به گزارش مانیبان؛ در این گزارش به مقایسه وضعیت تورم در نیمه اول سال از ابتدای دهه 90 پرداخته ایم. به عنوان مثال، بررسی ها نشان می دهد که با حذف ارز ترجیحی، تورم نیمه سالانه گروه خواربارفروشی به رکورد 47.5 درصد رسیده است. . تورم 6 ماهه امسال 15 درصد بوده است. یعنی سطح عمومی قیمت ها از ابتدای سال تا پایان تابستان 15 درصد افزایش داشته است. تورم شش ماهه گروه مواد غذایی 13.1 درصد و کالاهای غیرخوراکی و خدمات 15.9 درصد بوده است. این ارقام نسبت به تورم شش ماهه سال گذشته اندکی کاهش یافته است. اقتصاد ایران طی چند سال گذشته تغییرات و نوسانات قابل توجهی در سطح قیمت و تورم داشته است. تورم به عنوان یکی یکی از مهمترین شاخص های اقتصادی، نقش اساسی در تعیین شرایط اقتصادی خانوارهای کشور دارد. این گزارش سیر تحول قیمت ها را در 6 ماهه اول سال از ابتدای دهه 90 تاکنون محاسبه می کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در جریان شوک‌های منفی مانند تحریم‌ها، خروج آمریکا از برجام و حذف ارز ترجیحی، تورم نیمه‌سالانه گروه غذایی بیشتر از گروه غیرخوراکی است. این به این دلیل است که واکنش پذیری اقلام خوراکی بیشتر از اقلام غیرخوراکی است. بدین ترتیب در سال 1401 با حذف 4200 سکه، تورم شش ماهه گروه مواد غذایی جهشی بزرگ داشت و به حداکثر 47.5 درصد رسید. این درحالی است که تورم شش ماهه کالاها و خدمات غیرخوراکی کمتر از نصف گروه غذایی و معادل 19.5 است. این روند باعث شده است که در جریان شوک های منفی اقتصادی، فشار تورمی با شدت بیشتری بر دوش خانوارهای کم درآمد بیفتد.
سیر تورم شش ماهه در دهه 90
در اوایل دهه 90 و با شروع تحریم های بین المللی، تورم در شش ماهه اول سال 1390 به 13.5 درصد رسید. همچنین در این مدت تورم گروه غذایی بیشتر از گروه غیرخوراکی است. بررسی ها نشان می دهد که این امر زمانی رخ می دهد که شوک های اقتصادی منفی وجود داشته باشد، زیرا اقلام موجود در گروه مواد غذایی ضروری هستند و قیمت این کالاها بیشتر تحت تاثیر تغییرات عرضه و تقاضا قرار می گیرد. به همین دلیل تورم در گروه غذایی در جریان شوک های اقتصادی سریعتر از گروه غیرخوراکی افزایش می یابد. با امضای توافقنامه برجام در سال 2014، اقتصاد ایران دوره کوتاهی از شکوفایی را تجربه کرد. در این دوره، تورم کل شش ماهه در سال 1395 با 2.7 درصد کمترین مقدار خود را تجربه کرد. همچنین تورم شش ماهه گروه مواد غذایی با 0.9 درصد به کمترین میزان خود در سال 1395 و تورم شش ماهه گروه غیرخوراکی ها به 3.2 درصد در سال 1394 رسید. .
فاجعه ای که ترامپ بر سر قیمت ها آورد
با خروج ایالات متحده از برجام، تورم های نیمه سالانه در هر سه بخش افزایش چشمگیری داشته است. تورم شش ماهه با 17.9 درصد افزایش به 20.6 درصد رسید. تورم در گروه مواد غذایی از 0.9 تا 27.3 درصد و در گروه غیرخوراکی از 4 به 17.7 درصد رسیده است. در واقع تورم در گروه مواد غذایی بیشتر از گروه غیرخوراکی است و همین امر باعث می شود دهک های پایین جامعه فشار تورمی بیشتری را احساس کنند. زیرا عمده سبد مصرفی این خانوارها را مواد غذایی تشکیل می دهد. از سال 1997 تا 1400، تورم شش ماهه دارای نوسان بوده است که منجر به اوج تورم گروه غیرخوراکی در سال 2019 به 21.3 درصد شده است، اما تورم گروه مواد غذایی همچنان بالاتر است. این ممکن است به دلیل بحران کرونا باشد. در مجموع در این مدت تورم کل ترم با تورم گروه خوراکی و غیرخوراکی مطابقت داشته است.
لبه برش جراحی اقتصادی دولت
در اوایل سال 1401 دولت سیزدهم تصمیم به حذف ارز ترجیحی گرفت و این تصمیم دلیل دیگری بر نوسانات سطح عمومی قیمت ها در کشور بود. به این ترتیب بیشترین تورم شش ماهه امسال 28 درصد به ثبت رسید.
بیشترین افزایش قیمت در گروه مواد غذایی رخ داد که 4200 سکه به کالاهای اساسی خوراکی اختصاص یافت. تورم شش ماهه گروه مواد غذایی در سال 1401 به 47.5 درصد و تورم نیمه سالانه گروه غیرخوراکی به 19.5 درصد رسید. به عبارت دیگر تورم شش ماهه گروه مواد غذایی بیش از دو برابر گروه غیرخوراکی ها بوده است. با توجه به این سیاست، قدرت خرید و سطح رفاه خانوارهای کم درآمد به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
با حذف اثر تورمی حذف ارز ترجیحی، روند تورم شش ماهه به سطوح باثبات تری رسیده است. با این حال، سطح تورم شش ماهه بالاتر از دوره برجام و قبل از آن باقی مانده است.
تاثیر تورم بر جامعه
نکته دیگر قابل ذکر این است که از سال 1402 تورم شش ماهه گروه غیرخوراکی بیشتر از گروه خوراکی بوده است. گاهی ترکیب تورم این گونه می شود، یعنی فشار آن بیشتر بر دوش خانوارهای پردرآمد جامعه می افتد. زیرا عمده سبد مصرفی این خانوارها را کالاها و خدمات غیرخوراکی تشکیل می دهد. البته این بدان معنا نیست که خانوارهای با درآمد بالاتر غذای کمتری مصرف می کنند یا خانواده های کم درآمد به خدمات اهمیت نمی دهند. بلکه با افزایش درآمد، نسبت هزینه غذا به درآمد کاهش می یابد و نسبت هزینه خدمات به درآمد افزایش می یابد.
منبع: اکو ایران