خانواده های ایرانی در شب یلدا دور هم جمع می شوند و با انجام کارهایی مانند خوردن آجیل و شیرینی و میوه هایی مانند انار و هندوانه، شاهنامه خوانی و فال گرفتن جشن می گیرند.
در واقع شب یلدا آغاز اولین دوره (چهل روز) فصل زمستان است و به همین دلیل به آن شب چله نیز می گویند. شب چله نام دیگر شب یلدا است. به طور کلی ایرانیان باستان هر سال 3 چله جشن می گرفتند که شامل 1 دوره 40 روزه در تابستان و 2 دوره 40 روزه در زمستان می شد. چله یاسات که به «سله تموز» نیز معروف است برابر با چهل روز اول تابستان است. طبق آداب و رسوم ایران باستان، اول تیرماه (طولانی ترین روز سال) آغاز چاله تموز و تا دهم تیرماه است. مرداد ادامه چله تموز مانند شب یلدا برای ایرانیان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود.
دو دوره پوست اندازی زمستانه به نام های پوست اندازی بزرگ و پوست اندازی کوچک شناخته می شود. دسته بزرگ 1 دی ماه تا 10 بهمن شامل 40 روز کامل و یک دسته کوچک از 11 تا 30 بهمن شامل بیست روز و بیست شب است که مجموعاً چهل شبانه روز می شود. شب یلدا در واقع آغاز شب چله بزرگ و بین آخرین روز پاییز تا اولین شب زمستان است.
کلمه یلدا از مسیحیان سریانی زبان گرفته شده است. بر اساس لغت نامه دهخدا، یلدا واژه ای سریانی به معنای تولد است و از آنجایی که شب چله مصادف با میلاد مسیح است به آن شب یلدا نیز می گویند. اما چگونه کلمه یلدا وارد زبان فارسی شد؟
در قرن اول میلادی تعداد زیادی از مسیحیان شرقی در قلمرو اشکانیان و ساسانیان ساکن شدند. در این دوره ایرانیان با «یلدای مسیحیان نسطوری» آشنا می شوند. یلدا در زبان سریانی (گویش آرامی میانه) به معنای «تولد» است و مسیحیان سریانی از این کلمه برای کریسمس استفاده می کردند. از اینجا بود که نام جشن مسیحی وارد فرهنگ غیر مسیحی شد و از آنجایی که مترادف با شب چله بود، ایرانیان به تدریج از این دو واژه برای توصیف آخرین شب پاییز استفاده کردند.