به گزارش بازتاب آنلاین، از حجت الاسلام پاسداری می کند رسول جعفریانعصر روز یکشنبه 25 مهر با عنوان «جویندگان گذشته، دلواپسان آینده» همراه با رونمایی از کتاب «آفاق دانایی» نوشته حمید زارع. دی این مراسم در تالار خبرگزاری بازتاب آنلاین برگزار شد.
در این مراسم علی لاریجانی مشاور رهبر انقلاب و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: برای من که سال هاست آقای جعفریان را می شناسم و با آثار ایشان آشنا هستم، کتابی که آقای حامد زارع با کمک آقای جعفریان نوشته اند، به نظرم دارای اثری بوده است. نکات جالب و خواندنی است نکاتی که سرکار خانم توحیدلو مطرح کردند، نکات خوبی است که باید در کشور اعلام شود تا آثار علمی در اختیار دانشمندان قرار گیرد. آقای جعفریان علاقه زیادی به علم دارند.
وی ادامه داد: او به دنبال این است که به دانشمندان فرصت استفاده علمی را بدهد، زمانی که در کتابخانه مجلس کار می کرد، تمام کتاب های دست نویس را در سایت مجلس قرار می داد. معمولاً کتابخانه‌ها این کتاب‌ها را در حصاری به عنوان میراث نگهداری می‌کنند تا از افتادن آنها به دست افراد نادرست جلوگیری کنند. او این راه را باز کرد، عده ای از او انتقاد کردند. حالا نمی دانم این کار ادامه پیدا کرد یا نه، اما در کل کار بسیار خوب و ارزشمندی بود.
مشاور رهبر انقلاب با بیان اینکه در نوشته های ایشان جدای از بحث حسابداری وجود دارد، گفت: این خصلت بسیار مهمی است که گاهی در مسائل سیاسی و فرهنگی جسارت دارند که نتیجه می دهد. اما به طور کلی این شجاعت را دارند که برای دانشمندان یک ویژگی بسیار خوب و ممتاز محسوب می شود.
لاریجانی وی با بیان اینکه در جمع آوری شواهد و مآخذ تاریخی بیماری دارد، گفت: شاید تعجب کنید که وقتی در کتابخانه ایشان در قم بودم و با هم صحبت می کردیم، از کلمه ای استفاده کردم که به درد ایشان نمی خورد. مهدوی راد و معراجی هم حضور داشتند. او مجموعه ای از آگهی های ترحیم را نگه می داشت و با اشتیاق از آنها برای ما می گفت. در مراسم تشییع جنازه آنها اعلامیه می دهند، مردم شرکت می کنند یا نه، اما هیچ کس این اطلاعیه را حفظ نمی کند. اما او این اعلامیه ها را به عنوان شاهد مهم در اسناد تاریخی ثبت کرده بود.
وی خاطرنشان کرد: من در آن زمان مسئول انفجار هسته ای بودم. وقتی داشتم این پیام‌ها را مرور می‌کردم، این مرا تحت تأثیر قرار داد یکی از اطلاعیه ها پیداست که حاج علی هسته ای است. (خنده) گفتم که جلسه را برای ما تمام کردند.
لاریجانی ادامه داد: یکی یکی از ویژگی های آن بررسی جامع و بی طرفانه است. نمی توانم بگویم نظری نداریم، اما او سعی دارد به این موضوع بپردازد. به عنوان مثال، وی در کتاب «دین و سیاست در دوره صفویه» نقش سلسله صفویه را در گسترش دین در ایران، تقویت حکومت مرکزی و تقویت فرهنگ و هویت ملی برجسته کرده است. وی همچنین مشکلاتی را که در این حکومت می بیند که از دین نیز به عنوان ابزار استفاده کرده است، بیان کرد.
یکی از اعضای شورای داوری گفت: یعنی عادلانه است و دو جنبه بررسی شده است یا در همین کتاب جریانات و تشکل های مذهبی و سیاسی در تاریخ معاصر ایران نوشته اند. به نقش پیروان اسلام، نهضت آزادی و سایر گروه ها توجه کرده است. با دانستن این وقایع از گذشته، می بینم که ایشان خیلی منصفانه صحبت کردند و به درستی دیدگاهشان را بیان کردند.
لاریجانی گفت: ما دو نوع سبک تاریخی داریم. یک سبک تاریخی خطی که رویدادها را به صورت زمانی در جای خود قرار می دهد. این سبک بی فایده نیست، اما از آنجایی که برخی رویدادها ارزش تحولی ندارند، زمان بر، گسترده و کم استفاده است. این سبک در خاطرات نیز وجود دارد. یکی یکی از خاطرات پرحجم ناصرالدین شاه است که توسط انتشارات موقوفات افشار به خوبی منتشر شده است.
وی با بیان اینکه اگر به این خاطرات نگاه کنید متوجه می شوید که بیشتر آنها بی ارزش هستند، تصریح کرد: مثلا هر روز غسل می کرد یا زندگی شکار خود را تکرار می کرد. یا در 28 رجب 1310 نوشتند: صبح رفتم توالت، هوا صاف و خوب بود بعد از غسل بیرون آمدیم (بالاخره همه از حمام بیرون آمدند)، رفتیم اتاق برلیان و قبل از ناهار صدراعظم، نایب سلطانه، امین الدوله، امین الملک، امین السلطنه و حشمت الدوله پرسیدیم. آنها آمدند و ما یک مقدار کار داشتیم (این مقدار کار را در سر خود خط بکشید). سپس آنها رفتند. ناهار خوردیم و بعد از ناهار بیدار شدیم. وارد شدیم و زنان را تماشا کردیم. تمام داستان همین است. لااقل این قدر کار داشتیم و انیس الدوله گفت: نمی گوید بحث حکومتی بود، اما باطن و رصد زنان را ذکر کرد.
مشاور رهبر انقلاب گفت: این یک نوع تاریخ نگاری است. اما سبک دیگری که در یونانی کینزیس نامیده می‌شود، لحظات بحرانی و موقعیت‌های تاریخی بحرانی را برجسته می‌کند که باعث تغییر در یک تمدن شد. این تاریخ نگاری صحیح است و نقش مهمی در تاریخ امروز و فردای هر کشوری دارد.
وی با بیان اینکه آقای جعفریان در آثار خود عمدتاً به این سبک توجه داشته است، گفت: به عنوان مثال حوادث سرنوشت سازی در تاریخ اسلام یا تاریخ ایران، دوران صفویه، انقلاب مشروطه و اسلام را ذکر کردند انقلاب: سه نکته اساسی وجود دارد که او مطرح کرد. اینها تغییرات مهمی هستند. این نوع تاریخ سازی که سرنوشت را تغییر می دهد، موضوع بسیار مهمی است که آقای جعفریان به آن توجه داشتند.
لاریجانی ادامه داد: برخی از نکاتی که بیان کرد قابل تامل است. مثلاً در کالبدشکافی سقوط صفویه، علما به بحث داخلی می پردازند که جنبه فقهی و کلامی داشت اما مردم را متاثر می کرد و به اختلاف می انجامید. به دلیل ارتباط نزدیک این علما با دربار صفوی، استقلال فکری خود را نیز از دست دادند. بنابراین نتوانستند مردم را بسیج کنند. موضوع بسیار مهمی است.
وی با اشاره به بحث قانون اساسی گفت: در بحث قانون اساسی دلایل شکست قانون اساسی را بیان می کند. اولاً بیان می‌کند که اصلاح قانون اساسی برای حامیان آن قابل قبول است.» نبود. قانون گرایی مختص روشنفکران و علما بود که قانون اساسی را ایجاد کردند، اما قانون دو دیدگاه داشت. علما معتقد بودند که قانون باید بر اساس شرع باشد، اما آنها غیر از این فکر می کردند. و این کلمه فراگیر شد.
لاریجانی گفت: نکته دوم در ضعف مردم و بسیج بیان می شود. ابتدا علمای نجف و تهران مردم را بسیج کردند، اما زمانی که شیخ فضل الله نوری نظر دیگری بیان کرد، او را اعدام کردند; مردم شک کردند و بنابراین حمایت قبلی را نداشتند. یکی نکته بسیار مهم دیگر، ناتوانی نخبگان سیاسی و مذهبی در درک نیازهای واقعی طبقات پایین و تلفیق این آرمان ها با خواسته های خود بود. یعنی گاهی روشنفکران یا حاکمان در سطوح عالی کشور حرف هایی می زنند که به طور خاص به خواست واقعی مردم مربوط نمی شود.
یکی از اعضای شورای داوری در این باره توضیح داد یکی یکی از مشکلات قانون اساسی است و امروز وی ادامه داد: امروز مشکلات گرانی و افزایش نرخ ارز وجود دارد که بحث ها مطرح می شود. به نظر من رضایت نکته خوبی است، اما ربطی به زندگی واقعی مردم ندارد و آنها آن را احساس نمی کنند. همیشه این مشکل وجود دارد که سیاستمداران در مورد موضوعی صحبت می کنند که ربطی به جمعیت ندارد.
وی گفت: ممکن است مردم ناکارآمدی را ببینند، اما دولت کارآمد باید افراد کارآمد را از همه بخش‌ها و فرقه‌ها انتخاب کند و بر این اساس اجماع حاصل شود. یعنی توافق منوط به کارایی است. بنابراین این نکته از آقای جعفریان بسیار حائز اهمیت است. یعنی سخنان رئیس دولت باید ارتباط عینی با خواسته های اقشار مختلف مردم داشته باشد تا مردم به آنها بپیوندند. مزیت تحقیق تاریخی در موضوعات حساس این است که برای حال و آینده کشور مفید و قابل استفاده است.
لاریجانی گفت: یکی یکی از موضوعاتی که وی مطرح می کند چگونگی توجه به انقلاب علمی در جوامع غربی و شرقی است. یعنی می گویند حرکتی که نیوتن و گالیله و دیگران در غرب در قرن 17 و 18 شروع کردند، علم در ایران اینطور نبود. سخنان او را روشن کرد. ما باید دانش را به دو دسته تقسیم کنیم. یعنی یک سطح آن جنبه متافیزیکی دارد و انسان را با پرسش های اصلی زندگی و دنیا مواجه می کند. یک سطح نیز شامل دانش علمی است که از تجربیات دیگری غیر از ریاضیات استفاده می کند. در سطح دانش متافیزیکی در جوامع اسلامی ما رشد کرده ایم و جهان اسلام و ایران درخشیده است.
وی افزود: آقای شوون نقدی دارد و می گوید سیاه پوستان دانته و معماران تاج محل را در شکم خود بزرگ نکردند، بلکه پدر و مادر خدا را بزرگ کردند. در زمینه علم، آثاری مانند ابن سینا در قرن 13 و 14 در دانشگاه های اروپا چه در ریاضیات، چه در نجوم و چه در پزشکی تدریس می شد. ابن سینا موارد پزشکی زیادی را خودش تجربه کرد و به دست آورد. قبول دارم که این ارتباط علمی پایدار نبود. فیلسوفان ما ادعا نمی کنند که منظور ما علم در علم است، اما برخی مانند ابن سینا هر دو طرف بودند. ملاصدرا هیچ ادعایی نسبت به موضوع علم ندارد و از متافیزیک صحبت می کند.
مشاور رهبر انقلاب تصریح کرد: ایشان یک نکته ای دارند که برخی می گیرند. ارجاعات به مبحث علم احتمالاً به دلایل برتری مورد توجه قرار نگرفت علم عرفان و متافیزیک است. این تا حدودی جای بحث دارد و همین خلأ علمی در حوزه های دیگر هم وجود دارد. مثلاً حوزه های حکومتی، حقوق طبیعی و دموکراسی آزاد که در حدود قرن هفدهم در غرب به اوج خود رسید، در کشورهای اسلامی این مسیر را طی نکردند. هر دو مورد متاثر از شرایط نابسامان دولت ها هستند و استبداد حاکم بر هر دو بخش باعث این عقب ماندگی شده است. این حادثه ناشی از توجه دانشمندان متافیزیک نیست. البته افراطی گری که در غرب در حوزه علم وجود دارد مورد نقد خودشان است و افرادی مانند هایدگر می گویند که این گرایش تکنولوژیک و ریاضی باعث شده است که انسان و طبیعت در غرب به عنوان ابزار مورد استفاده قرار گیرند. یعنی یک طرف را دیدند و طرف دیگر را ندیدند.
وی در پایان گفت: آقای جعفریان این نکته را مطرح می کند که از دین در علم به صورت کاملاً نامناسب استفاده می شود، درست می گوید، یعنی طب اسلامی، فیزیک اسلامی و… نه عقلانی است و نه اشارات دینی درستی دارد. این قسمت را خوب نقد کرد و حرفش را روشن کرد. با این حال قدر آقای جعفریان را باید دانست، ایشان بسیار موثر و سازنده هستند، ما قدر شما را می دانیم و امیدوارم خداوند شما را خیر دهد.
۲۷۲۱۵