سوسن سیرجانی | یکی یکی از چهره های متفاوت و خاطره انگیز سینمای قبل از انقلاب، ایرن زازیان بود. زنی ارمنی الاصل که با چشمان سبز و بازی دیدنی اش با وجود چندین سال محرومیت در خاطره همگان ماندگار شد. ایرن علاوه بر زیبایی، کار تئاتر را آغاز کرد و در بازیگری نیز تبحر داشت و شاید همین ویژگی باعث شد کارگردانان مهمی چون مسعود کیمیایی، ساموئل خاچیکیان، امیر نادری و علی حاتمی از او دعوت کنند تا در نمایش های خود بازی کند.
ایرنه زازیانس دختری 16 ساله از خانواده ای قربانی نسل کشی ارامنه بود که از بابلسر وارد تهران شد. خیلی زود ازدواج کرد و به همراه همسرش که نویسنده بود پای خود را در تئاترهای لاله زار باز کرد. لاله‌زاری که در دهه‌های 20 و 30 خانه عبدالحسین نوشین، لرتا، عطاالله زاهد و دیگر چهره‌های مهم هنر نمایش ایران بود. ایرن تا اواسط دهه 30 به طور مستمر در تئاتر سعدی، گروه تئاتر فرهنگ و سایر گروه ها فعالیت می کرد. اما سال 1336 سال ورود او به سینما بود. در فیلمی که زنان آسیب دیدند یا خانه‌ها را ویران کردند، زنی زیبا بود که می‌خواست نقش‌های متفاوتی بازی کند. او در میانه این دو طیف قرار داشت و گاهی برای نقش های انتخابی اش مناسب بود. نبود. اما کارنامه سینمایی 20 ساله او با 26 فیلم و 4 سریال معروف پر از آثار قابل توجه است.
فندک دستگیری ساموئل خاچیکیان ۱۳۴۱
ساموئل خاچیکیان یکی او یکی از کارگردانانی بود که ایرن در ابتدای فعالیت سینمایی خود در فیلم «پیام آور در راه بهشت» با او همکاری کرد. این همکاری موفق که زیاد دیده شد در «دلهارا» یکی از فیلم های مختلف خاچیکیان تکرار شد. ایرن نقش اصلی زن را در آن فیلم بازی کرد. شخصیتی به نام روشنک نیک نژاد که توسط همسرش و معشوق سابقش وارد ماجراجویی عجیبی می شود. همه برای حفظ اموالش تلاش می کنند او را از بین ببرند. ایرن در نقش زنی ثروتمند و شیک پوش، اما مستأصل از شرایطش، در کنار استفاده خاچیکیان از تکنیک زوم برای ترسناک کردن فیلم، «دلهارا» را به پرفروش ترین فیلم سال 1341 تبدیل کرد.
خداحافظ دوست | شیرین | امیرنادری | 1350
«خداحافظ رفیق» اولین ساخته امیر نادری کارگردان موج نو سینمای ایران بود. این فیلم به جای اینکه بر اساس داستان باشد، به دلیل شکل روایی خود بسیار متفاوت و برجسته شد. داستان دزدی از بانک دوستان و رنجی که در این بین برای آنها پیش می آید، داستان کلی این فیلم را تشکیل می دهد. ایرن بعد از تقریبا 15 سال حضور در سینما در فیلمی متفاوت از بدنه سینمایی ظاهر می شود. اما فیلم عمدتاً مردانه است و زنان بیشتر در تلطیف روحیه نقش دارند. اما حضور ایرن در فیلم پربیننده «خذافظ رفیق» در نقش معشوق شخصیت اصلی این فرصت را به او می دهد تا در ساختار جدیدی که در سینمای ایران راه اندازی شده بود، بازی کند.
بلوچ فرنگیس | مسعود کیمیایی ۱۳۵۱
همکاری با امیر نادری راه را برای او به سینمای موج نو باز کرد و یک سال بعد در فیلمی از مسعود کیمیایی ظاهر شد. «بلوچی» محصول نگاه اعتراض آمیز همیشگی مسعود کیمیایی است که به دل روستاهای کویری و دورافتاده ایران رفته تا از ظلم و رنجی که در آنجا تجربه می شود بگوید. این فیلم در زمره آثار مهم کیمیایی قرار نمی گیرد، اما نقشی که در این فیلم به ایرن محول شده نقش یک زن مهلک است که با عشق می خواهد قهرمان داستان را از هدفش منحرف کند و در نهایت مشخص می شود که زن با قاچاقچیان متحد است. «بلوک» فرصت خوبی را برای ایرن ایجاد کرد تا در کنار ستاره آن سال ها، بهروز وشوقی، بازی متفاوتی ارائه کند.
خروس بلقیس شاپور قریب ۱۳۵۲
به گفته شاپور قریب، فیلم «خروس» برای بازنمایی هویت واقعی زنان ایرانی حاضر در روستاها و دور از پایتخت بود. زنی که هیچ اختیاری از خود ندارد و مردان شهر با شرط بندی با خروس هایشان برای او تصمیم می گیرند. ایرن قبلاً بین 40 تا 50 سال داشت و بیشتر نقش زنان میانسال را بازی می کرد. بلقیس زنی بود که پس از مرگ شوهرش مورد توجه مردان شهر قرار گرفت. اما در این میان، پسر نوجوانش به همراه مردان دیگر، انتخاب را برای او دشوار می کند. ایرن با زیبایی و هیکلش به خوبی از پس نقش یک روستایی بی میل برآمد.
سلطان صاحبقران مهد علیا علی حاتمی ۱۳۵۴
ایرن در طول دوران حرفه ای خود در چهار سریال ظاهر شد. اما بازی در نقش مهد علیا در سریالی به کارگردانی علی حاتمی، یکی این یکی از برجستگی های حرفه ای او بود. مهد علیا یک شخصیت تاریخی پیچیده است که بسیاری از کارگردانان به سراغش رفته اند. اما آیرین نقش مرموز و شیطنت آمیز مهد علیا را به خوبی بازی کرد. یکی او تصاویری ماندگار از این شخصیت در آثارش به یادگار گذاشته است. یکی یکی از ویژگی های بارز ایرن در ایفای نقش «مهدعلیا» تمرکز او بر وجه غالب این شخصیت بود که به او اجازه می داد مخاطب را کاملاً به خود جلب کند.
اضطراب شهلا | ساموئل خاچیکیان ۱۳۵۴
سومین و آخرین همکاری ایرن زازیان و ساموئل خاچیکیان در فیلم «اضطراب» شکل گرفت. این فیلم با داستانی از امیر قویدل ساخته شده است. ایرن در این فیلم نقش شهلا را بازی کرد. زنی جنایتکار که سردسته تبهکاران بود و از حسابدار فراری اخاذی می کرد. ایرن تقریباً 50 ساله بود و بعد از فیلم بلوچ بازی در نقش زنان هم سن و سال خود را پذیرفته بود. نقش شهلا در سینمای قبل از انقلاب که معمولاً مردان نقش روسای باندهای جنایتکار را بازی می کردند، برای ایرن شخصیت متفاوتی داشت.
عصمت شام آخر شهیار قنبری ۱۳۵۵
سال 1355 آخرین سالی بود که تصویر ایرن روی اکران سینماهای ایران رفت. بازی در دو فیلم امسال «شام آخر» به کارگردانی شاعر جوان تجربه متفاوتی بود. او در این فیلم نقش زنی را بازی کرد که سال هاست با همسرش که دارای معلولیت زناشویی است زندگی می کند. اما این در بیرون است و در باطن، تیدبل به یک زن بد تبدیل شده است. پس از مدتی رابطه او با مرد جوانی فاش می شود و این آغاز اتفاقاتی است که برای شوهرش می افتد. ایرن در این فیلم در کنار پرویز فنی زاده به ایفای نقش پرداخت. بازی او در این نقش را می توان در ادامه آخرین فیلم هایی که بازی کرد که جنبه منفی شخصیت او به چشم می خورد قرار داد.