گروه اندیشه: علل انقلاب اسلامی ایران چیست؟ دانشمندان در این مورد به نتایج متفاوتی رسیده اند. این در مورد مطالعات Dr. زیباکلام که تز دکترای خود را بر عوامل متمرکز کرد. این یادداشت زیر را بررسی کنید:
***
انقلاب اسلامی ایران آخرین انقلاب بزرگ قرن بیستم بود که در منطقه پرتلاطم خاورمیانه به وقوع پیوست. نظام جدیدی که بر اساس این انقلاب ایجاد شد، ایران را از حوزه نفوذ غرب خارج کرد و برخلاف انتظار بسیاری از تحلیلگران، دین را با بالاترین سطوح سیاسی ترکیب کرد. البته قبلاً جنبش های مذهبی قوی مانند اخوان المسلمین می خواستند در منطقه ما قدرت را به دست گیرند و یک حکومت مذهبی تشکیل دهند. پیروزی انقلاب ایران امید اسلام گرایان منطقه را برای کسب قدرت تقویت کرد. با این حال، با غلبه هویت شیعه، بین جنبش‌های سنی و ایران شکافی به وجود آمد.
حامیان انقلاب ایران اگرچه نتوانستند عدالت و آزادی را برای مردم خود به ارمغان بیاورند. با این وجود، این انقلاب را می توان به عنوان یک تحول بزرگ خواند. یکی یکی از بهترین آثار در این زمینه کتاب «درآمدی بر انقلاب اسلامی ایران» اثر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران است. این کتاب که ادامه پایان نامه دکتری نویسنده در دانشگاه برادفورد انگلستان است، در چندین فصل به علت انقلاب و روابط رژیم شاه با مخالفان و قدرت های خارجی می پردازد. یکی یکی از جالب‌ترین بخش‌های کتاب، فصل اول آن است که در آن نویسنده به بررسی نظریه‌های مختلف درباره علت وقوع انقلاب ایران می‌پردازد.
برخی هنوز بر این باورند که قدرت های بزرگ بین المللی باعث سقوط رژیم شاه شدند. جالب اینجاست که خود شاه نیز بر همین عقیده بود. نگارنده به بررسی و رد این فرضیه ها می پردازد و علت اصلی رواج فرضیه های توطئه در بین ما را ضعف علوم انسانی و نبود روحیه پرسشگری در بین ایرانیان می داند.
مهمترین فرضیه انقلاب در میان تحلیلگران دانشگاهی، فرضیه نوسازی است. نویسندگانی مانند جیمز بیل، نیکی کدی و شائول باخاش چنین دیدگاهی داشتند. آنها نظر خود را اینگونه خلاصه می کنند که سرعت مدرنیزاسیون در ایران در دهه 1950 به قدری سریع بود که به واکنش تند نیروهای سنتی و مذهبی و در نهایت سرنگونی رژیم شاه منجر شد. زیباکلام با رد این مفروضات به این نتیجه می رسد که استبداد و دیکتاتوری شاه علت اصلی انقلاب بوده است.
نویسنده کتاب «درآمدی بر انقلاب اسلامی» با بررسی و رد فرضیه های موجود در مورد انقلاب 57، سعی دارد این تحول را در یک فرآیند بلندمدت و در چارچوب تحولات تاریخ معاصر ایران ارزیابی کند. به گفته وی، نظام سیاسی پهلوی به موازات فنی، اقتصادی و مدرن شدن جامعه از نظر سیاسی توسعه پیدا نکرد. در واقع توسعه نامتوازن منجر به فروپاشی رژیم پهلوی شد. به طور خلاصه، از نظر شعاری، استبداد، عدم توسعه سیاسی و عدم اصلاح ساختار سیاسی، محرک های انقلاب بود.
*منبع: کانال نویسنده
216216