تغییرات اقلیمی در دهه‌های اخیر با سرعتی بی‌سابقه در حال وقوع است و اثر آن به‌وضوح در دمای جهانی، افزایش سطح دریاها و وقوع پدیده‌های شدید آب‌وهوایی دیده می‌شود. سال 2024 رکورد گرم‌ترین سال ثبت‌شده را به خود اختصاص داده و میانگین دمای آن بیش از 1.5 درجه سانتی‌گراد بالاتر از دوران پیش از صنعتی شدن است.
به گزارش تجارت نیوز، در حالی که عوامل متعددی مانند افزایش گازهای گلخانه‌ای، پدیده ال‌نینو و کاهش یخ‌های قطبی تاکنون دلایل اصلی گرمایش زمین به شمار می‌رفتند، اخیراً دانشمندان به یک پدیده کمتر توجه‌برانگیز اما بسیار مهم پرداخته‌اند: ناپدید شدن ابرهای کم‌ارتفاع. این ابرها که نقش مهمی در انعکاس نور خورشید دارند، اکنون به‌طور غیرمنتظره‌ای در حال کاهش هستند و به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی افزایش دمای غیرمنتظره زمین در سال‌های اخیر باشند.
نقش ابرها در خنک کردن زمین
ابرها شبیه یک سیستم حفاظتی برای زمین عمل می‌کنند. انواع مختلف ابرها تاثیرات متفاوتی بر دمای زمین می‌گذارند. ابرهای کم‌ارتفاع که بیشتر در مناطق استوایی و عرض‌های جغرافیایی میانی شکل می‌گیرند، نور خورشید را به طور موثر به فضا بازتاب می‌دهند و تاثیری خنک‌کننده دارند.
اما بر اساس تحقیقات جدید، از سال 2023 شاهد کاهش چشمگیر آلبدوی سیاره‌ای (درصد انعکاس نور خورشید) بوده‌ایم. این کاهش بدان معناست که زمین بخش بیشتری از نور خورشید را جذب می‌کند که منجر به افزایش دمای جهانی می‌شود. به طور خاص، آلبدوی پایین زمین در سال 2023 به گرم‌تر شدن زمین تا حدود 0.2 درجه سانتی‌گراد دامن زده است؛ رقمی که پیش‌تر دلیل آن مشخص نبود.
دلایل کاهش آلبدوی زمین
کاهش آلبدو یک پدیده جدید نیست، اما در سال‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته است. تحقیقات نشان می‌دهد چند عامل در این روند نقش دارند:
کاهش یخ‌های قطبی: کاهش یخ‌های قطبی در شمال و جنوب زمین باعث شده بخش‌های سفید و بازتاب‌دهنده کمتری از نور خورشید باقی بماند. به‌ویژه کاهش یخ‌های قطب جنوب از سال 2016 به بعد، نقش بسزایی در کاهش آلبدو داشته است.
ناپدید شدن ابرهای کم‌ارتفاع: یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش آلبدو، کاهش ابرهای کم‌ارتفاع است که به‌ویژه در مناطق اقیانوس اطلس شمالی و مناطق استوایی به چشم می‌خورد. این ابرها، برخلاف ابرهای مرتفع، تنها اثر خنک‌کننده دارند و از جذب بیشتر گرما توسط زمین جلوگیری می‌کنند.
چرا ابرهای کم‌ارتفاع کاهش یافته‌اند؟
چندین دلیل برای کاهش ابرهای کم‌ارتفاع مطرح شده است:
کاهش ذرات معلق در هوا: قوانین سخت‌گیرانه‌تری که برای کاهش آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی به‌ویژه در حمل‌ونقل دریایی اعمال شده‌اند باعث شده ذرات معلق کمتری در جو وجود داشته باشد. این ذرات نقش کلیدی در تشکیل ابرها دارند.
بازخوردهای اقلیمی: گرم‌تر شدن زمین ممکن است خود باعث کاهش تشکیل ابرهای کم‌ارتفاع شود. افزایش دما و تغییرات رطوبتی در جو، شرایطی ایجاد می‌کند که تشکیل این نوع ابرها دشوارتر می‌شود.
تغییرات اقیانوسی: تغییر در جریان‌های اقیانوسی و دمای سطح دریا نیز می‌تواند بر کاهش ابرهای کم‌ارتفاع تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، شرق اقیانوس اطلس شمالی که در سال‌های اخیر افزایش دمای شدیدی پیدا کرده شاهد کاهش چشمگیر ابرهای کم‌ارتفاع بوده است.
پیامدهای کاهش ابرهای کم‌ارتفاع
کاهش ابرهای کم‌ارتفاع نه‌تنها اثر خنک‌کننده طبیعی زمین را کاهش داده بلکه موجب تشدید گرمایش جهانی شده است. مدل‌های اقلیمی پیش‌بینی می‌کنند که اگر این روند ادامه یابد، افزایش دمای زمین سریع‌تر از پیش‌بینی‌های قبلی خواهد بود.
شتاب در عبور از مرز 1.5 درجه سانتی‌گراد: این مرز که در توافق‌نامه پاریس آستانه‌ای حیاتی تعیین شده است، ممکن است زودتر از پیش‌بینی‌ها شکسته شود.
افزایش شدت بحران‌های اقلیمی: کاهش ابرها باعث می‌شود امواج گرمایی، طوفان‌ها و دیگر پدیده‌های شدید آب‌وهوایی افزایش یابد.
کاهش بودجه کربن باقی‌مانده: برای کنترل افزایش دمای زمین، میزان کربنی که می‌توانیم به اتمسفر اضافه کنیم باید کاهش یابد. کاهش ابرها این بودجه را به‌شدت محدود می‌کند.
اقدامات ضروری برای مقابله
با توجه به اهمیت نقش ابرهای کم‌ارتفاع در کنترل دمای زمین، ضروری است که اقدامات فوری و جامعی در سطح جهانی انجام شود:
کاهش سریع‌تر انتشار گازهای گلخانه‌ای: جلوگیری از تشدید گرمایش زمین و تاثیرات بازخوردی آن بر ابرها باید در اولویت قرار گیرد.
تقویت تحقیقات علمی: مطالعه دقیق‌تر در مورد نقش ابرها و آلبدوی سیاره‌ای می‌تواند به درک بهتر تغییرات اقلیمی و طراحی راهکارهای موثر کمک کند.
سیاست‌های جهانی برای کاهش آلودگی: قوانینی که باعث کاهش ذرات معلق در جو می‌شوند، باید با سیاست‌هایی برای مدیریت اثر آنها جایگزین شوند.
سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های اقلیمی: از تکنولوژی‌هایی مانند کربن‌زدایی جو گرفته تا روش‌های مصنوعی برای تقویت انعکاس نور خورشید می‌توان برای کاهش اثر گرمایش استفاده کرد.
به نقل از یورونیوز، کاهش ابرهای کم‌ارتفاع و اثر آن بر افزایش دمای جهانی، نشان‌دهنده پیچیدگی بحران اقلیمی است. این یافته‌ها تاکیدی بر این واقعیت است که جهان ما در برابر تغییرات اقلیمی بسیار آسیب‌پذیر است و عواملی که شاید در گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، اکنون نقشی کلیدی در سرعت بخشیدن به گرمایش زمین دارند.
برای جلوگیری از بدترین سناریوها، نیازمند اقداماتی فوری، برنامه‌ریزی‌شده و جهانی هستیم. این بحران فرصتی است برای بازنگری در سیاست‌ها و رویکردهای مدیریتی ما نسبت به محیط‌زیست و اقلیم. آینده زمین به تصمیماتی که امروز می‌گیریم بستگی دارد.
منبع:عصرایران