش آمده باشد که فردی به عنوان دانشمند معرفی شود و از روی ادب پاسخ دهد و احساس کند که مردم به خاطر شغلش به او احترام خاصی قائل هستند. عناوینی مانند “محقق” یا “استاد” ممکن است مورد تاکید یا اجتناب قرار گیرند. این عناوین در دنیای علم تعاریف خاصی دارند. کار به عنوان استاد یا محقق تعریف شغلی خاصی دارد. استاد بودن به این معنا نیست که کسی بالاتر از یک مدرس دانشگاه است. خود این کلمه در فارسی بی معنی است و وقتی از آن استفاده می شود باید مشخص شود که دقیقاً به چه معناست. دانشمند، استاد یا محقق بودن ستایش نیست، بلکه به حرفه های خاصی اشاره دارد. همانطور که در روزنامه نگاری، عناوینی مانند نویسنده، دبیر یا ویراستار به نقش های خاصی اشاره دارد. او در جای دیگری از این مقاله می نویسد: «بی توجهی به این موضوع در تعاملات روزنامه نگاران با بازیگران عرصه علمی منجر به سوء تفاهم های جدی می شود که وقتی این تمایز را نادیده می گیریم، معنای تاریخی «دانشمند» را رها می کنیم دانشمند حرفه ای وقتی با یک استاد دانشگاه یا فردی که در تجزیه و تحلیل تشعشعات سیاهچاله‌ها تخصص دارد، مصاحبه می‌کنیم، ممکن است فکر کنیم که در مقابل یک «بزرگ خردمند» نشسته‌ایم که باید به آرامی از او دانش کسب کنیم. علاوه بر این، به سؤالات اساسی روزنامه نگاری علمی مانند «مبنای ادعای شما چیست؟»، «از کجا سرمایه گذاری کرده اید؟»، «آیا تضاد منافع وجود دارد؟» پاسخ داده شود. یا “چرا داده های شما به اندازه کافی دقیق نیستند؟” ما باید مراقب باشیم که این سوالات برای زیر سوال بردن جایگاه اجتماعی متخصص نیست، بلکه برای اطمینان از صحت اطلاعات گزارش شده است. نکته مهم این است که دانشمند را فردی عاقل تصور نکنیم که غرق در دانش است و بداند که او نیز انسان است و ممکن است تعصبات، تعصبات، عقاید و افکار خود را داشته باشد و مرتکب اشتباه شود. بنابراین باید او را مورد سوال و انتقاد قرار داد و به مردم فرصت داد تا فعالیت های او را بررسی کنند.

اهداف یک روزنامه نگار علمی با اهداف یک تولید کننده محتوا متفاوت است

وقتی صحبت از روزنامه نگاری علمی می شود، برخی می پرسند: این روزها چه کسانی روزنامه می خوانند؟ واقعیت این است که یک روزنامه نگار علمی لزوماً برای روزنامه ها مقاله نمی نویسد، او می تواند یک پادکست علمی تولید کند، یک ویدیوی اینترنتی یا برنامه تلویزیونی فیلمبرداری کند، یک وبلاگ شخصی داشته باشد و در آن بنویسد یا به سادگی از شبکه اجتماعی خود برای انتشار پیام استفاده کند. علاوه بر این، نحوه کار او ربطی به کار رسمی او در یک رسانه ثابت یا کار آزادانه و مستقل ندارد، بلکه این شیوه کار و نزدیکی او به استانداردهای روزنامه نگاری علمی است که اهمیت می یابد. لازم به ذکر است که روزنامه نگار علمی با تولیدکننده محتوا نیز متفاوت است زیرا باید قبل از انتشار نتایج کار خود داده ها و اطلاعات منابع خود را به دقت بررسی و ارزیابی کند. او متن یا محتوای مورد نظر را از فیلترهای زیادی عبور می دهد تا به حقیقت نزدیک شود و هدفش جذب مخاطب، کلیک بیشتر، افزایش بازدید و فروش یک محصول خاص نیست. او سعی می کند اطلاعات دریافتی را با استفاده از روش هایی که بر آن مسلط است تایید کند و از صحت و اعتبار آن برای مخاطبان خود اطمینان حاصل کند و سپس منتشر کند. به طور کلی استفاده از برخی محصولات یا خدمات ارائه شده توسط یک شرکت، مؤسسه یا مؤسسه دانشگاهی و تولید محتوا در مورد آنها بیشتر یک فعالیت روابط عمومی است و هدف آن انتشار اطلاعات به عموم مردم است و ممکن است اهدافی در این زمینه وجود داشته باشد. مانند فروش بیشتر برای کمک به او، اما کار یک روزنامه نگار علمی فراتر از آن است. او باید بتواند تحلیلی از موضوعات و اکتشافات علمی ارائه دهد.

22272227