کارگردان نمایش «خشم» که در کاخ هنر روی صحنه است چند روز پیش ۲۵ دقیقه مانده به شروع اجرا در صفحه اینستاگرام خود از پیام چند کلمه ای بازیگرش نوشت. پیامی که سه بار متوالی تکرار شده است: حسین مرا برد… چهار راه ولیعصر… گواهی با من است.
این پیام را «علی اصغر حسینی» بازیگر نمایش افغانستانی نوشته است. در دقایقی مضطرب قبل از اجرا، حسین پوریانی فر کارگردان نمایش با موتور به محل بازداشت بازیگرش می رود: وانت سفید رنگ با قفس آهنی.
در حالی که با مأموران صحبت می کند که علی اصغر حسینی مدارک اقامتی دارد و بروشور نمایش را نشان می دهد، گفته می شود فردی که وارد این وانت شده است دیگر بیرون نمی آید و باید دو روز را در کمپ نزدیک ورامین سپری کند تا وضعیتش خوب شود. بررسی شد. آنچه کارگردان مدام توضیح می‌دهد فایده‌ای ندارد و حتی راننده به او می‌گوید: «تو چقدر بدبختی که بازیگر تئاتر تو افغان است». در نهایت پس از صحبت با مقامات بالاتر و پس از یک ربع بحث، در آنچه کارگردان معجزه تئاتر می نامد، بازیگر افغان را از وانت بیرون می آورند و با بیست دقیقه تاخیر روی صحنه می رود. با این حال، همانطور که خودش توضیح داد، در تمام آن لحظات دیگر، نمایش برایش مهم نبود و او فقط می خواست به یک نفر کمک کند.
افغان هایی که معروف شدند
علی اصغر حسینی البته تنها بازیگر تئاتر و سینمای افغانستان نیست. در سینمای ایران بازیگران سرشناسی هستند که اصالتاً افغانستانی هستند. فرشته حسینی یکی او یکی از آنهاست که تا به امروز در فیلم ها و سریال های زیادی بازی کرده است. او در ایران به دنیا آمد، اما پدر و مادرش اهل افغانستان هستند. حسینی خیلی زود با تئاتر و بازیگری آشنا شد و همانطور که گفته می شود از 9 سالگی با شرکت در کلاس های محمد رحمانیان و مهتاب نصیرپور اولین حضورش در سینما را در یک مستند تجربه کرد. فیلم برو، شکستن همزمان بیست استخوان، گروه دختران و سریال قورباغه و جنگل آسفالت از دیگر فعالیت های او در سینما است که باعث دیده شدن او شد.
مرتضی امینی تبار که هم زخم کاری او به مخاطبان معرفی شد، پدر و مادری افغانی دارد، هرچند خودش در ایران به دنیا آمده است. بازیگری را از هفده سالگی از قم با بازی در تئاتر آغاز کرد. او قبلا با این سریال بوده است زخم کاری او در چندین نمایش دانشجویی و غیر دانشجویی از جمله «راز بقا» به کارگردانی صالح علوی زاده، «بی مکان» به کارگردانی لیبت شعار، «چهلم» به کارگردانی امیر پشوایی و «مشاهیر» به کارگردانی افشین واعظی بازی کرده بود. .
حضور افغان ها در سینما و تئاتر تنها به بازیگری خلاصه نمی شود. سازندگان یکی دو برادر یکی از پربیننده ترین سریال های شبکه نمایش خانگی است. نوید و جمشید محمودی کارگردانان و تهیه کنندگان پوست شیر از افغانستان هستند که علاوه بر پوست شیر، سریال داریوش را برای شبکه نمایش خانگی و همباز، دلدار، سایه بان و ستاره باران را برای تلویزیون ساخته اند. مردن در آب پاک، چندین متر مکعب عشق و شکستن بیست استخوان همزمان از تجربیات آنها در سینماست.
این موارد علاوه بر ده ها نفر از عوامل فنی و پشت صحنه ای است که در سریال ها فعالیت می کنند، از جمله سلمان فارسی که این روزها مشغول تصویربرداری است.
افغان ها روی صحنه
در تئاتر اما این حضور بیشتر است. لیست اجراهایی که بازیگران افغان در آن ها بازی کرده اند را می توانید به راحتی در اینترنت بیابید. اجراهایی مثل «هفت دقیقه» که خرداد 98 در تالار حافظ اجرا شد و هفت بازیگر زن افغانستانی روی صحنه رفتند. این نمایش در مورد کارگرانی بود که توسط کارفرمایانشان مجبور می شوند. آرش عباسی کارگردان این نمایش گفت: این تبعیض باعث شد ذهنم بیشتر به سمت این بچه ها برود، چون تبعیض را از نزدیک لمس کرده اند، بارها با کلمه افغانی یا به خاطر زبانشان تحقیر شده اند.
همچنین نمایش «هوندا، آدیداس» به کارگردانی اشکان درویشی که مهرماه سال گذشته در تماشاخانه شهرزاد روی صحنه رفت و بازیگری افغان داشت. در یکی در حین اجرای این نمایش بود که این بازیگر خسته از همه مشکلات گریه کرد و تماشاگران ایرانی دور او جمع شدند و از او دلجویی کردند و از بازی او تعریف کردند.
نمایش خروس نوشته محمد رحمانیان که درباره یک خانواده افغان بود، علاوه بر اجرای رحمانیان در دهه 80، در سال 1396 نیز به کارگردانی پیمان خسی با بازیگران افغان اجرا شد. قاضی در گفت وگویی درباره تجربه همکاری با آنها گفت: به جرأت می توانم بگویم اجرای این اثر واقعا برایم لذت بخش بود، زیرا با بازیگرانی آرام، منظم و مشتاق یادگیری روبرو بودم.
اینکه چه تعداد از این بازیگران دارای اقامت قانونی بوده اند مشخص نیست و موضوع این مقاله نیست. مهم این است که باید بپذیریم که آنها بخشی از عرصه سینما و تئاتر ایران هستند و باید شرایط بهتری برای فعالیت آنها فراهم شود، نه اینکه 20 دقیقه قبل از اجرا از وانت پلیس خارج شوند.