در سال 1972، یک فیزیکدان هنگام بررسی نمونه‌های اورانیوم در یک کارخانه غنی‌سازی هسته‌ای در پیرلات، فرانسه، به چیز عجیبی برخورد کرد.
به طور معمول، سه ایزوتوپ در سنگ های اورانیوم یافت می شود: اورانیوم 238، اورانیوم 235 و اورانیوم 234. در میان آنها، اورانیوم 238 رایج ترین و اورانیوم 234 نادرترین است.
ایزوتوپ 235 که تنها 0.72 درصد از ذخایر اورانیوم را تشکیل می دهد، بسیار ارزشمند است زیرا می تواند در صورت غنی سازی بالای 3 درصد، یک واکنش هسته ای پایدار ایجاد کند.
به گزارش یورونیوز، در نمونه یافت شده، ایزوتوپ 235 تنها 0.71 درصد از ذخایر را تشکیل می دهد. این تفاوت ممکن است کوچک به نظر برسد، اما از نظر علمی بسیار عجیب بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید: «تمام اورانیوم طبیعی امروزی حاوی 0.72 درصد اورانیوم 235 است، اگر آن را از پوسته زمین، سنگ‌های ماه یا شهاب‌سنگ‌ها استخراج کنید، همین مقدار را خواهید یافت. اما این سنگ تنها دارای خلوص 0.717 درصد بود.
این سنگ اورانیوم از معدن Oklo در گابن آفریقا استخراج شده است. دانشمندان دریافتند که ذخایر دیگر در منطقه حاوی مقادیر کمتری از این ایزوتوپ تا حدود 0.4 درصد است که این معما را پیچیده تر می کند.
دانشمندان در ابتدا فرض کردند که ذخایر اورانیوم به طور مصنوعی در معرض یک واکنش شکافت هسته ای پایدار قرار گرفته است. اما تحقیقات بیشتر نشان داد که این اورانیوم به طور طبیعی حدود دو میلیارد سال پیش تحت یک واکنش شکافت هسته ای خودپایدار قرار گرفته است.
بر اساس گزارش USGS، «تحلیل نشان داد که این واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای طبیعی است و این امر با فراوانی غیرعادی ایزوتوپ‌های عناصر کمیاب و طیف کریپتون-گزنون مشخصه شکافت اورانیوم ۲۳۵ تأیید شد».
اما چگونه این اتفاق افتاد؟
وقوع چنین واکنشی در شرایط امروزی بسیار نادر است، زیرا فراوانی اورانیوم 235 در گذشته بسیار بیشتر بود. برای اینکه واکنش پایدار بماند، ذخایر به آب زیرزمینی نیز نیاز دارند که مانند آب در راکتورهای هسته‌ای امروزی، برای کاهش سرعت نوترون‌های تولید شده استفاده می‌شود.
فرآیند به گونه ای بود که با گرم شدن و تبخیر آب واکنش متوقف شد. سپس با سرد شدن آب و بازگشت به ذخایر، این روند دوباره آغاز شد.
دانشمندان می گویند که قدرت حرارتی این راکتور حدود 100 کیلووات بوده و این واکنش چند صد هزار سال به طول انجامیده است. تنها پس از هزاران سال واکنش هسته ای، اولین رآکتور هسته ای شناخته شده جهان به آرامی تعطیل شد.
امروزه این کشف نه تنها یک رویداد علمی منحصر به فرد است، بلکه جزئیات خارق العاده ای در مورد تاریخ طبیعی زمین در اختیار دانشمندان قرار می دهد.
