بازتاب آنلاین اصفهان – عاطفه علیان: اصفهان، به عنوان یکی از استان های مرکزی و نیمه خشک ایران، در طول تاریخ دستخوش تغییرات اقلیمی بسیاری بوده است. از چای های خشک تابستانی گرفته تا برف های زمستانی، این شهر همیشه شاهد تغییرات طبیعی بوده است. اما در سال های اخیر تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی نگرانی های جدی را در مورد منابع آبی و کشاورزی در این استان ایجاد کرده است. اصفهان در آذر 1403 تجربه بی سابقه ای را تجربه کرد. نه تنها بارندگی به شدت کاهش یافت، بلکه حتی یک قطره باران نیز در این ماه ثبت نشد. این وضعیت سوالات زیادی را برای بسیاری از مردم ایجاد کرده است.
برای مدت طولانی اصفهان به عنوان یکی به عنوان یکی از مهمترین مراکز تمدن ایران همواره دستخوش نوسانات اقلیمی بوده است. اما در طول قرن گذشته، تغییرات آب و هوایی باعث شده است که این نوسانات بارزتر شود. در دهه های اخیر میزان بارندگی در این استان نسبت به گذشته کاهش یافته و در برخی سال ها به ویژه در فصول پاییز و زمستان به میزان قابل توجهی کمتر از میانگین سالانه بوده است.
طی سال‌های 1395 تا 1400، بارندگی در اصفهان به‌طور دوره‌ای کاهش می‌یابد و در برخی سال‌ها به حدی می‌رسد که باعث کاهش چشمگیر ذخایر آبی سدها و چشمه‌های زیرزمینی می‌شود. بارندگی در استان اصفهان که در گذشته به طور متوسط 150 میلی متر در سال بود، در برخی سال ها به کمتر از 100 میلی متر کاهش یافته است. این کاهش شدید بارندگی، منابع آب شرب، کشاورزی و صنعت این استان را با خطر جدی مواجه کرده است.
خشکسالی دسامبر 1403; چرا باران نداشتیم؟
آذر 1403 نقطه عطفی در تاریخ اقلیمی اصفهان محسوب می شود. در این ماه حتی یک قطره باران در استان اصفهان بارید. این وضعیت بی سابقه همراه با کاهش شدید دما و افزایش وزش بادهای گرم در تاریخ ایستگاه های هواشناسی این استان ثبت شد. برای درک دلایل این امر باید به عوامل مختلف جوی و اقلیمی که همزمان در حال وقوع بودند توجه کرد.
لیلا امینی در پاسخ به این پرسش که چرا در آذرماه 1403 بارندگی ها کاهش شدیدی داشته است، پاسخ داد: کاهش بارندگی در آذرماه به دلیل پدیده ای به نام «انسداد جوی» است. این پدیده منجر به فشار اتمسفر بالا و رکود هوا می شود و از رسیدن سامانه های بارشی به منطقه جلوگیری می کند. در این شرایط سامانه های بارشی نمی توانند به اصفهان برسند و حتی در برخی موارد منجر به خشکسالی می شوند. این پدیده در آبان ماه در اصفهان به وضوح مشاهده شد.
رضا موسوی توضیح داد: تغییرات اقلیمی به طور فزاینده ای بر میزان بارش در مناطق خشکی مانند اصفهان تأثیر می گذارد. تغییرات در الگوهای آب و هوا در سطوح منطقه ای و جهانی. این تغییرات ممکن است منجر به کاهش بارندگی در مناطقی مانند اصفهان شود. در سال های اخیر، تغییرات آب و هوایی به طور قابل توجهی بر الگوهای بارندگی استان تاثیر گذاشته است.
محمد قاسمی درباره تأثیر این خشکسالی بر منابع آبی استان گفت: این کاهش بارندگی به ویژه در آذرماه سال 1403 تأثیرات منفی زیادی بر منابع آبی استان اصفهان داشته است استان، یعنی ذخایر آبی سدها و منابع زیرزمینی استان بیش از گذشته تحت فشار است. کاهش بارندگی تاثیر منفی بر منابع آبی کشاورزی گذاشت و بحران آب را تشدید کرد.
تغییرات آب و هوا، به ویژه گرمایش زمین. یکی یکی از عوامل اصلی کاهش بارندگی در اصفهان است. این تغییرات منجر به تغییر الگوهای بارندگی و دما در مناطق مختلف می شود. در ایران به ویژه در مناطق نیمه خشک مانند اصفهان، تغییرات اقلیمی منجر به کاهش بارندگی و افزایش دما در سال‌های اخیر شده است. پدیده مسدود کردن یکی این یکی از دلایل اصلی کاهش بارندگی در دسامبر 1403 بود. این پدیده یک الگوی فشار بالا اتمسفر پایدار ایجاد می کند که جریان بارش را متوقف می کند. در این شرایط سامانه های بارشی نمی توانند به استان برسند و بارندگی کاهش می یابد. پدیده هایی مانند ال نینو و لا نینا نیز بر بارندگی در اصفهان و سایر مناطق ایران تأثیر می گذارد. این پدیده ها می تواند منجر به تغییر الگوهای آب و هوایی و کاهش بارندگی در مناطق خشک و نیمه خشک کشور شود.
تاثیر خشکسالی بر کشاورزی و منابع آبی
کاهش بارندگی در آذرماه 1403 تأثیر خاصی بر بخش کشاورزی استان اصفهان گذاشت. بسیاری از کشاورزان این استان با بحران کم آبی مواجه هستند و بخشی از محصولات کشاورزی خود را به دلیل کاهش منابع آبی از دست داده اند. قاسمی می گوید: این خشکسالی سطح آب های زیرزمینی و رودخانه ها را کاهش داده و بسیاری از کشاورزان با کمبود آب مواجه هستند، همچنین کاهش بارندگی بر کیفیت آب و استفاده از منابع آبی به ویژه در بخش کشاورزی تأثیر گذاشته است. به طور فزاینده ای مشکل ساز شده است.»
کاهش بی سابقه بارندگی و خشکسالی در آذر 1403 در اصفهان نتیجه عوامل پیچیده ای از جمله تغییرات اقلیمی، پدیده های مسدود کننده جو و تأثیرات جهانی است. این خشکسالی نه تنها منابع آبی و کشاورزی استان را با خطر جدی مواجه می کند، بلکه باید در نظر داشت که این وضعیت ممکن است در آینده بدتر شود. رسیدگی به این بحران نیازمند برنامه ریزی دقیق تری در حوزه مدیریت منابع آب، تغییر در شیوه های کشاورزی و بهبود روش های مصرف آب است.
46