به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا شعربافچی‌زاده روز پنجشنبه در نخستین کنفرانس تازه‌های علمی آلاینده‌های محیطی و تأثیر متقابل آن بر سلامت جامعه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار کرد: آلاینده‌های محیطی به‌ویژه فلزات سنگین و مواد شیمیایی مختل‌کننده سیستم هورمونی تأثیرات عمیق و جبران‌ناپذیری بر سلامت جسمی و روانی افراد، به‌خصوص کودکان دارند.
اختلال رشد و کاهش ضریب هوشی کودکان در معرض آلاینده‌های محیطی
وی با اشاره به تأثیرات مخرب فلزات سنگین مانند سرب و جیوه توضیح داد: این مواد می‌توانند به‌راحتی از جفت عبور کرده و به جنین آسیب برسانند. مواجهه با این فلزات، حتی در مقادیر بسیار کم می‌تواند باعث کاهش ۶ تا هفت واحدی ضریب هوشی (IQ) در کودکان شود.
شعربافچی‌زاده تأکید کرد: حد ایمن مواجهه با این فلزات صفر است، به این معنا که حتی کوچک‌ترین میزان تماس با آن‌ها می‌تواند عوارض درازمدت و جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.
این متخصص روانپزشکی در ادامه به مواد شیمیایی مختل‌کننده سیستم هورمونی مانند بی‌فنول A (BPA) و پلی‌کلرینه‌بی‌فنیل‌ها (PCBs) اشاره کرد و گفت: این مواد می‌توانند با اختلال در مسیرهای هورمونی از جمله هورمون‌های تیروئید بر رشد جنین تأثیر منفی بگذارند و حتی تمایز جنسیتی جنین را مختل کنند.
شعربافچی‌زاده افزود: این اختلالات می‌توانند به کاهش عملکرد شناختی و مشکلات رفتاری در کودکان منجر شوند.
وی با استناد به مطالعات انجام‌شده، خاطرنشان کرد: کودکانی که در معرض آلودگی‌های محیطی به‌ویژه در مناطق به‌شدت آلوده زندگی می‌کنند، در تست‌های حافظه و توجه عملکرد ضعیف‌تری از خود نشان دادند و با افت عملکرد تحصیلی و شناختی مواجه می‌شوند.
متخصص روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان کرد: تا ۶۶ درصد مطالعات نشان داده است که مواجهه با آلاینده‌های محیطی احتمال بروز اختلالات اضطرابی، آسیب‌های نورولوژیکال و مشکلات رشدی در مسیرهای عصبی را در کودکان افزایش می‌دهد.
شعربافچی‌زاده به ارتباط بین وضعیت اجتماعی-اقتصادی و آلودگی محیطی نیز اشاره کرد و گفت: کودکانی که در مناطق آلوده‌تر زندگی می‌کنند اغلب از خانواده‌هایی با درآمد پایین‌تر هستند. این وضعیت، چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند که در آن فقر و زندگی در محیط‌های آلوده باعث کاهش فرصت‌های تحصیلی و شغلی در آینده می‌شود.
وی افزود: اگرچه ممکن است برخی از این مطالعات تحت تأثیر سوگیری‌های اجتماعی قرار داشته باشند اما ارتباط بین آلودگی محیطی و کاهش عملکرد شناختی و اجتماعی کودکان غیرقابل‌انکار است.
عوارض متفاوت مواجهه با آلاینده‌ها در بازه‌های زمانی مختلف
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیرات آلودگی محیطی بر بزرگسالان پرداخت و اظهار کرد: حد ایمن مواجهه با آلاینده‌ها در بزرگسالان نیز صفر است و مواجهه با آلاینده‌ها در بازه‌های زمانی مختلف عوارض متفاوتی به دنبال دارد.
به‌گفته وی، در بازه‌های طولانی‌مدت پنج سال یا بیشتر، خطر بروز اختلالات شناختی مانند آلزایمر به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و در بازه‌های میان‌مدت یک تا ۲ سال، آلودگی می‌تواند سلامت روان را تحت تأثیر قرار داده و احتمال بروز افسردگی و اختلالات اضطرابی را افزایش دهد.
این متخصص روانپزشکی خاطرنشان کرد: حتی در بازه‌های کوتاه‌مدت چند روز تا ۲ ماه، به‌ویژه در روزهایی با آلودگی شدید هوا، افزایش پرخاشگری و حتی افکار خودکشی گزارش شده است.
وی همچنین به مکانیسم‌های زیستی آسیب‌های ناشی از آلاینده‌ها اشاره کرد و گفت: این مواد از طریق التهاب عصبی، اختلال در عملکرد سیناپس‌ها و تغییرات اپی‌ژنتیکی به بدن آسیب می‌رسانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: این تغییرات می‌توانند بدون آسیب مستقیم به DNA، بر نحوه بیان ژن‌ها تأثیر بگذارند و عملکرد پروتئین‌هایی که در رشد و سلامت بدن نقش دارند را مختل کنند. به‌عنوان مثال، مواجهه با آلاینده‌ها می‌تواند علائمی مشابه کم‌کاری تیروئید ایجاد کند که با مشکلات جسمی و روانی متعددی همراه است.
شعربافچی‌زاده بر ضرورت پیشگیری هوشمندانه تأکید کرد و گفت: برای کاهش آسیب‌های ناشی از آلاینده‌های محیطی، باید از دوران بارداری و کودکی اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام شود.
وی افزود: حفاظت از مادران باردار و کودکان در برابر آلاینده‌ها، نه‌تنها به بهبود سلامت جسمی و روانی آن‌ها کمک می‌کند بلکه از بروز مشکلات اجتماعی و اقتصادی در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.
این متخصص روانپزشکی تاکید کرد: توجه جدی‌تر به این موضوع و اتخاذ سیاست‌های مؤثر برای کاهش آلودگی‌های محیطی ضروری است.
گردآوری شده از:مهر