داستان از 22 شهریور 94 شروع می شود. زمانی که مقام معظم رهبری در نامه ای خطاب به حسن روحانی، رئیس جمهور وقت نوشتند: «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوتی و تصویری فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراً بر عهده سازمان صدا و سیما است».
به گزارش بازتاب آنلاین، بلافاصله پس از دستور رهبری، رئیس سازمان صدا و سیما دستور تشکیل نهادی در این سازمان را صادر کرد. این سازمان که از سال 1375 فقط نامش در عرصه ها حضور داشت، ناگهان به شکل جدی تری فعالیت خود را آغاز کرد. اما اصل ماجرا به اوایل تابستان 1398 برمی گردد که در آن زمان اعلام شد سازمان سینمایی برای جلوگیری از پخش سریال سوزی تا اطلاع ثانوی حق صدور مجوز جدید برای پخش سریال سوزی را ندارد. سری. شبکه نمایش خانگی داستانی داشت.
این ماجرا و دعوا ادامه داشت تا سرانجام نظارت شبکه تلویزیونی خانگی به ساترا سپرده شد. ساترای که تحت کنترل صداوسیما بود و طبیعتاً هدفش داشتن هوای صداوسیما بود، قدرت بیشتری می خواست و برای رسیدن به این قدرت دست به هر کاری زد و حتی تا سرحد لغو مجوز سکوها پیش رفت. دلیل بسیار واضح است، عدم توانایی در ساخت یک برنامه با کیفیت و عدم توانایی در رقابت با VOD ها.
۳۰ خرداد 1402 سازمان صدا و سیما با استعلام از دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی بدون حضور نمایندگان مجلس و دولت و بدون توصیف و تبیین «صدا و تصویر فراگیر» و حتی بدون اشاره به «ساترا» مسئولیت های جدیدی را برای خود تدارک دیده است. دستوری که به تصویب مجلس برسد. شورای عالی انقلاب فرهنگی بدون داشتن قانون مصوب، مسئولیت «ساترا» را قانونی کند!
بر اساس اخبار رسمی منتشر شده در سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی: «طبق این ماده واحده، حدود اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می باشد. اختصاصی و ویژه فعالان بخش خصوصی به ویژه در بسترهای پخش صوتی و تصویر جامع و شبکه پخش خانگی مشخص شد که در کدام بخش ها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز بگیرند و در کدام بخش ها باید مجوز بگیرند. اخذ مجوز از سازمان صدا و سیما همچنین بند دیگری از این الزامات که اصول و سیاست های تولید و پخش صدا و تصویر فراگیر و شبکه تلویزیونی خانگی را به صورت دقیق تری مشخص می کند، تصویب شد.
در این مصوبه که در جلسه 883 مورخ 30/3/1402 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. به شرح زیر اطلاع رسانی می شود:
در این مصوبه موارد زیادی اعلام شد. در ابتدای آن بیان شد که ماده واحده مندرج در بندهای 3 و 12 ماده 3 سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر سیاست گذاری، طراحی و برنامه ریزی کلان حوزه رسانه ای کشور و سیاست گذاری و برنامه ریزی راهبردی برای ارتقاء کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای رسانه ای و فرهنگی و در اجرای مأموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه پیگیری اجرای مصوبات فرهنگی طرح مهندسی و تکمیل اسناد و برنامه های جزئی آن با اولویت سینما، تئاتر، شبکه نمایش خانگی، موسیقی، ادبیات و رمان با هدف تقسیم کار و تفکیک مسئولیت های قانونی و حمایت از تقویت تولید محتوای ایرانی در حوزه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و رفع دغدغه های فعالان این عرصه. توضیحات به شرح زیر است؛
* صدور مجوز و نظارت بر کتاب، موسیقی، تبلیغات و بازی های رایانه ای در زمینه صوتی و تصویری فراگیر به طور کلی بر عهده وزارت ارشاد است.
* صدور مجوز و نظارت بر رسانه ها و خبرگزاری ها در حوزه جامع صوتی و تصویری بر عهده وزارت ارشاد خواهد بود.
* صدور مجوز، نظارت و تنظیم رسانه های «کاربر محور» (مانند دوربین ها) و «ناشر محور» (VOD) و شبکه نمایش خانگی و مجوزها در زمینه تولید سریال ها و برنامه های تلویزیونی بر عهده صدا و سیما است. ; و موارد دیگر…
که نقطه اصلی و محل ایراد این مصوبه از همان ابتدا مربوط به نظارت صدا و سیما به شبکه تئاتر بود و اتفاقاً حواشی زیادی هم داشت و خیلی ها معتقد بودند که شورای عالی انقلاب فرهنگی با این مصوبه مجلس را دور زد.
مهمترین ایراد وارده به این مصوبه و ایراد صوری است، دقیقاً وارد شدن شورای عالی انقلاب به مرحله قانونگذاری در این مرحله است. بر اساس اصل 58 قانون اساسی وظیفه قانونگذاری صرفاً بر عهده شورای اسلامی است که اعضای آن نمایندگان مردم نیز هستند، در حالی که شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نهاد منصوب است و به هیچکس پاسخگو نیست. شکل گیری آن، بین فقها اختلاف است. بحث زیاد است چون این شورا در اواخر دهه پنجاه و اوایل دهه شصت تشکیل شد و ادامه پیدا کرد، اما تأسیس این شورا هرگز در قانون اساسی پیش بینی نشده بود و با حکم حکومتی ایجاد شد، به همین دلیل بسیاری از فقها مخالف این موضوع هستند. آنها معتقدند که فلسفه وجودی این شورا با ایراد قانونی مواجه است.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس: ساترا قانونی است و هیچ گونه تعارض با شبکه تئاتر ندارد.
برای بررسی قانونی بودن یا نبودن ماهیت ساترا و نظارت وی بر شبکه تئاتر این سوال را از سیدعلی یزدی خواه نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس پرسیدیم که پاسخ وی را می خوانید.
آقای یزدیخواه آیا ماهیت حقوقی سترا قانونی است؟
بله قانونی است.
بر اساس کدام قطعنامه؟
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
اما همزمان با ابلاغ این مصوبه، خود نمایندگان مجلس به آن اعتراض کردند و ابلاغ آن را نوعی دور زدن قانون دانستند.
خیر، وزارت فرهنگ با صداوسیما به تفاهم رسید و مجلس هم این موضوع را تصویب کرده است. در کمیسیون فرهنگی این مصوبه بررسی و تفهیم شده است که وزارت فرهنگ وظیفه اکران و نظارت فیلم های سینمایی را برعهده دارد و آثار شبکه نمایش خانگی را بررسی خواهد کرد.
آیا نظارت بر شبکه تلویزیونی تعارض منافع نیست؟
نه، چه تضاد منافعی ایجاد می کند؟ هر کس کار خودش را می کند.
وحید آقا: ساترا غیرقانونی است و وزارت فرهنگ را زیر سوال می برد
از نگاه وحید آقا وکیل دادگستری اما ماجرا به گونه ای دیگر تعریف می شود. وی حضور و فعالیت نهادی مانند ساترا را غیرقانونی می داند و معتقد است که این سازمان نمی تواند نقش نظارتی را به درستی ایفا کند که در ادامه می خوانید.
سوالی که از زمان راه اندازی ساترا تا کنون همواره مطرح بوده این است که آیا ساترا جعلی است یا خیر و آیا اقدامات ساترا علیه شبکه تلویزیونی خانگی قانونی است؟
این اقدام غیرقانونی است.
آیا تضاد منافع بین ساترا و شبکه تئاتر وجود دارد؟
قطعا تضاد منافع وجود دارد. ساترا مجموعه ای از صدا و سیما است و خود صدا و سیما یک نهاد حاکمیتی و یک دستگاه اجرایی محسوب می شود. چند سالی است که ساترا و صداوسیما در قانون بودجه، در قانون حمایت از خانواده و جوانان و در قانون هفتم توسعه آمده است و سازمانی است که قانونگذار آن را به رسمیت شناخته و تا این حد قانونی است.
اما موضوع فعلی این است که آیا صدا و سیما یک تنظیم کننده است؟ یک نهاد عالی رتبه ای است که تصمیم دارد بر همه فضای مجازی نظارت، مداخله، هدایت و حمایت کند یا بستری است که تولید و پخش را بر عهده دارد که سازوکار آن مشخص است، ولی فقیه منصوب می شود و در قانون اساس این سازمان تحت نظارت شورای سه جانبه است.
اما نکته اینجاست که چه کسی باید به عنوان یک نهاد دولتی بر شبکه تلویزیونی خانگی و فضای مجازی نظارت کند؟
آنچه من از قانون اساسی و مقررات و رعایت حقوق رقابت و بی طرفی می دانم این است که این نظارت اکنون باید بر عهده وزارت فرهنگ باشد اما ظاهراً خود وزارت فرهنگ در اقدامی تعاونی و تقسیم وظایف صلاحیت ها و نظارت ها را به سازمان صدا و سیما واگذار کرده است، تقسیم وظایف در شورای عالی انقلاب فرهنگی و ما از این ماجرا انتقاد داریم زیرا معتقدیم شورای عالی انقلاب فرهنگی در صلاحیت قانونی خود نتوانست این کار را انجام دهد و وزارت فرهنگ باید بیشتر می ایستاد. Sedavasika وقتی همه شبکه هایش را خاموش می کند و می گوید من فقط می خواهم نظارت کنم می تواند یک تنظیم کننده باشد، آیا این کار را می کند؟
به یک نکته توجه کنید، شبکه نمایش خانگی کار کیست؟ سکوها و وزارت فرهنگ؛ بنابراین در تقسیم وظایف بین وزارت فرهنگ و صدا و سیما با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی کلاه به وزارت فرهنگ رفته و هنوز مشخص نیست که وزارت فرهنگ تا چه حد. این موضوع را پذیرفته است.
آیا می توان از اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی جلوگیری کرد؟
رئیس‌جمهور به‌عنوان مسئول شورای عالی انقلاب فرهنگی باید از اختیارات خود صرف‌نظر کند و این وظایف را به صنف و انجمن صنفی سازمان‌های تولیدی بسپارد. نکته این است که مجلس اشتباه کرد و شورای نگهبان نباید این اتفاق را تایید می کرد، اما همین الان کاری که می شود کرد این است که آقای دکتر. پزشکیان مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را اصلاح کند و این نظارت را بر عهده وزارت فرهنگ بگذارد، زیرا اگر این کار را نکند تا دو سال دیگر وزارت فرهنگ تعطیل می شود.
چرا می گویید وزارت فرهنگ تعطیل می شود؟
به دلیل اینکه همه نظارت را به صدا و سیما سپردند که خود تولید را برعهده دارد، امکان پذیر نیست.
خیلی ها معتقدند در زمان نظارت صداوسیما یا ساترا بر شبکه تئاتر، نظارت بر این فضا دقیق تر و درست تر از وزارت فرهنگ بوده است.
چنین چیزی اصلا امکان پذیر نیست و این توهین به وزارت فرهنگ است که می گویند این نهاد نمی داند و نمی تواند نظارت درستی داشته باشد یا این نظارت در صلاحیت آنها نیست. سوال من این است که بعد از انقلاب اسلامی چه کسی فرهنگ این کشور را حفظ کرده است؟ خب وزارت فرهنگ این کار را کرده است، برای همین خیلی اشتباه است که بگوییم وزارت فرهنگ نظارتی ندارد و فقط صدا و سیما این کار را انجام می دهد.