سوسن سیرجانی | نوزده دی ماه سالگرد درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی است. وی به مدت 8 سال رئیس جمهور ایران بود که از آن به عنوان دوران سازندگی تاریخ یاد می شود. در این دوره هشت ساله اتفاقات مهم و روند ساز در سینمای ایران رخ داد.
به گزارش بازتاب آنلاین، پس از پایان جنگ، آیت الله رفسنجانی در سال 68 به ریاست جمهوری رسید و تغییرات زیادی در ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه به وجود آمد. در این میان سینما در سایه تغییرات دیگر دستخوش تغییراتی شد. پیشرفت هایی که برخی از آنها گره های سال های جنگ را بر این هنر باز کرد و زمینه ساز تغییراتی شد که کم کم شکل و شمایل سینما را تغییر داد. از تابوشکنی در به تصویر کشیدن عشق و روابط زن و مرد در فیلم گرفته تا رفع توقیف های چند ساله و اتفاقاتی که حتی برخی از آنها در دوران پیش تولید و جنگ غیرقابل تصور بود. بررسی این دوران حقایق جالب تری را نشان می دهد.
دوره اول دو سال اول 1370-1368
در این دوره محمد خاتمی که از دوره ریاست جمهوری قبلی سمت وزارت ارشاد را برعهده داشت تا سال 1390 به فعالیت خود ادامه داد و در آن سال ها سازمان سینمایی نام دیگری داشت و به «معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری» شهرت داشت. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی». فخرالدین انور در دوره اول ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بر سمت نماینده مجلس تکیه زد. در این دو سال اول، اکران فیلمی چون «باشو غریبه کوچ» در سال 1364 مجاز شد دو جشنواره فیلم کودک، فیلم کوتاه و مستند از جشنواره فیلم فجر جدا شد. کارگردانان زن جوانی مانند تهمینه میلانی وارد جریان اصلی سینمای ایران شدند. اما شاید یکی از مهم ترین اتفاقات این دوره می توان به ساخت فیلم «عروس» به کارگردانی بهروز افخمی اشاره کرد. فیلمی که در دهمین جشنواره فیلم فجر سر و صدا به پا کرد.
دوره اول دو سال اخیر 1372-1370
سال 1370 زمانی به پایان رسید که فیلم «عروس» و دو فیلم محسن مخملباف در جشنواره فیلم فجر جنجال زیادی به پا کرد. بسیاری از منتقدان اصولگرا از وجود این فیلم ها و مسیری که سینمای ایران در پیش خواهد گرفت ابراز نگرانی کردند. اما فیلم «عروس» اکران شد و برای اولین بار بعد از انقلاب، نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب ستاره شدند. در سال ۱۳۷۱ ساختارشکنی بزرگی در هیئت داوران جشنواره فیلم فجر رخ داد. عزت الله تعظمی به عنوان داور در این مسابقه حضور داشت و پس از 11 بار برگزاری این مسابقه برای اولین بار بود. از دیگر تحولات این دوره، نگاه متفاوت به جنگ در آثار سینمایی بود. فیلم «از کرخه تا راین» ساخته ابراهیم حاتمی کیا محصول سال 1371 و اکران آن در سال 1372 درباره مشکلات رزمندگان شیمیایی پس از جنگ بود که در انجام کارهای جنگی تابو بزرگی بود.
دوره دوم دو سال دبستان 1374-1372
رفع ممنوعیت کار کارگردانی مثل ایرج قادری و قبول توبه نامه او که به ساخت فیلم «می خواهم زنده بمانم» انجامید. یکی یکی از مهمترین اتفاقات این دوره بود. در این مدت وزیر ارشاد تغییر کرده بود و علی لاریجانی مدت کوتاهی پس از خاتمی در این سمت بود. همچنین مهدی فریدزاده به عنوان معاون فیلمبرداری منصوب شد. ظهور شخصیت‌های زن و فیلم‌های زن‌محور مانند «سارا» و «لیلا» داریوش مهرجویی از دیگر اتفاقات قابل توجه این دوران است. از سوی دیگر پس از فیلم «تاراج» در دهه 60، جمشید هاشم پور دیگر اجازه حضور در سینما در نقش زینل بندری را نداشت، اما در این دوره با همان چهره قهرمانش در سینما به سینما بازگشت. فیلم “نیش”.
دوره دوم دو سال اخیر 1376-1374
اگرچه در این مدت وزارت ارشاد به دست مصطفی میرسلیم افتاد و او محدودیت های خاص خود را داشت، اما باز هم کارهای مهمی برای بهبود شرایط سینما و تعدیل شرایط فرهنگی انجام شد. فیلم‌هایی مانند «ضیافت» و به‌ویژه «سلطان» به کارگردانی مسعود کیمیایی محصول این دوران هستند. در «سلطان» از سوپراستار زن رونمایی شد. هدیه تهرانی که سال ها پیشرو سینما بود و برای فیلمی که تا چند سال قبل حتی اجازه نداشت از چهره یک زن کلوزآپ بگیرد، اتفاق بزرگی به حساب می آمد. ساخت و نمایش «لیلی با منست» به کارگردانی کمال تبریزی یکی از اتفاقات مهم و مخرب این دوران بود. این فیلم برای اولین بار در تاریخ سینمای پس از انقلاب، جنگ ایران و عراق را به سخره می گیرد. حضور سینمای ایران در رقابت های اسکار با فیلم «بچه های آسمان» ساخته مجید مجیدی و جلب توجه جهانی به سینمای ایران نیز از اتفاقات مهم این دوره بود.