در واقع التهاب آسیب‌شناختی اقتصاد کشور که عمدتاً به ساختار ناهمگون و بدون استراتژی و شناسایی مشخص در رویکردهای اقتصادی مربوط می‌شود، از متغیر اصلی دیگری نیز رنج می‌برد. تنش در روابط خارجی نهفته است. بنابراین جدای از بیماری های مزمن در ساختار، وضعیت معلق اقتصاد و بازار پیامد نوساناتی است که به طور مستمر در روابط خارجی رخ داده و شرایط را نه تنها برای دولت، بلکه برای مردم نیز سخت کرده است. بدتر از آن این است که اگر التهاب قبلاً مربوط به دو عامل ذکر شده بود، اکنون “وضعیت جنگ” نیز اضافه شده است. در این شرایط دولت چهاردهم می خواهد با بودجه ای که به مجلس ارائه می شود کاری انجام دهد. به عبارت دیگر بودجه سال آینده با عنوان جراحی اقتصادی هدف گذاری می شود. این کاری است که دولت سیزدهم انجام داد اردیبهشت ماه در سال 1401 اتفاق افتاد و پیامدهای سیاسی و اقتصادی آن هنوز به تلخی در یادها مانده است.
دولت سیزدهم در اقدامی که به جراحی اقتصادی معروف شد; او به یکباره ارز ترجیحی را از 4200 تومان به 28500 تومان افزایش داد. دلیل این اقدام مبارزه با رانت خواری و فساد در چرخه واردات کشور بود. با این حال، نتیجه فقط افزایش 200-300 درصدی قیمت حداقل 400 کالا بود. دولت برای کاهش فشار اقتصادی بر مردم، حقوق کارمندان را 20 درصد و دستمزد کارگران را نزدیک به 50 درصد افزایش داد. اما زمان زیادی از اواسط سال نمی گذرد تا حقوق کارگران افزایش یابد تا این قشر سخت گیر حداقل با نرخ تورم همخوانی داشته باشند. در حال حاضر پزشکیان قرار است در مورد ارز ترجیحی و همچنین ارز نیمایی (که از 38500 تومان به 50000 تومان افزایش یافته است) به همین ترتیب عمل شود. این اتفاق در حالی رخ می دهد که بازار و مردم همچنان بین التهاب ها سرگردان هستند. افزایش و کاهش قیمت ارز و سکه در روزهای اخیر بازتابی از شرایط تعلیق ناشی از عوامل التهابی است که اقتصاد و مردم را تحت تاثیر قرار داده است. از یک سو افزایش و کاهش قیمت ها در روزهای اخیر ارتباط مستقیمی با تنش در روابط خارجی دارد. اگر شرایط به این شکل شود، شکاف بین درآمد، تورم و قیمت کالاها بیشتر از گذشته می شود و کاهش قیمت ها غیرممکن می شود. بدیهی است که اجرای سیاست اصلاح قیمت پیش بینی شده در بودجه 1404 نه تنها ممکن است به تکرار شرایط تورمی سال 1401 منجر شود، بلکه با توجه به تنش های موجود در روابط خارجی، پیامدهای نگران کننده تری را به دنبال داشته باشد.
البته سخنگوی دولت گفت؛ افزایش تعرفه ترجیحی تدریجی خواهد بود و افزایش تعرفه بنزین بدون اطلاع قبلی مانند گذشته به مردم صورت نخواهد گرفت. اما مشکل نه افزایش تدریجی است و نه اطلاع رسانی از قبل به مردم. مشکل سیستم گوارشی است که به راحتی می تواند وضعیت قریب الوقوع را تحمل کند. زیرا در هر حال هر دو واقعه رخ خواهد داد; چه آگاهی تدریجی یا قبلی.
اما مشکل بزرگ‌تر این است که دولت به جای اصرار بر «شوک درمانی» برای حل مشکلات و ناهماهنگی‌های موجود در جیب مردم، بر رفع «نابرابری» در درآمد و هزینه‌های خود تمرکز کرده است. این توجه تکرار همان کاری است که دولت سیزدهم در درمان شوک خود انجام داد و کمترین تاثیر مثبت و بیشترین بار تورمی را بر معیشت مردم گذاشت.
اگر پذیرفته شود که اقتصاد کشور دچار یک بیماری حاد است و نیاز به عمل جراحی است، باید ابتدا به عنوان یک پزشک متخصص این کار را انجام داد. اقدامات اورژانسی انجام داد و سپس عملیات را به موقع شروع کرد. این برای رئیس جمهور ضروری است پزشکیان ابتدا بحران را کنترل کنید، آن را مدیریت کنید و سپس اقدام کنید. اقدامات اولیه و اساسی مربوط به موارد زیر است: 1- تلاش برای کاهش تنش در روابط خارجی. در عین حال، استراتژی سیاست خارجی بر مبنای ایجاد امنیت خارجی با استفاده از انسجام داخلی تعیین می شود. 2- بهبود اقتصاد کشور با غلبه بر موانعی که آن را از بازار جهانی منزوی کرده است. 3- تشویق به مشارکت مردم در بستر تفاهم ملی. 4- ایجاد چشم اندازی امیدوارکننده و روشن برای بهبود وضعیت. 5- به مطالبات مردمی که در تبلیغات انتخاباتی به آنها وعده داده شده پاسخ دهند.
دولت مسعود پزشکیان رودر رو پس از جنگ هشت ساله با بحرانی نادر در تاریخ دولت ها مواجه است. راه حل تنها راه حلی نیست که به تلخی تجربه شده است. او می خواهد